Eski Çağ Tarihi AYT Tarih Testi

🏛️ Eski Çağ Tarihi AYT Online Testi - Uygarlıkların Doğuşu

1. Tarihte yazıyı (Çivi Yazısı) bularak, İlk Çağ'ın başlangıcını sağlayan ve bu sayede tarih devirlerine geçişi gerçekleştiren Mezopotamya uygarlığı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sümerler B) Akadlar C) Babiller D) Asurlar E) Elamlar

Doğru Cevap: A. Sümerler, MÖ 3200 civarında çivi yazısını (piktografik yazıdan gelişen) icat ederek, hem İlk Çağ'ı hem de tarih devirlerini başlatmıştır.

2. Mısır Medeniyeti'nde ölümden sonraki yaşama inanıldığı için tıp ve eczacılık alanlarının gelişmesine zemin hazırlayan uygulama aşağıdakilerden hangisidir?

A) Hiyeroglif yazısının kullanılması B) Mumyalama tekniği C) Firavunların tanrı-kral olarak görülmesi D) Güneş yılı esaslı takvimin kullanılması E) Nil Nehri'nin taşma zamanının hesaplanması

Doğru Cevap: B. Mumyalama işlemi, ölümsüzlük inancının bir sonucu olup, insan vücudunun tanınmasını sağlayarak anatomi, tıp ve eczacılık bilimlerinin gelişmesine katkı sağlamıştır.

3. Tarihte bilinen ilk yazılı anayasayı (kanunları) oluşturan Mezopotamya uygarlığı ve bu kanunların temel özelliği nedir?

A) Sümerler - Köleliği yasaklaması B) Akadlar - Mutlak krallığı getirmesi C) Asurlar - Tımar sistemini kurması D) Babiller - Kısas esasına dayanması (Hammurabi Kanunları) E) Hititler - Kolonicilik faaliyetleri yapması

Doğru Cevap: D. Babil Kralı Hammurabi'nin kanunları, sertlik ve kısas (göze göz, dişe diş) esasına dayanır. (Sümerlerin Urgakina kanunları daha insancıldır, ancak Hammurabi kanunları en bilinen ve kapsamlı ilk anayasa kabul edilir.)

4. Hititler'de kralların yetkilerini denetleyen, kraliçenin de söz sahibi olduğu, soylulardan oluşan meclise verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?

A) Pankuş B) Tavananna C) Tabarna D) Arke E) Pankuş Meclisi

Doğru Cevap: E. Pankuş Meclisi, Hititler'de kralın yetkilerini kısıtlayan soylulardan oluşan bir meclistir. Kraliçeye ise **Tavananna** adı verilir.

5. Akdeniz kıyısında şehir devletleri şeklinde örgütlenen ve deniz ticareti ile uğraşan, günümüz alfabelerinin temeli olan Fenike alfabesini geliştiren uygarlık hangisidir?

A) Fenikeliler B) İbraniler C) Frigler D) Lidyalılar E) Mikenler

Doğru Cevap: A. Fenikeliler, Doğu Akdeniz'de yaşamış, kolonicilik yapmış ve 22 harften oluşan Fenike alfabesini geliştirerek kültürel etkileşime büyük katkı sağlamıştır.

6. İlk Çağ Anadolu medeniyetlerinden hangisi, parayı icat ederek takas sistemine son vermiş ve ticaret yollarının güvenliğini sağlamıştır?

A) Hititler B) Frigler C) Lidyalılar D) Urartular E) İyonlar

Doğru Cevap: C. Lidyalılar, MÖ 7. yüzyılda parayı (sikke) icat ederek takas ticaretini bitirmiş ve ticarette büyük bir kolaylık sağlamıştır. Başkentleri Sard'dır.

7. İlk Çağ'da Anadolu'nun batı kıyılarında (Ege) kurulan ve deniz ticaretinden elde ettikleri zenginlikle bilim, sanat ve felsefede gelişen, düşünce özgürlüğünün en üst düzeyde olduğu medeniyet hangisidir?

A) Frigler B) Urartular C) Persler D) İyonlar E) Lidyalılar

Doğru Cevap: D. İyonlar, deniz ticareti ve coğrafi konumları sayesinde baskıcı merkezi otoriteden uzak kalmış, bu da bilim insanlarının (Thales, Heraklitos) ve filozofların yetiştiği bir ortam yaratmıştır.

8. Asurların Anadolu'ya gelerek Kültepe (Kaniş) gibi ticaret merkezlerinde yaptıkları kolonicilik faaliyetleri Anadolu için hangi gelişmenin başlangıcı olmuştur?

A) Anadolu'da demokrasi rejiminin başlaması. B) Anadolu'nun tarih devirlerine girmesi. C) Anadolu'da ilk kez paranın kullanılması. D) Merkezi krallıkların kurulması. E) Anadolu'nun tamamen tek bir imparatorluk tarafından yönetilmesi.

