İki Kutuplu Dünya Düzeni

 Yeni dünyanın kilometre taşları:

1.YALTA KONFERANSI

Yalta Konferansı, II. Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru, savaş sonrası Avrupa ve Asya'nın geleceğini şekillendirmek amacıyla 4-11 Şubat 1945 tarihleri arasında Sovyetler Birliği'nin Kırım Yarımadası'ndaki Yalta şehrinde bulunan Livadya Sarayı'nda toplanmıştır.

Konferansın başlıca katılımcıları şunlardır:

• Franklin D. Roosevelt: Amerika Birleşik Devletleri Başkanı
• Winston Churchill: Birleşik Krallık Başbakanı
• Josef Stalin: Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri ve SSCB Halk Komiserleri Kurulu Başkanı

Bu üç lider, "Üç Büyükler" olarak da anılmıştır. Konferansta, savaşın gidişatı ve Müttefiklerin zaferi kesinleşmeye başlarken, savaş sonrası düzenin ana hatları belirlenmeye çalışılmıştır.

Yalta Konferansı'nda alınan bazı önemli kararlar şunlardır:

• Almanya'nın İşgali ve Bölünmesi: Almanya'nın Müttefikler arasında dört işgal bölgesine ayrılması (ABD, İngiltere, Fransa ve SSCB) ve Berlin'in de benzer şekilde ortak işgal altında tutulması kararlaştırılmıştır. Ayrıca Almanya'nın askerden arındırılması ve savaş tazminatı ödemesi prensipleri kabul edilmiştir.
• Polonya'nın Sınırları ve Hükümeti: Polonya'nın doğu sınırının Curzon Hattı boyunca çizilmesi ve batı sınırının Oder-Neisse Hattı'na kadar genişletilmesi kabul edilmiştir. Ayrıca, yeni bir seçim yapılana kadar mülteci hükümeti ile Lublin Komitesi'nin katılımıyla geçici bir ulusal birlik hükümeti kurulmasına karar verilmiştir.
• Sovyetler Birliği'nin Uzak Doğu Savaşı'na Katılımı: SSCB'nin Almanya yenildikten sonra Japonya'ya karşı savaş ilan etmesi karşılığında, Güney Sakhalin ve Kuril Adaları'nın SSCB'ye verilmesi, Port Arthur deniz üssünün Sovyetler Birliği'ne kiralanması ve Mançurya demiryollarında ortak işletme kurulması gibi tavizler verilmiştir.
• Birleşmiş Milletler'in Kurulması: Uluslararası barışı ve güvenliği koruyacak yeni bir örgüt olan Birleşmiş Milletler'in kurulması konusunda prensip anlaşmasına varılmıştır. Güvenlik Konseyi'nin daimi üyelerinin veto yetkisi de bu konferansta kararlaştırılmıştır.
• Özgürleşmiş Avrupa Bildirgesi: Müttefikler, özgürleştirilen Avrupa ülkelerinde demokratik seçimlerin yapılması ve halkların kendi hükümetlerini seçme hakkına saygı gösterilmesi konusunda bir bildirge yayınlamışlardır.
• Boğazlar: Türk Boğazları'nın statüsünün  Dışişleri Bakanları düzeyinde ele alınması ve Türkiye'nin de bu konuda bilgilendirilmesi kararlaştırılmıştır.

Yalta Konferansı, II. Dünya Savaşı sonrası dünya düzeninin şekillenmesinde önemli bir dönüm noktası olmuştur. Alınan kararlar, Soğuk Savaş'ın temellerinin atılmasına ve Avrupa'nın Doğu ve Batı blokları şeklinde bölünmesine yol açmıştır.

2.POTSDAM KONFERANSI

Potsdam Konferansı, II. Dünya Savaşı'nın sona ermesinin ardından, savaş sonrası Avrupa'nın ve Asya'nın geleceğini şekillendirmek üzere 17 Temmuz - 2 Ağustos 1945 tarihleri arasında Almanya'nın Potsdam şehrindeki Cecilienhof Sarayı'nda toplanmıştır.

Yalta Konferansı'nda olduğu gibi, bu konferansa da "Üç Büyükler" olarak anılan liderler katılmıştır, ancak bazı değişikliklerle:

• Harry S. Truman: Amerika Birleşik Devletleri Başkanı (Franklin D. Roosevelt'in Nisan 1945'te vefat etmesi üzerine göreve gelmiştir.)
• Winston Churchill: Birleşik Krallık Başbakanı (Konferansın ortasında yapılan seçimleri kaybetmesi üzerine yerine Clement Attlee geçmiştir.)
• Josef Stalin: Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri ve SSCB Halk Komiserleri Kurulu Başkanı

Potsdam Konferansı'nın temel amaçları şunlardı:

• Nazi Almanyası'nın yenilgisi sonrasında ortaya çıkan sorunları ele almak.
• Almanya'nın işgal bölgelerini ve geleceğini kararlaştırmak.
• Savaş suçlularının yargılanması konusunda mutabık olmak. 
• Savaş sonrası Avrupa düzenini tesis etmek.
• Sovyetler Birliği'nin Japonya'ya karşı savaşta yer almasını görüşmek.

