Eski Çağ Tarihi AYT Tarih Testi

🏛️ Eski Çağ Tarihi AYT Online Testi - Uygarlıkların Doğuşu

1. Tarihte yazıyı (Çivi Yazısı) bularak, İlk Çağ'ın başlangıcını sağlayan ve bu sayede tarih devirlerine geçişi gerçekleştiren Mezopotamya uygarlığı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sümerler B) Akadlar C) Babiller D) Asurlar E) Elamlar

Doğru Cevap: A. Sümerler, MÖ 3200 civarında çivi yazısını (piktografik yazıdan gelişen) icat ederek, hem İlk Çağ'ı hem de tarih devirlerini başlatmıştır.

2. Mısır Medeniyeti'nde ölümden sonraki yaşama inanıldığı için tıp ve eczacılık alanlarının gelişmesine zemin hazırlayan uygulama aşağıdakilerden hangisidir?

A) Hiyeroglif yazısının kullanılması B) Mumyalama tekniği C) Firavunların tanrı-kral olarak görülmesi D) Güneş yılı esaslı takvimin kullanılması E) Nil Nehri'nin taşma zamanının hesaplanması

Doğru Cevap: B. Mumyalama işlemi, ölümsüzlük inancının bir sonucu olup, insan vücudunun tanınmasını sağlayarak anatomi, tıp ve eczacılık bilimlerinin gelişmesine katkı sağlamıştır.

3. Tarihte bilinen ilk yazılı anayasayı (kanunları) oluşturan Mezopotamya uygarlığı ve bu kanunların temel özelliği nedir?

A) Sümerler - Köleliği yasaklaması B) Akadlar - Mutlak krallığı getirmesi C) Asurlar - Tımar sistemini kurması D) Babiller - Kısas esasına dayanması (Hammurabi Kanunları) E) Hititler - Kolonicilik faaliyetleri yapması

Doğru Cevap: D. Babil Kralı Hammurabi'nin kanunları, sertlik ve kısas (göze göz, dişe diş) esasına dayanır. (Sümerlerin Urgakina kanunları daha insancıldır, ancak Hammurabi kanunları en bilinen ve kapsamlı ilk anayasa kabul edilir.)

4. Hititler'de kralların yetkilerini denetleyen, kraliçenin de söz sahibi olduğu, soylulardan oluşan meclise verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?

A) Pankuş B) Tavananna C) Tabarna D) Arke E) Pankuş Meclisi

Doğru Cevap: E. Pankuş Meclisi, Hititler'de kralın yetkilerini kısıtlayan soylulardan oluşan bir meclistir. Kraliçeye ise **Tavananna** adı verilir.

5. Akdeniz kıyısında şehir devletleri şeklinde örgütlenen ve deniz ticareti ile uğraşan, günümüz alfabelerinin temeli olan Fenike alfabesini geliştiren uygarlık hangisidir?

A) Fenikeliler B) İbraniler C) Frigler D) Lidyalılar E) Mikenler

Doğru Cevap: A. Fenikeliler, Doğu Akdeniz'de yaşamış, kolonicilik yapmış ve 22 harften oluşan Fenike alfabesini geliştirerek kültürel etkileşime büyük katkı sağlamıştır.

6. İlk Çağ Anadolu medeniyetlerinden hangisi, parayı icat ederek takas sistemine son vermiş ve ticaret yollarının güvenliğini sağlamıştır?

A) Hititler B) Frigler C) Lidyalılar D) Urartular E) İyonlar

Doğru Cevap: C. Lidyalılar, MÖ 7. yüzyılda parayı (sikke) icat ederek takas ticaretini bitirmiş ve ticarette büyük bir kolaylık sağlamıştır. Başkentleri Sard'dır.

7. İlk Çağ'da Anadolu'nun batı kıyılarında (Ege) kurulan ve deniz ticaretinden elde ettikleri zenginlikle bilim, sanat ve felsefede gelişen, düşünce özgürlüğünün en üst düzeyde olduğu medeniyet hangisidir?

A) Frigler B) Urartular C) Persler D) İyonlar E) Lidyalılar

Doğru Cevap: D. İyonlar, deniz ticareti ve coğrafi konumları sayesinde baskıcı merkezi otoriteden uzak kalmış, bu da bilim insanlarının (Thales, Heraklitos) ve filozofların yetiştiği bir ortam yaratmıştır.