Doğru Cevap: B. Asurlu tüccarlar, Mezopotamya'da icat edilen **yazıyı (Çivi Yazısı)** beraberinde getirerek MÖ 2000'li yıllarda Anadolu'nun tarih devirlerine geçmesini sağlamıştır.

9. Aşağıdakilerden hangisi, Mısır medeniyetinin çevresindeki diğer kültürlerle etkileşime girme oranının düşük olmasının temel nedenidir?

A) Nil Nehri'nin akış yönü. B) Firavunların mutlak otoritesi. C) Başkentin denizden uzak olması. D) Ordu yapısının zayıf olması. E) Çevresinin çöller ve denizlerle kaplı olması (Doğal Sınırlar).

Doğru Cevap: E. Mısır, doğuda çöller, kuzeyde deniz ve güneyde Nil'in doğal engelleri ile çevrili olduğu için dış saldırılara kapalı kalmış ve özgün bir kültür geliştirmiştir.

10. Frigler'de tarımı korumaya yönelik alınan önlemler arasında aşağıdakilerden hangisi yer alır?

A) Tarım arazilerini tamamen kraliyet mülkiyeti ilan etmek. B) Kral Yolu'nu inşa etmek. C) Öküz öldüren veya saban kıranı ölümle cezalandırmak. D) Tarımsal ürünlerden alınan vergiyi kaldırmak. E) Tarım ürünlerinin ticaretini sadece devlete ait depolarda yapmak.

Doğru Cevap: C. Frigler, temel geçim kaynakları olan tarımı korumak amacıyla saban kırmanın ve öküz öldürmenin cezasını ölüm olarak belirleyecek kadar sert kanunlar uygulamıştır.

Avrupa Tarihi AYT Tarih Testi

🌍 Avrupa Tarihi AYT Online Testi - Reform, Keşifler ve İhtilaller

1. Aşağıdakilerden hangisi, XV. ve XVI. yüzyıllarda Avrupa'da yaşanan Coğrafi Keşiflerin temel nedenlerinden biri **değildir**?

A) Doğu'nun zenginliklerine doğrudan ulaşma arzusu. B) Skolastik düşüncenin yıkılmasıyla ortaya çıkan özgür bilim anlayışı. C) İpek ve Baharat yollarının Osmanlı Devleti'nin kontrolüne geçmesi. D) Pusulanın geliştirilmesi ve okyanuslara dayanıklı gemilerin (karavel) yapılması. E) Hristiyanlığı yeni coğrafyalara yayma isteği (misyonerlik).

Doğru Cevap: B. Skolastik düşüncenin yıkılması (Rönesans ve Reform'un sonucu) Keşiflerin nedeni değil, Keşiflerin ve Rönesans'ın sonuçlarından biridir. Keşifler, Rönesans ve Reform'u tetikleyen olaylardandır.

2. Martin Luther tarafından başlatılan ve Avrupa'da mezhep birliğini bozan gelişme aşağıdakilerden hangisidir?

A) Rönesans B) Aydınlanma C) Reform D) Vestfalya Antlaşması E) Sanayi İnkılabı

Doğru Cevap: C. Reform, XVI. yüzyılda Martin Luther'in Katolik Kilisesi'ne karşı başlattığı hareket olup, Avrupa'da Protestanlık, Kalvinizm gibi yeni mezheplerin doğmasına yol açmıştır.

3. 1648'de imzalanan ve Avrupa tarihinde modern devletler hukukunun doğuşunu simgeleyen antlaşma aşağıdakilerden hangisidir?

A) Vestfalya Antlaşması B) Augsburg Antlaşması C) Karlofça Antlaşması D) Nant Fermanı E) Paris Antlaşması

Doğru Cevap: A. Vestfalya Antlaşması (1648), Otuz Yıl Savaşları'nı bitirmiş ve uluslararası ilişkilerde egemen devlet (Sovereignty) ilkesini resmileştirerek modern devletler sisteminin temelini atmıştır.

4. XVIII. yüzyılda Avrupa'da ortaya çıkan ve akıl, bilim, insan hakları gibi kavramların ön plana çıktığı düşünce sisteminin adı nedir?

A) Hümanizm B) Merkantilizm C) Feodalizm D) Aydınlanma Çağı E) Sanayi İnkılabı

Doğru Cevap: D. Aydınlanma Çağı (Age of Enlightenment), akıl ve bilimin dogmatik düşünceye karşı üstünlüğünün kabul edildiği, Montesquieu, Rousseau gibi düşünürlerin etkili olduğu dönemdir.

5. İngiltere'de başlayıp, üretimde makineleşmenin yaygınlaşmasına neden olan ve toplumsal yapıyı kökten değiştiren süreç aşağıdakilerden hangisidir?