Potsdam Konferansı'nda alınan bazı önemli kararlar şunlardır:

• Almanya'nın İşgali ve Yönetimi: Almanya'nın dört işgal bölgesine (ABD, İngiltere, Fransa ve Sovyetler Birliği) ayrılması ve Berlin'in de benzer şekilde bölünmesi teyit edilmiştir. Müttefik Kontrol Konseyi aracılığıyla Almanya'nın ortak yönetimi prensipleri belirlenmiştir.
• Almanya'nın Askerden Arındırılması (Demilitarizasyon): Almanya'nın askeri gücünün tamamen ortadan kaldırılması kararlaştırılmıştır.
• Nazi'lerden Arındırma (Denazifikasyon): Nazi Partisi ve ideolojisinin Alman toplumundan temizlenmesi amaçlanmıştır.
• Demokratikleşme: Almanya'da demokratik kurumların ve siyasi partilerin yeniden kurulması desteklenmiştir.
• Merkezi Olmayanlaştırma (Desentralizasyon): Almanya'nın merkezi yapısının zayıflatılarak daha federal bir yapıya kavuşturulması hedeflenmiştir.
• Savaş Tazminatları: Almanya'nın savaşın yol açtığı zararları tazmin etmesi prensibi kabul edilmiş, ancak tazminatların miktarı ve ödeme şekli konusunda kesin bir anlaşmaya varılamamıştır.
• Polonya'nın Sınırları: Polonya'nın batı sınırının Oder-Neisse Hattı olarak belirlenmesi kesinleştirilmiştir. Doğu sınırı ise Curzon Hattı olarak kabul edilmiştir.
• Alman Nüfusunun Transferi: Polonya, Çekoslovakya ve Macaristan'daki Alman nüfusunun düzenli ve insani bir şekilde Almanya'ya transfer edilmesi kararlaştırılmıştır.
• Sovyetler Birliği'nin Japonya Savaşı'na Katılımı: SSCB'nin, Avrupa'daki savaşın sona ermesinden sonra Japonya'ya karşı savaş ilan etme taahhüdü teyit edilmiştir (SSCB, 8 Ağustos 1945'te Japonya'ya savaş ilan etmiştir).
• Potsdam Deklarasyonu: Japonya'ya kayıtsız şartsız teslim olma çağrısı yapılmıştır.

Potsdam Konferansı, II. Dünya Savaşı sonrası dönemin şekillenmesinde ve Soğuk Savaş'ın temellerinin atılmasında önemli bir rol oynamıştır. Müttefikler arasındaki iş birliği giderek azalmaya başlamış ve farklı ideolojik yaklaşımlar belirginleşmiştir.

3.NATO

NATO'nun kurulması, II. Dünya Savaşı sonrasında Avrupa'da ortaya çıkan güvenlik kaygıları ve Sovyetler Birliği'nin (SSCB) Doğu Avrupa'daki etkisini artırması üzerine şekillenmiştir. Bu dönemde Batı Avrupa ülkeleri, SSCB'nin olası bir saldırısına karşı ortak bir savunma mekanizması oluşturma ihtiyacı hissetmişlerdir.

NATO'nun kuruluşuna giden süreçteki önemli adımlar şunlardır:

• Brüksel Antlaşması (1948): Belçika, Fransa, Lüksemburg, Hollanda ve Birleşik Krallık arasında imzalanan bu antlaşma, Avrupa'da bir güvenlik yapılanmasına yönelik ilk somut adımdır. Karşılıklı savunma taahhütlerini içeren bu antlaşma, daha geniş bir Kuzey Atlantik ittifakının temellerini atmıştır.
• ABD ve Kanada ile Müzakereler: Brüksel Antlaşması'nı imzalayan ülkeler, daha güçlü bir ittifak oluşturmak amacıyla Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada ile müzakerelere başlamışlardır. Bu görüşmelere Danimarka, İzlanda, İtalya, Norveç ve Portekiz de davet edilmiştir.
• Kuzey Atlantik Antlaşması'nın İmzalanması (1949): Yapılan müzakereler sonucunda, 12 kurucu üye ülke (Belçika, Kanada, Danimarka, Fransa, İzlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, Portekiz, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri) ¹ tarafından 4 Nisan 1949 tarihinde Washington D.C.'de Kuzey Atlantik Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşma ile Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) resmen kurulmuştur. 
  
  

NATO'nun Kurulmasındaki Temel Amaçlar:

• Sovyet Yayılmacılığını Caydırmak: Soğuk Savaş'ın başlangıcında SSCB'nin Doğu Avrupa'daki etkisini artırması ve komünist ideolojinin yayılması endişesi, NATO'nun temel kuruluş nedenlerinden biridir.
• Avrupa'da Milliyetçi Militarizmin Yeniden Ortaya Çıkmasını Engellemek: II. Dünya Savaşı'nın yıkıcı etkileri henüz tazeyken, Avrupa'da yeni bir savaşın çıkmasını önlemek ve istikrarı sağlamak amaçlanmıştır.
• Avrupa'da Siyasi Bütünleşmeyi Teşvik Etmek: İttifak, üye ülkeler arasında siyasi ve askeri iş birliğini artırarak Avrupa'da bir bütünleşme sürecine katkıda bulunmayı hedeflemiştir.
• Kolektif Güvenlik Sağlamak: Antlaşmanın 5. maddesi, üye ülkelerden birine yapılan silahlı saldırının tüm üyelere yapılmış sayılacağını öngörerek, ortak savunma ilkesini tesis etmiştir.