8. Asurların Anadolu'ya gelerek Kültepe (Kaniş) gibi ticaret merkezlerinde yaptıkları kolonicilik faaliyetleri Anadolu için hangi gelişmenin başlangıcı olmuştur?

A) Anadolu'da demokrasi rejiminin başlaması. B) Anadolu'nun tarih devirlerine girmesi. C) Anadolu'da ilk kez paranın kullanılması. D) Merkezi krallıkların kurulması. E) Anadolu'nun tamamen tek bir imparatorluk tarafından yönetilmesi.

Doğru Cevap: B. Asurlu tüccarlar, Mezopotamya'da icat edilen **yazıyı (Çivi Yazısı)** beraberinde getirerek MÖ 2000'li yıllarda Anadolu'nun tarih devirlerine geçmesini sağlamıştır.

9. Aşağıdakilerden hangisi, Mısır medeniyetinin çevresindeki diğer kültürlerle etkileşime girme oranının düşük olmasının temel nedenidir?

A) Nil Nehri'nin akış yönü. B) Firavunların mutlak otoritesi. C) Başkentin denizden uzak olması. D) Ordu yapısının zayıf olması. E) Çevresinin çöller ve denizlerle kaplı olması (Doğal Sınırlar).

Doğru Cevap: E. Mısır, doğuda çöller, kuzeyde deniz ve güneyde Nil'in doğal engelleri ile çevrili olduğu için dış saldırılara kapalı kalmış ve özgün bir kültür geliştirmiştir.

10. Frigler'de tarımı korumaya yönelik alınan önlemler arasında aşağıdakilerden hangisi yer alır?

A) Tarım arazilerini tamamen kraliyet mülkiyeti ilan etmek. B) Kral Yolu'nu inşa etmek. C) Öküz öldüren veya saban kıranı ölümle cezalandırmak. D) Tarımsal ürünlerden alınan vergiyi kaldırmak. E) Tarım ürünlerinin ticaretini sadece devlete ait depolarda yapmak.

Doğru Cevap: C. Frigler, temel geçim kaynakları olan tarımı korumak amacıyla saban kırmanın ve öküz öldürmenin cezasını ölüm olarak belirleyecek kadar sert kanunlar uygulamıştır.

Göbeklitepe ile İlgili Son Bilimsel Gelişmeler

 

1. "Kepçe" ve "Yaban Örmeği" Heykelleri (2023-2024)

• Ne Bulundu: 2023 yılında yapılan kazılarda, Göbeklitepe'nin hemen yakınındaki Karahantepe'de, biri 2.3 metre uzunluğunda devasa bir insan heykeli ("Kepçe") olmak üzere bir dizi yeni heykel ve dikilitaş gün yüzüne çıkarıldı.

• Önemi: Böylece insanoğlunun önce tarım yaptığı sonra kendine "tanrı" icad ettiği şeklindeki geleneksel modernist tarih teorisinin geçerliliğini ortadan kaldırmıştır. İnsanoğlunun önce dininin olduğu sonra tarımsal faaliyetler yaptığını göstermiştir.

2. Yeni Yapılar ve Yerleşim İzleri

• Ne Keşfedildi: Son yıllardaki kazılar, Göbeklitepe'de daha önce bilinmeyen, daha küçük ve farklı mimari özelliklere sahip yapılar ortaya çıkardı.

• Önemi: Bu, alanın sadece büyük, dairesel tapınaklardan ibaret olmadığını, farklı işlevlere sahip (konut, atölye, özel ritüel alanları gibi) bir yerleşim yeri olabileceğini düşündürüyor. "Avcı-toplayıcılar buraya sadece tören için gelmiyordu, burada yaşıyorlardı" fikrini güçlendiriyor. Bu da dinin hayatın her alanında olduğu ve olması gerektiği şeklindeki görüşle birebir örtüşmektedir.

Elamca Dili Tarihi

 

Elamca, Elamlılar tarafından Antik İran'da MÖ 2600 ile 330 yılları arasında konuşulmuş eklemeli bir izole dildir.Dil ve edebiyatı, Elam Kralı Şilhak-İnşuşinak'ın gayretleriyle çok gelişmiştir. Elamca, MÖ 522-486 döneminde Ahameniş İmparatorluğu'nun hakimiyeti altında önemli bir gelişme göstermiş ve Ahameniş krallarının yazıtlarında kullanılan üç dilden biri olmuştur. Elamcanın ölü bir dil haline gelmesi, İskender'in Ahamenişleri fethettiği devre tekabül eder.