A) Magna Carta B) Çim Çit Hareketi (Enclosure) C) Fransız İhtilali D) Coğrafi Keşifler E) Sanayi İnkılabı

Doğru Cevap: E. Sanayi İnkılabı, James Watt'ın buhar makinesini geliştirmesiyle başlayarak, fabrika sistemini ve seri üretimi ortaya çıkarmıştır.

6. 1789'da gerçekleşen ve milliyetçilik, demokrasi, laiklik gibi kavramların Avrupa'ya yayılmasında en etkili olan olay nedir?

A) Viyana Kongresi B) Fransız İhtilali C) Otuz Yıl Savaşları D) Yüz Yıl Savaşları E) Rus-Japon Savaşı

Doğru Cevap: B. Fransız İhtilali, Mutlak Monarşiyi yıkmış; Hürriyet, Eşitlik, Kardeşlik, Milliyetçilik ve İnsan Hakları gibi evrensel fikirleri dünyaya yaymıştır.

7. XIX. yüzyılda büyük Avrupa devletlerinin Osmanlı Devleti'nin topraklarını paylaşma ve parçalama çabalarına verilen genel ad nedir?

A) Panslavizm B) Sömürgecilik C) Şark Meselesi D) Merkantilizm E) İhtilal Savaşları

Doğru Cevap: C. Şark Meselesi (Doğu Sorunu), Avrupalı devletlerin Osmanlı Devleti'ni paylaşma, parçalama ve Balkanlardaki Hristiyan azınlıkları kullanma politikalarına verilen isimdir.

8. 1815'te Napolyon Savaşları sonrası Avrupa'da Monarşi rejimlerini korumak ve Fransız İhtilali'nin etkilerini silmek amacıyla toplanan kongre aşağıdakilerden hangisidir?

A) Berlin Kongresi B) Paris Kongresi C) Lozan Konferansı D) San Remo Konferansı E) Viyana Kongresi

Doğru Cevap: E. Viyana Kongresi, Avusturya Başbakanı Metternich liderliğinde toplanmış, Avrupa'nın siyasi haritasını yeniden çizmeye ve 'Restorasyon Dönemi'ni başlatmaya çalışmıştır.

9. İtalya'nın siyasi birliğini kuran devlet adamları arasında aşağıdaki isimlerden hangisi **yer almaz**?

A) Giuseppe Garibaldi B) Kont Camillo Cavour C) II. Victor Emmanuel D) Otto von Bismarck E) Giuseppe Mazzini

Doğru Cevap: D. Otto von Bismarck, 'Demir Şansölye' olarak bilinir ve Almanya'nın siyasi birliğini Prusya liderliğinde kuran kişidir.

10. XIX. yüzyılda Almanya ve İtalya'nın siyasi birliklerini tamamlaması, Avrupa'da hangi alanda rekabeti artırarak I. Dünya Savaşı'nın temel nedenlerinden biri haline gelmiştir?

A) Din Savaşları B) Sömürgecilik (Hammadde ve Pazar) C) Feodalite Yapısı D) Mutlakiyet Yönetimi E) Aydınlanma Hareketi

Doğru Cevap: B. Yeni kurulan bu güçlü devletler, sanayileşmeleri nedeniyle sömürge edinme yarışına katılmış ve mevcut sömürgeci devletlerle (İngiltere, Fransa) aralarında rekabeti şiddetlendirmiştir.

Sınavlar için Özlü Kod Bilgiler

Özlü Kod Bilgiler

🟢 Edirne Antlaşması ile "Yunanistan",

🟢 Berlin Antlaşması ile “Sırbistan", "Romanya" ve "Karadağ",

🟢 II. Meşrutiyet'in ilanı esnasında "Bulgaristan",

🟢 Balkan Savaşları sırasında "Arnavutluk", Osmanlı Devleti'nden ayrılıp bağımsızlıklarını kazanmışlardır.

Balkan Savaşları

Boğazlar Meselesi

Tarih Yazıcılığı

TARİH YAZICILIĞI

1. GELİŞİMİ:

– İnsanlar, çeşitli alanlarda edindikleri tecrübeleri gelecek nesillere aktarma 

ihtiyacı duymuştur. Bundan dolayı kendileri ile ilgili çeşitli konuları yazılı hale 

getirmişlerdir. Hititlerde anallar (yıllıklar), Göktürklerde kitabeler, Osmanlılarda 

vakayinameler, Ruslarda kronikler, tarih yazıcılığına örnek gösterilebilir.

– Tarih yazıcılığı insanların ihtiyaçlarına, beklentilerine, dönemin siyasi, sos-

yal, ekonomik, kültürel özelliklerine göre değişkenlik göstermiştir. Bunun 

sonucunda farklı tarih yazım ve kuramları ortaya çıkmıştır. 

