Arnavutlar, Balkan Savaşları (1912-1913) sırasında yaşananları asla unutmamalıdır. Bu dönemde Sırbistan ve Karadağ orduları, çetnikler ve paramiliter çetelerle birlikte Kosova, Makedonya, Karadağ ve Arnavutluk'taki Arnavutlara karşı geniş çaplı bir katliam, sürgün ve terör kampanyası gerçekleştirdi.
Türk tarihinin köklü yolculuğu, Orta Asya steplerinden Anadolu topraklarına uzanırken, devlet yönetim ve askeri yapılarında büyük dönüşümler yaşanmıştır. İşte bu süreçteki kilit değişimlerin özeti:
| Dönem ve Devlet | Devlet Yönetimindeki Temel Unsurlar | Ordu Teşkilatındaki Kilit Özellikler ve Değişimler |
|---|---|---|
| Asya Hunları | Yönetme yetkisinin Gök Tanrı'dan geldiği inancı (Kut anlayışı) hakimdi. Yönetimde, Kağan'ın yanı sıra Toy veya Kurultay adı verilen meclis etkiliydi. | Mete Han tarafından kurulan Onlu Sistem (MÖ 209) ile disiplin sağlandı. Ordu, ücretli askerlikten uzak olup, halkın tamamı asker kabul edilirdi. Hilal Taktiği temel savaş taktiğidir. |
| Göktürkler | Devleti "İl" olarak tanımladılar. Yönetimde Kağan ve hatunun rolü vardı. İkili teşkilat (Doğu-Batı) yaygındı. | Askeri yapı Hunlardaki onlu sisteme dayanır. Süvari (atlı askerler) temel gücü oluşturur. |
| Uygurlar | Yerleşik hayata geçiş, yönetim yapısını etkiledi. Hukuk ve bürokrasi gelişti, yazılı kanunlar ve sivil yöneticiler ön plana çıktı. | Yerleşik hayata geçişle birlikte savaşçı özellikler zayıflamaya başladı. Ordu, önceki dönemler kadar mobil ve askeri güce sahip olmaktan uzaklaştı. |
| Dönem ve Devlet | Devlet Yönetimindeki Temel Unsurlar | Ordu Teşkilatındaki Kilit Özellikler ve Değişimler |
|---|---|---|
| Karahanlılar | Türk-İslam sentezinin ilk örneğidir. Eski Türk yönetim anlayışı (Kut, Kurultay) İslamiyet ile birleşti. | Gulam sistemi denen ücretli askerler kullanılmaya başlandı. Türkmen süvarileri ve Gulamlar ordunun iki ana unsurunu oluşturdu. |
| Büyük Selçuklular | Yönetim İslami geleneklerden etkilendi. Sultan merkez otoriteyi temsil etti. Yönetim teşkilatında Divan-ı Saltanat en önemli organdır. İkta Sistemi uygulandı. | İkta Sistemi ordunun temelini oluşturdu (Tımarlı Sipahiler'in öncülü). Ayrıca Gulam-ı Saray ve Türkmenler ordunun önemli bileşenleriydi. |
| Dönem ve Devlet | Devlet Yönetimindeki Temel Unsurlar | Ordu Teşkilatındaki Kilit Özellikler ve Değişimler |
|---|---|---|
| Osmanlı Devleti | Mutlakiyetçi ve merkeziyetçi yönetim anlayışı. Padişah mutlak otoritedir. Yönetimde Divan-ı Hümayun kilit rol oynadı. | Klasik dönemde iki ana kola ayrıldı: Kapıkulu Ocakları (Merkez Ordusu, Devşirme Sistemi ile kurulan Yeniçeriler) ve Eyalet Askerleri (Tımarlı Sipahiler). Bu yapı, ilk daimi profesyonel ordu teşkilatıdır. |
| Değişim ve Modernleşme | Tanzimat ve Meşrutiyet dönemlerinde Batı tarzı anayasal yönetim denemeleri (Meşrutiyet) ve bürokrasinin güçlenmesi. | Yeniçeri Ocağı'nın Kaldırılması (Vaka-i Hayriye, 1826) ile Batı tarzı modern ordu düzenine geçiş hızlandı. Nizam-ı Cedid gibi reform orduları kuruldu. |
Bu özet, Türk devlet ve ordu teşkilatındaki göçebe-süvari ordusundan yerleşik-profesyonel orduya, Kut anlayışından İslami-merkeziyetçi mutlakiyete doğru yaşanan temel değişimleri göstermektedir.