Persepolis'te bulunan iki arşivden Darius, Haşayarşa ve I. Ardeşir dönemine ait Elam dilinde birkaç bin tablet bulunmuştur. Bu belgelerin okunmasıyla ve hatta nerede olduğuyla ilgili bugüne kadar hiçbir haber yoktur. Chicago Üniversitesinde bulunan 10.000'den fazla yazıt, bugüne kadar okunamamıştı.

Tarım Devriminin Eski Çağa Etkileri

 

🌾 Tarım Devriminin Eski Çağa Etkileri 

Metin, günümüzdeki Yapay Zeka (AI) seviyesine ulaşan medeniyetin temelinin Eski Çağ'daki gelişmeler, özellikle de Tarım Devrimi olduğunu vurgulamaktadır.

İnsanoğlunun Gelişimi ve Tarım Devriminin Başlangıcı

Tarihçilerin teorisine göre insanoğlu gelişimini şu adımlarla sağladı:

1. Alet Yapımı: Akıl ve ellerini kullanarak önce kaba taş aletler yaptılar.

2. Beslenme: Meyve ve sebze topladılar.

3. Tarım: Topladıkları ürünlerin tohumlarını ekerek Tarım Devrimini başlattılar (Neolitik Devrim).

4. Yerleşik Hayat: Tarım devrimiyle birlikte insanlar göçebe avcılık-toplayıcılıktan yerleşik hayata geçtiler ve bu, medeniyetin ilerlemesinin başlangıcı oldu.

Tarım Devrimi MÖ 10.000 civarında Mezopotamya'da başladı; MÖ 8000 civarında Çin'de pirinç ve MÖ 7000 civarında Orta Amerika'da mısır evcilleştirildi.

Tarım Devriminin Sonuçları

Tarım Devrimi, Eski Çağ'da büyük toplumsal dönüşümlere yol açtı:

• Ekonomik ve Sosyal Değişimler:

  • Artı Ürün oluşumu.

  • Özel Mülkiyetin ortaya çıkışı.

  • Yoğun işgücü ihtiyacıyla köyler ve kentler doğdu.

  • Toplumsal işbölümünün artması (koruma, güvenlik, dağıtım vb. yeni işkolları).

  • Kadınların tarımsal işgücüne katılımı.

  • Artı ürünün alım satımıyla takas ekonomisinin gelişmesi.

• Siyasi ve Demografik Sonuçlar:

  • Yaşam kalitesinin artmasıyla nüfus artışı.

  • Şehir Devletlerinin kurulması süreci başladı. Mezopotamya, Güneydoğu Asya ve Orta Amerika'da büyük nüfuslu şehirler ortaya çıktı.

  • Şehirlerde yönetici, din adamı, asker, tüccar, çiftçi ve köle gibi sosyal sınıflar oluştu.

  • Zorunlu işbölümünü sağlamak için devlet olgusu ortaya çıktı.

Tarih Öncesi Çağlar

Metin, Tarih Öncesi Çağları iki ana kısımda inceler:

1. Taş Çağları:

   • Eski Taş (Paleolitik): Avcılık/toplayıcılık, mağara yaşamı, ateşin bulunması, kaba aletler (Örn: Yarımburgaz, Karain).

   • Orta Taş (Mezolitik): Avcılıkta ustalaşma, mikrolit adı verilen küçük taş aletler, köpeğin evcilleştirilmesi.

   • Yeni Taş (Neolitik): Buzulların erimesiyle yerleşime uygun bölgeler oluştu, Mezopotamya'da Tarım Devrimi, çömlekçi çarkının icadıyla çanak-çömlek yapımı (Örn: Çatalhöyük, Hacılar).

2. Maden Çağları:

   • Bakır: Tabiatta çok bulunduğundan ilk kullanılan maden.

   • Tunç: Bakırın dayanıklılığını artırmak için kalay ile karıştırılmasıyla bulundu.

   • Demir: Tunçtan daha dayanıklı ve pratik olduğu için kullanılmaya başlandı.

Yazının İcadı

Tarım Devrimi sonucunda oluşan artı ürünün vergilendirilmesi ve kayıt altına alınması ihtiyacı, yazının icadının önemli bir sebebi oldu. Yazı, yapılan her şeyin kayıt altına alınmasını ve nesillere aktarılmasını sağlayarak, günümüzdeki yapay zeka teknolojisine kadar gelen medeniyetin ana taşıyıcısı rolünü üstlendi.