– Geçmişten günümüze tarih yazım çeşitleri şunlardır:

Preveze Deniz Zaferi

 İDRİS BOSTAN

Osmanlı donanması ile müttefik Haçlı donanması arasında 4 Cemâziyelevvel 945’te (28 Eylül 1538) meydana gelen Preveze Deniz Muharebesi, Akdeniz’de Osmanlı hâkimiyetini kesin olarak belirlemesi bakımından büyük öneme sahiptir. Kanûnî Sultan Süleyman’ın 944’te (1537) Pulya ve Korfu üzerine düzenlediği seferin sonuçsuz kalmasına rağmen Barbaros Hayreddin Paşa’nın dönüşte Kiklad adalarını ve Nakşa Dukalığı ile birlikte bazı Sporad adalarına ele geçirmesi Osmanlılar’ın yeni hedefleri açısından belirleyici olmuştur. Osmanlılar’ın Ege ve Adriyatik’teki Venedik adalarına ve topraklarına yönelik faaliyetleri karşısında Papa III. Paolo’nun öncülüğünde Şubat 1538’de hıristiyan devletleri arasında denizlerdeki hâkimiyet mücadelesini kazanmak ve Osmanlılar’ı Akdeniz’den uzaklaştırmak amacıyla bir ittifak yapıldı.

2020 TYT AYT Tarih Soruları Analizi

TYT Sınavında sorulan 5 Tarih sorusunun 
   1 adedi  İslamiyetten Önceki Türk Devletlerinden olan Uygurlar'dan kültür ve medeniyet temelli
   1 adedi  Anadolu Selçuklu Devleti'nden kültür ve medeniyet temelli
   1 adedi Osmanlı'da Dağılmayı Önleme Çabaları / Fikir Akımlarından  Osmanlıcılık konusundan
   1 adedi Kurtuluş Savaşı kronolojisi ayrıntılı bilgi isteyen bir soru.
   1  adedi  Lozan Barış Antlaşması 
     sorusu  geldi.
  Sorularda medeniyeti bilmek konusuna ağırlık verildiği açıkça görüldü.

Türk İnkılâp Tarihi 2

EĞİTİM ALANINDAKİ İNKILÂPLAR

Sebepleri:

1. Eğitimi çağdaşlaştırmak
2. Milli demokratik ve laik bir toplum oluşturmak
3. Eğitimi birleştirmek
4. Eğitimdeki ikilik ve karışıklığı önlemek
5. Cumhuriyet rejimini güçlendirecek eğitim sistemini oluşturmak.
6. Kültür ikiliği ve çatışmasını önlemek.

T.C.İnkılâp Tarihi 1

Atatürk İnkılâplarının Amaçları
1.Türkiye’yi muâsır medeniyet seviyesinin üzerine çıkartma
2.Modern Avrupa devletleri ile Türkiye’yi bütünleştirmek
3.Osmanlı Devleti’nden kalmış ve halkın ihtiyaçlarına cevap vermeyen müesseselerin yerine çağdaş müesseseler kurmak
4.Türkiye’de milli egemenlik ilkesini yerleştirmek
  
1. SİYASAL ALANDAKİ İNKILÂPLAR

1.TBMM'nin açılması

1. 
   

Osmanlı Devleti Kültür ve Medeniyeti (Uygarlığı)

1.Osmanlı  Devlet Anlayışı

 A. Osmanlı Devletinde  yönetme  yetkisinin Allah tarafından Osmanlı Hanedanına nasip edildiğine inanılırdı.Bu Türklerdeki  Kut Anlayışının İslamiyetten sonraki hali olarak görülmektedir.
B. Osmanlı  Devletinde egemenliğin kaynağı olarak İslam hukuku ve Türk devlet geleneklerine  bağlı kalınmıştır.

Osmanlı İmparatorluğu’nu Paylaşmak İçin Yapılan Gizli Antlaşmalar

Gizli Antlaşmalar ve Amaçlanan Hedefler

Osmanlı Devleti’nin stratejik konumu ve güçsüzlüğü nedeniyle birçok devlet bu topraklara göz diktiler.

Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na girmesi üzerine topraklarının İtilaf Devletleri tarafından paylaşılması gündeme geldi. Ancak Osmanlı topraklarının paylaşılması anlaşmazlıklara neden olabileceğinden önceden bu konuda bazı antlaşmalar yapmaya ihtiyaç duydular. İngiltere ve Fransa donanmalarının Çanakkale Boğazı’na saldırmaları Rusya’nın tedirgin olmasına ve İtilaf Devletleri arasında gizli antlaşmaların yapılmasına neden oldu.