MEB norm kadro kriterlerinin anlaşılır ve güncel rehberi.
Her öğretmenin kafasını kurcalayan bir soru vardır: "Okulda iki öğretmenden hangisi norm fazlası sayılır?" Bu soru özellikle norm güncellemelerinin yapıldığı dönemlerde daha da önem kazanır.
Osmanlı Devleti’nin kuruluşu, tek bir nedene dayandırılamayacak kadar karmaşık bir süreçtir. Gaza ruhu, uç bölgesinin sunduğu fırsatlar, Bizans’ın zayıflığı, güçlü aşiret yapısı, ekonomik imkânlar ve sosyo-kültürel etkileşimler Osmanlı tarihinin şekillenmesinde rol oynamıştır.
Ders Notu – Tarih 10 (Maarif Modeli)
[Görsel: Fatih Sultan Mehmet ve Papa II. Pius'un sembolik bir karşılaşma tasviri veya Fatih'in portresi]
15. yüzyıl, dünya tarihinin en dinamik ve gerilimli çağlarından biriydi. Bir yanda kudretli **Osmanlı Devleti** ve onun dahi hükümdarı **Fatih Sultan Mehmet** yükselirken, diğer yanda Batı, Hristiyanlığın ruhani lideri olan Papa'nın rehberliğinde birleşmeye çalışıyordu. Peki, bu iki büyük güç arasında, bir Papa'nın İstanbul'u ziyaret etme talebi gibi şaşırtıcı bir olay yaşandı mı?
Kısa ve kesin cevap: **Hayır, Fatih döneminde bir Papa'nın Osmanlı Devleti'ni ziyaret ettiğine veya resmi bir ziyaret talebinde bulunduğuna dair güvenilir bir kayıt bulunmamaktadır.**
20. yüzyılın ortalarında Türkiye–Vatikan ilişkileri, diplomatik dengeler ve uluslararası konjonktür çerçevesinde çeşitli temaslara sahne olmuştur. Bu temaslar arasında en çok dikkat çeken konulardan biri, Papa XII. Pius’un Demokrat Parti döneminde Türkiye’yi ziyaret etme isteğidir.
1950 yılında iktidara gelen Demokrat Parti, dış politikada 1945'ten itibaren zaten artmış olan Abd ve Batı ile ilişkileri güçlendirme eğilimindeydi. Avrupa ile diplomatik temasların artması ve dini merkezlerle kurulan ilişkilerin daha esnek bir yapıya kavuşması dikkat çekici gelişmeler arasındaydı.
Bu dönemde, Papa XII. Pius tarafından Türkiye’ye yapılması planlanan bir dostluk ziyareti gündeme gelmiş; Vatikan, Türk makamlarına bu yönde bir niyet iletmiştir. Ziyaret, sembolik yönü ve uluslararası yansımaları nedeniyle Ankara’da değerlendirilmiştir.
Demokrat Parti hükümeti, bu talebe tamamen olumsuz yaklaşmamış olsa da ziyaretin zamansız olabileceği düşüncesi ön plana çıkmıştır. Laiklik hassasiyeti, kamuoyunda oluşturabileceği yankılar ve siyasi etkiler dikkate alınarak, ziyaretin gerçekleşmesi uygun görülmemiştir.
Dolayısıyla Papa XII. Pius’un Türkiye’yi ziyaret etme isteği resmî düzeyde kayda geçse de, diplomatik değerlendirmeler sonucunda ziyaret fiilen gerçekleşmemiştir.
Zaman zaman bu ziyaret talebinin reddinin Atatürk döneminde olduğu söyleniyor olsa bile tarihî belgeler ve dönem araştırmaları bu girişimin reddinin 1950’ler Demokrat Parti iktidarı sırasında olduğunu gösterir.