İlk Çağın Tüccar Toplulukları

İlk Çağ'da Hukuk

Hukuk: toplum düzenini sağlamak için çıkarılmış ve devlet eliyle güçlendirilmiş kurallar bütünüdür.Toplum halinde  yaşam ve siyasi organizasyonlar hukuku netice verdi.                                       
Hukukun kaynakları: akıl, gelenek  ve kutsal  kitaplardır.
1 .Urkagina Kanunları 

A.Sümer şehir devletlerinden Lagaş Kralı Urkagina tarihte bilinen ilk yazılı kanunları yapmıştır(M.Ö.2375)

B.Urkagina yaptığı kanunlarda hükümdarlığın kendisine baştanrı tarafından verildiğini önceki yöneticilerin rahiplerle birleşip haklı sömürdüğünü söylemiştir.Borç affı gibi halkı rahatlatmaya yönelik düzenlemeler de yapmıştır.

C.Bu kanunlar, kötü yönetim sebebiyle oluşan yolsuzlukları, huzursuzlukları ve hoşnutsuzlukları gidermeye dönük bir adaletname niteliğindedir.

2.Hammurabi Kanunları

A.Babil Kralı Hammurabi(M.Ö.1728-1686), kendisinden önce yapılmış kanunları, toplumun örf ve adetlerini,çağının ihtiyaçlarını dikkate alarak o dönemin en gelişmiş yazılı kanunlarını yapmıştır.

B.Bu kanunlar 282 maddeden oluşmaktadır.

C.Hammurabi Kanunları, Babil'in koruyucu tanrısı Marduk için yapılan Esagila Tapınağı'na dikilmiş bir taş üzerinde Akatça yazılmıştır.Kanunların giriş kısmında adı geçen  Marduk adlı tanrı ve adalet tanrısı Şamas tarafından Hammurabi'nin kral seçildiği anlatılır.

D.Hammurabi, kendisini adaletin kralı zayıfların koruyucusu Tanrı adına ülkeyi yöneten adil bir hükümdar olarak tanıtmaktadır.

E.Bu kanunların cezalandırmada ana ilkesi  " dişe diş, göze göz" şeklinde kısaca ifade edilen  ilkedir.

3.Hitit Kanunları

A.Gelişmiş bir hukuk sistemine sahiplerdi.

B.Urukagina kanunları gibi yumuşak kanunlardır.

C.İşlenen suçlara daha çok tazminat şeklinde maddi cezalar verilmesini öngören kanunlardır.

D.Hititler, bitkileri ve hayvanları korumak için de kanunlar çıkarmışlardır.

E.Hititler  evlenme, boşanma  ve miras gibi medeni hukukla ilgili konularda kanunlar çıkarmışlardır. Hatta boşanma hakkını kadınlara da tanımışlardır.

F.Hititler , kazaen öldürmeyi ve kasten öldürmeyi birbirinden ayırarak hukukta önemli bir gelişme göstermişlerdir.

G.Hititlerde cezalandırmada her sınıfa ayrı cezalar öngörülmüştür.

H.Hititlerde bazı suçlarda suçlunun ailesi de cezalandırılmıştır. Bu durum cezalandırmada kollektifleştirme olduğunu göstermektedir.

4.Tevrat Hukuku

A.İbraniler, tarihte semavi bir dini benimseyen ilk toplumdur. B.Hukukları, Tevrat 'a dayanır. On emir hukuklarının en önemli esaslarındandır.

C.Yahudiliğin sadece kendilerine gönderildiğine inandıkları için hukuk sistemlerinde eşitlik yoktur. Kendi çağlarında yaşayan diğer toplumlardaki  Hürler ve köleler ve benzeri şekildeki sınıf ayrımı yanında ırk ayrımını da getirmişlerdir. 
D.Boşanma ve mirastan üstünlük, erkekteydi. Ancak Yahudi olmayan annenin çocuğunun miras hakkı yoktu. 

E.Mülkiyet hukuku oldukça gelişmiştir. 
F.Kısas ilkesi bu Hukukun temel ilkelerindendi. Ancak ölüm ve organ kaybı yoksa tazminat cezası uygulanırdı.

G. Suçun şahsiliği bir başka prensipti. 

H.Tek şahitle cezalandırılmayı kaldırdılar.

I. Dini törenle yemini  beraat(suçtan temizlenmek) için yeterli gördüler.