Türk-İslam Tarihi Geniş Kronoloji

751 -  Talas Savaşı
840 – 1212   Karahanlılar
868 – 905    Tolunoğulları
963 – 1187    Gazneliler
935 – 969     İhşidler(Akşitler)
1038 – 1157   Büyük Selçuklu Devleti 

İslam İlim ve Medeniyet Tarihi Geniş Anlatım

“Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?
(Zümer, 9
“Çin’de de olsa ilmi arayınız. ”
(Câmiü’s-Sağîr, 1/310)
Genel Tarihî Gelişme
A. İslamiyet , her zaman bilimi teşvik etmiştir.Bu Kur'an-ı Kerim ve Sünnetle sabittir.
B.İlim öğrenmek ,İslamiyette bir ibadettir.Zira Allah'ın gücünü ve hikmetlerini anlamaktır.

Divan-ı Hümayûn Geniş Anlatım

Divân-ı Hümâyun devlete ait siyasî idarî malî ve askerî işlerin görüşüldüğü incelenerek karara bağlandığı devletin en yüksek mercidir.

Divan-ı Hümayun  Üyeleri:

Asil Üyeler : Padişah, Sadrazam, Kadıasker (Kazasker), Defterdar, Nişancı.
Üyeler : Rumeli Beylerbeyi, Kaptan-ı Derya, Yeniçeri Ağası. (Üyedirler ama her zaman katılmazlar)
Üye olmayan : Şeyhülislam (İhtiyaç olursa çağırılır üye değildir).

İlk Çağın Tüccar Toplulukları

A. Asurlular (M.Ö.II.Bin -M.Ö.612)

1.      Ticarete önem vermişlerdir.Kara ticaretinde ilerlemişlerdir.
2.      Anadoluya Kaniş( Kültepe) de  yazılı belgeleri bulunmuştur.
3.      Anadolu'da ticaret merkezleri kurmuşlardır. Bu döneme Anadolu'da koloni devri denilmiştir.
   

Osmanlı-İran Savaşları Kronolojisi

1514 - Çaldıran Muharebesi
1515-1517 Fırat-Dicle Seferi
1533-1536 Osmanlı-İran Savaşı
1534 - Irakeyn Seferi
1548-1549 Osmanlı-İran Savaşı
1552-1554 Osmanlı-İran Savaşı
1554 - Nahcıvan Seferi sonucu :Amasya Antlaşması
1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı sonucu Ferhat Paşa Antlaşması
1578 - Çıldır Muharebesi
1582 - Tiflis Müdafaası
1583 - Meşaleler Muharebesi
1603-1618 Osmanlı-Safevî Savaşı
1603-1611 Osmanlı-Safevî Savaşı sonucu Nasuh Paşa Antlaşması
1611-1615 Osmanlı-Safevî Savaşı
1615-1618 Osmanlı-Safevî Savaşı sonucu Serav Antlaşması
1623-1639 Osmanlı-Safevî Savaşı sonucu Kasr-ı Şirin Antlaşması
1635 - Revan Seferi
1638 - Bağdat Seferi
1723-1727 Osmanlı-İran Savaşı sonucu Hemedan Antlaşması
1730-1732 Osmanlı-İran Savaşı sonucu Ahmet Paşa Antlaşması
1735-1736 Osmanlı-İran Savaşı sonucu İstanbul Antlaşması
1742-1746 Osmanlı-İran Savaşı sonucu Kerden Antlaşması
1775-1779 Osmanlı-İran Savaşı
1821-1823 Osmanlı-İran Savaşı sonucu Erzurum Antlaşması

Avrupa'da II. Dünya Savaşı (Özetlenmiş Makale)

II. Dünya Savaşı, dünya çapında tahminen 55 milyon ölümle sonuçlandı. Tarihteki en büyük ve en yıkıcı savaştı. II. Dünya Savaşı, 1 Ekim 1939’da Almanya’nın Polonya’yı işgal etmesiyle başladı.

Türkiye Selçukluları'nda Kültür ve Medeniyet

A.Boylardan  Devlete Türkiye Selçuklu Devleti'nin Oluşma Süreci

1.Türk toplum ve devlet yapısı yukardaki şekilde oluşmaktaydı. 

2.Selçuk Bey, böyle teşkilatlanmış Oğuz Yabgu Devleti'nde subaşı (komutan) bir anlaşmazlıkla ordan ayrıldı Selçuk Oğuzları. Cent Şehrine geldiler ve burada Müslüman oldular.

3.Torunları  Tuğrul ve Çağrı Beyler vaktinde bağımsız Selçuklu Devleti kuruldu.

4.Onlardan sonra Alp Arslan vaktinde Anadolu Türk yurdu yapıldı. 

5.Bunun sonucunda Türkiye Selçuklu Devleti kuruldu.