Papa’nın Türkiye’ye ziyaret isteği, Demokrat Parti'nin bu ziyaretin vereceği zararı öngörmesi nedeniyle gerçekleşmemiştir.Gerçekleşmiş olsaydı Demokrat Parti aleyhine siyasi olarak çok kullanılacak bir malzeme olacaktı.
Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş yılları, diplomatik ilişkilerin yeniden tanımlandığı, devlet yapısının köklü biçimde değiştiği bir dönemdi. Bu çerçevede, Atatürk döneminde Papalığın Türkiye’ye yönelik bir ziyaret talebinin olup olmadığı zaman zaman merak edilen bir konu hâline gelmektedir.
Cumhuriyetin ilk yıllarında Türkiye ile Vatikan arasında tam anlamıyla kurulmuş bir diplomatik ilişki bulunmuyordu. Türkiye, Vatikan’ı resmî olarak ancak 1960 yılında tanımıştır. Dolayısıyla 1923–1938 arasındaki süreçte ilişkiler, daha çok dolaylı temaslarla ve dini kurumlar üzerinden yürütülmüştür.
Sporun, siyasetin ve putperest inancının buluştuğu büyüleyici bir yolculuk
Antik Olimpiyat Oyunları'nın kesin başlangıcı efsanelerle süslüdür. En yaygın inanış, Putların (tanrıların) kralı Zeus onuruna, MÖ 776 yılında başlatıldığı yönündedir. O dönemde tarihleme, her dört yılda bir düzenlenen bu oyunlara göre yapılır; "1. Olimpiyat" veya "5. Olimpiyat" gibi ifadeler bir tarih birimi olarak kullanılırdı.
Oyunlar, Yunanistan'ın batısındaki Olimpia kentinde, Zeus Tapınağı'nın bulunduğu kutsal alanda düzenlenirdi. Burası sadece bir spor sahası değil, aynı zamanda önemli bir putperest dini ve politik merkeziydi.
Oyunlar başlamadan önce, tüm Yunan şehir-devletlerine (polis) haberciler gönderilir ve savaşlar durdurulurdu. Düşmanlar bile yarışmak için Olimpia'ya güvenle gelebilirdi. Bu, tüm Yunan dünyasının birliğini simgeleyen güçlü bir mesajdı.
İlk Olimpiyatlar sadece bir yarışmadan ibaretti: Stadion. Yaklaşık 192 metre olan bir stadyumun bir ucundan diğerine yapılan sprint yarışı. Zamanla program genişledi ve çeşitli dallar eklendi:
Disk atma, uzun atlama, cirit atma, stadion koşusu ve güreşten oluşan, çok yönlü atleti ödüllendiren zorlu bir disiplin.
Oldukça acımasız olan bu müsabakalarda çok az kural vardı.
En tehlikeli ve en prestijli yarışlardı. Kazanan, arabayı ve atları sağlayan zengin patron olurdu.
Antik Olimpiyatlar tamamen erkeklere açıktı ve yarışmacılar çıplak olarak yarışırdı. Kadınların ise ne yarışmasına ne de izleyici olarak katılmasına izin verilmezdi (evli kadınlar için). Kazananlara verilen ödül basit ama sonsuz bir onurdu: Zeytin dalından bir taç.
Antik Olimpiyat Oyunları, yaklaşık 12 asır boyunca, 293 kez düzenlendi. Ancak Roma İmparatorluğu'nun Yunanistan'ı fethiyle birlikte oyunların karakteri değişmeye başladı. MS 393 yılında, Hristiyanlığı resmi din olarak benimseyen Roma İmparatoru I. Theodosius, tüm "pagan: putperest" festivalleriyle birlikte Olimpiyat Oyunları'nı da yasakladı.
Antik Olimpiyatların Putperest ruhu, 1500 yıllık bir uykudan sonra, 1896'da bir Mason olan Baron Pierre de Coubertin'in çabalarıyla Modern Olimpiyat Oyunları olarak uyandı. Bugün meşaleyi yakan, dünya çapında binlerce sporcunun katıldığı bu dev organizasyon, köklerini işte o eski Olimpia'nın topraklarına, putlar için koşan atletlere ve savaşı durduran barış fikrine dayandırır.