Oğuzların Türkiye Selçuklu'ya kadar giden  tarihî süreci:

Kök Türk -->Uygurlar --> Oğuz Yabgu--> Büyük Selçuklu-->Türkiye Selçuklu

Türklerin Anadolu'da  devletleşmesini  etkileyen faktörler:
1.Bizansın otorite kaybı
2.Anadolu'daki  dinî ve sosyal belirsizlikler
3.Anadolu halkının güven ihtiyacı
4.Türklerin teşkilatçı yapısı

B.Devlet Yönetimi

1. Türkiye Selçuklu Devleti’nin başında Selçuklu soyundan gelen sultan,keyhüsrev vb.  unvanlar verilen bir hükümdar bulunurdu. 
2. Türk devletlerinde görülen “Ülke hanedan üyelerinin ortak malıdır.” anlayışı Selçuklularda da devam etmiştir. 
3. Devlet meseleleri “Büyük Divan”da (saltanat divanı) görüşülürdü. 
4. Selçuklulardaki Atabeylik sistemi devam etmiştir.
5. Pervane  ( Arazi işleriyle ilgili üst düzey memur) ve naibi saltanat ( sultan vekili) görevlileri, Türkiye Selçuklu Devleti teşkilatını Büyük Selçuklu Devlet teşkilatından ayıran temel noktadır. Bunlar dışında sonra oluşan  ,öncekinin bir devamıdır.
6. Eyaletleri emir (askerî vali) yönetirdi. Sınır bölgelerinde Uç Teşkilatı( Beyleri) vardı. Güvenlik   sorumlusu , subaşılardır.

C.Ordu

Anadolu Selçuklu Devleti’nde ordu beşe ayrılmıştı:

1. Hassa Ordusu: Hükümdarın yanında bulunan ve maaşlı olan , Gulamhaneden gelen askerlerdir. 
2. İktâ Ordusu: Türkiye Selçuklu Devleti’nin  ikta sistemiyle oluşturdğu atlı ordusudur. 
3. Türkmenler (Uç Askerleri): Genelde sınır boylarında bulunur ve sınırları korurlardı.
4. Bağlı beylik kuvvetleri
5. Deniz kuvvetleri ( donanma) .  Komutanlarına  Reisü'l -Bahr denilmiştir.

6.Ücretli Askerler: Cerahorlar adı verilen askerler

D.Toplum

1.Türkiye Selçuklu hakimiyetiyle birlikte Anadolu Bizansın istikrarsızlığından sonra bir huzur ve güven ortamı doğmuştur. 
2.İmar, iskan, tarım ve ticaret faaliyetleri yapılmıştır.

3.Halk üçe ayrılır resmî tasnifte: 
A.Şehirliler :Esnaf,zanaatkârlar,ilmiye sınıfı,memurlar ve askerler.
B.Köylüler
C.Konar-göçerler:Yerleşik hayata geçirilmeye çalışılmışlardır. 

E.Ekonomik Hayat
 a.Tarım
 1.Su kanalları yaptırılmıştır. 
 2.İkta sistemi yaygınlaştırılmıştır.
 3.Tarım ve hayvancılığa üretim ve ihraçta öncülük edilmiştir.
b.Ticaret 
   1.Sinop,Samsun,Antalya gibi liman şehirlerinin fethinden sonra deniz ticaretine önem verildi.
    2.Kervansaraylar yapıldı.
    3.Gümrük kolaylığı sağlandı.
    4. Bir tür sigortacılık sistemi kurdular.
 c.Sanayii
     Dericilik,dokuma,madencilik ve silah üretimi yapılırdı.
 F.Bilim
  1. Medreseler  kuruldu.
  2.Kütüphaneler kuruldu.
  3.Darüşşifalar kuruldu.1205'te Türkiye Selçukluları döneminin ilk darüşşifası olan Gevher Nesibe Darüşşifası kuruldu.

 G.Kültür
1.Yetişen kişiler:Mevlana,Muhyiddini Arabi,Necmeddin Razi,Yunus Emre,İbn-i Bibi
2.Mimarî Eserler:Konya Alaeddin Camii,Karatay Mescidi,Döner Kümbet v.b. pekçok eser.
3.Süsleme Sanatları:Kabartma,minyatür,oymacılık ve çinicilik. Çiftbaşlı Kartal sembolü ( Selçuklu Sembolü)  sıkça kullanılmıştır.
4.Müzik:Mevlevî ve ahî zaviyelerinde tasavvuf müziği ve  Sultanlar için çalınan bando vardı.

BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ (1040-1157)

Bağımsız olduğu

 yer: Horasan.
Kurucusu: Selçuk Bey.
Bağımsızlığı Sağlayan : Tuğrul Bey.
Selçuklular, Oğuzların Üçok kolunun Kınık boyundandır.
Büyük Selçuklu Devleti’ne, bu boydan olan Selçuk Bey adını verdi.
Selçuk Bey, Oğuzlar Devleti’nde subaşı iken, Oğuz Devleti’nin hükümdarı ile arasında çıkan anlaşmazlık yüzünden kendisine bağlı ordularla güneye inerek Seyhun ırmağı yakınlarındaki Cent şehrine yerleşti (930-935).
Selçuk Bey:
 1.Cent şehrinde İslamiyet’i kabul etti. 
 2.Bir çok Türk boyunu yönetimi altına aldı. 
 3.Samanoğulları ile Karahanlılar arasındaki savaşta, daha güçsüz olan Samanoğullarına yardım etti. Karşılığında toprak aldı. 

Arslan Yabgu: 

1. Selçuk Bey’in ölümünden sonra yerine oğlu Arslan Yabgu geçti. 
2. Selçukluların güçlenmesini istemeyen Gazneli Mahmut, Arslan Yabgu’yu tutuklattı ve hapsetti.

Tuğrul ve Çağrı Beyler:

1. Tuğrul ve Çağrı beyler, iki kardeş olarak toprakları parçalamadan aralarında iş bölümü yaparak ülkeyi idare ettiler. 
2.  Gaznelilerle başarılı savaşlar yaptılar. 
3.  Horasan’ın önemli şehirlerinden biri olan Nişabur’u aldılar (1038).

 1.  Dandanakan Savaşı (1040):

Selçuklular ile Gazneliler arasında yapıldı. 

   Sebepleri: 

1. Gazneliler’in Selçukluları Horasan’dan çıkarmak istemeleri.
2. Selçukluların kendilerine yurt arayışı içinde olmaları.

  Sonuçları:

1. Gazneliler yenilgiye uğratıldı ve yıkılma sürecine girdi.
2. Selçuklular büyük bir zafer kazandı. Horasan ve İran toprakları Selçukluların eline geçti.
3. Büyük Selçuklu Devleti kuruldu (1040).
4. Tuğrul Bey sultan ilan edildi. Devleti Çağrı Bey ile birlikte yönetti.
5. Rey şehri alınarak başkent yapıldı.
6. Selçukluların İslam dünyasındaki otoritesi arttı.

* Abbasi halifesinin, Şii Büveyhoğullarının baskılarına karşı Selçuklulardan yardım istemesi üzerine Tuğrul Bey, Bağdat Seferine çıkarak 1055 Abbasileri Şii Büveyhoğullarının baskısından kurtardı. Böylece İslam dünyasının koruyuculuğu Selçukluların eline geçti. Bu olaydan sonra İslam Dünyasının dini lideri Abbasiler, siyasi lideri de Selçuklular oldu. 

    Bizans üzerine sefere çıkılarak Doğu Anadolu’da başarılı savaşlar yapıldı. Bir çok şehir alındı (Erzurum, Kemah, Malatya, Sivas).

    2.Pasinler Savaşı (1048):

• Selçuklular ile Bizanslılar arasında yapılı.
• Gürcüler Bizanslılara yardım etti. 

  Sebepleri:
1.Dandanakan Savaşı’ndan sonra Selçuklular’ın batı yönünde ilerlemeleri.
2.Bizanslıların, Türklerin Anadolu’ya girmelerini engellemek istemeleri.

   Sonuçları:

1. Bizanslılar yenildi ve Selçukluları Resmen tanıdı.
2. Doğu Anadolu, Selçukluların denetimine girmeye başladı. Van’dan Trabzon’a kadar olan topraklar Selçuklular’ın eline geçti.
3. Gürcü Kralı Liparit, Selçuklulara esir düştü.
4. Pasinler (Hasankale) Savaşı, Selçuklular ile Bizanslılar arasında yapılan ilk savaştır. 

Alp Arslan (1063-1072):

1. Önce iç işlerini düzeltti. Çıkan ayaklanmaları bastırdı. 
2. Bizans İmparatorluğuna savaş açıldı. Gürcistan, Ani Kalesi ve Kars alındı. 
3. Alp Arslan, komutanlarını Anadolu’nun fethi ile görevlendirdi. 
4. Türk akıncıları Akdeniz kıyılarına kadar ilerlediler.

   Malazgirt Savaşı (26 Ağustos 1071):

Selçuklular ile Bizanslılar arasında yapıldı. 

  Sebebi: 

1. Bizans’ın, Anadolu’ya yapılan Türk akınlarını önlemek  istemesi
2. Doğu Anadolu’da gittikçe güçlenen Selçuklu egemenliğine karşı koymak istemesi

Gelişmesi:

1. Savaş, Malazgirt ile Ahlat arasındaki Malazgirt ovasında başladı.
2. Selçuklu kuvvetleri üçe bölündü.
3. Alp Arslan sahte geri çekilme planı uygulayarak Bizans ordusunu merkezden ayırdı.
4. Bu sırada Bizans ordusunda bulunan Peçenek ve Uzlar, Selçuklu tarafına geçtiler. Pusuya yatan Türk askerlerinin seri hücumu ile Bizans ordusu büyük bir yenilgiye uğradı.
5. Ancak savaşın kazanılmasında ordunun manevi gücünün yüksek olması, iyi teşkilatlanması ve Alp Arslan gibi yetenekli, güçlü bir hükümdar tarafından yönetilmesinin de büyük katkısı vardır.