Savaşın kökleri, ABD'nin "Manifest Destiny" (Açık Kader) olarak adlandırılan ideolojisine dayanır. Bu fikir, Amerikalıların kıtayı boydan boya fethetmelerinin Tanrı'nın bir emri ve kaçınılmaz kaderi olduğunu savunuyordu.
İkinci Dünya Savaşı'nın siyasi ve ekonomik sonuçları nelerdir? Soğuk Savaş'tan BM'nin kuruluşuna, Marshall Planı'ndan refah devletine, modern dünyayı şekillendiren etkileri bu yazıda keşfedin.
İkinci Dünya Savaşı,yalnızca bir askeri çatışma değil, aynı zamanda modern dünya düzeninin siyasi ve ekonomik temellerini atan bir milattı. 1945'te sona eren bu büyük savaş, haritaları yeniden çizdi, uluslararası kurumları doğurdu ve küresel güç dengelerini kökten değiştirdi. Gelin, İkinci Dünya Savaşı'nın siyasi ve ekonomik sonuçlarını birlikte inceleyerek günümüzü daha iyi anlamlandıralım.
**Halaskar Zabitan** (Kurtarıcı Subaylar) olayı, Osmanlı İmparatorluğu'nun **İkinci Meşrutiyet** dönemindeki siyasi çalkantıların ve ordunun siyasallaşmasının en kritik dönemeçlerinden biridir. 1912 yılında gerçekleşen bu askeri muhtıra, sadece bir hükümeti devirmekle kalmadı, aynı zamanda ordunun içindeki derin siyasi ayrışmayı da gözler önüne sererek Birinci Balkan Savaşı'nda yaşanan feci yenilgilere ve İttihat ve Terakki'nin mutlak iktidarına giden yolu açtı.
Halaskar Zabitan, çoğunlukla orta rütbeli ve **Hürriyet ve İtilaf Fırkası**'na yakın olan, iktidardaki **İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne (İTC)** muhalif subaylardan oluşuyordu.
Yazının Devamını Oku »Temmuz 1912'de örgütlenen Halaskar Zabitan, Sadrazam **Mehmed Said Paşa** hükümetine bir muhtıra (uyarı) göndererek istifasını talep etti.
Sonuç: Askeri baskı sonucu Mehmed Said Paşa hükümeti istifa etti. Bu fiili darbe, İttihatçı yönetimi iktidardan uzaklaştırdı. Yerine tarafsızlığıyla bilinen **Ahmed Muhtar Paşa** liderliğinde bir kabine kuruldu ve İttihatçı çoğunluğun bulunduğu Meclis-i Mebusan feshedildi.
Halaskar Zabitan'ın muhtırasıyla başlayan siyasi karmaşanın hemen ardından, **Ekim 1912**'de **Birinci Balkan Savaşı** başladı. Bu savaş, Halaskar Zabitan olayına yol açan ordu içindeki siyasi bölünmenin sonuçlarını dramatik bir şekilde ortaya koydu.
Savaşta alınan ağır yenilginin temel nedenleri arasında, Halaskar Zabitan olayına kadar uzanan **ordunun aşırı siyasallaşması** yatıyordu.
Balkan Savaşları'ndaki utanç verici yenilgi, Halaskar Zabitan'ın sağladığı yeni hükümetin sonu oldu. İttihat ve Terakki Cemiyeti, bu durumu fırsat bilerek karşı atağa geçti:
Halaskar Zabitan olayı, Birinci Balkan Savaşı'nda alınan yenilginin ve akabinde gerçekleşen Bâb-ı Âli Baskını'nın kritik bir halkasını oluşturarak Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküş sürecini hızlandırmıştır.
🔹 Kumanova Savaşı Nedir?
Kumanova Savaşı, Birinci Balkan Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğu ile Sırbistan Krallığı arasında, 23–24 Ekim 1912 tarihlerinde Kumanova (bugünkü Kuzey Makedonya) yakınlarında meydana gelen büyük bir muharebedir. Bu savaş, Balkan Savaşları’nın kaderini belirleyen ilk büyük savaşlardan biri olarak kabul edilir.
🔹 Savaşın Nedenleri