Sonuçları:

1) Bizans İmparatoru Romen Diyojen komutasındaki ordu savaşı kaybetti.
2) Savaşta, Bizans ordusunda paralı askerlik yapan Oğuzlar ve Peçeneklerin yardımları da belirleyici rol oynadı.
3) Anadolu’nun kapıları Türklere açıldı.
4) Türkler fazla bir direnişle karşılaşmadan Marmara kıyılarına kadar ilerlediler.
5) Bugünkü Türkiye’nin temelleri atıldı.
6) Anadolu’da gücü kaybolan Bizans, Balkanlara çekildi.
7) İslam dünyası üzerindeki Bizans baskıları kayboldu.
8) Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde ilk Türk beylikleri kuruldu.
Not: Alparslan, Anadolu’yu komutanlarına ikta olarak verdi. Bu olay, Anadolu’da beyliklerin kurulmasına neden oldu.

Melikşah (1072-1092):

1. Ege Denizine ve boğazlara kadar bütün Anadolu alındı.
2. Devletin sınırları; doğuda Tanrı dağları ve Seyhun ırmağından batıda Akdeniz kıyılarına, kuzeyde Kafkas dağlarından güneyde Basra körfezine kadar genişletildi.
3. Vezir Nizamülmülk’ün uyguladığı kanun ve metotlarla devlet işleri çok düzenli olarak yürütüldü.
4. Başkent, Rey’den İsfahan’a taşındı.
5. Selçukluların en parlak dönemidir.
6. Melikşah’ın ölümünden sonra oğulları arasında taht kavgaları başladı ve ülkede ayaklanmalar çıktı.

Sultan Sencer (1118-1157):

1. Merv şehri başkent yapıldı.
2. Gaznelilerden Gazne şehri, Karahanlılardan Maveraünnehir alındı.
3. Karahitaylılarla yapılan Katvan Savaşı’nda Selçuklular yenilgiye uğradı (1141). Maveraünnehir elden çıktı.
4. Bundan sonra ayaklanan Oğuzlar üzerine gidildi. Fakat Sultan Sencer esir düştü. Bir süre sonra 1157’de öldü.
5. Sultan Sencer’in ölümüyle Büyük Selçuklu Devleti yıkıldı (1157).

Büyük Selçuklu Devleti’nin Yıkılma Sebepleri:

1. Ülkenin hanedan üyeleri arasında paylaştırılması ve taht kavgaları.
2. Atabeylerin, merkezi otoritenin zayıflamasıyla bağımsızlıklarını ilan etmeleri.
3. Türkmenlerin küstürülmesi.
4. Abbasilerin, eski güçlerine kovuşmak için Selçuklular aleyhine çalışmaları.
5. Katvan Savaşı’nın yıkıcı etkisi
6. Batınilerin yıkıcı çalışmaları

Büyük Selçuklu Devleti’nin Yıkılmasından

 Sonra Kurulan Devletler

1. Suriye Selçukluları
2. Horasan Selçukluları
3. Kirman Selçukluları
4. Irak Selçukluları
5.  Türkiye (Anadolu) Selçukluları

DEVLET YÖNETİMİ

Selçuklu Devlet Yönetimi  Türk Devlet Geleneğiyle birlikte Abbasiler, Sâmânoğulları, Gazneliler ve Karahanlılar devlet sistemlerinden yararlanarak oluşturdukları bir devlet sistemi olup Türk-İslâm  Devlet geleneğinin en üst zirve noktasını temsil eder. Selçuklulardan sonra gelen bütün Türk-İslâm Devletleri  Selçuklu Devlet Sistemini kendilerine örnek almışlardır.

 Selçuklularda, ülke hükümdar ve ailesinin ortak malı sayılırdı. Ülkeyi yönetme yetkisinin Allah  tarafından verildiğine inanılırdı. 

Selçuklu devletinden ülkenin hükümdarın ve ailesinin ortak malı sayılması sık sık taht kavgalarına yol açardı. Şehzadeler/ Melikler eyaletlere atabeyler nezaretinde yetiştirilmek üzere melik olarak atanırlardı. Buradaki amaç hükümdar çocuklarının yönetim tecrübesi kazanmasıdır.
Selçuklu Devletinde devlet işleri Divan-ı Saltanatta (Büyük Divan) görüşülürdü. Eğer divanda herhangi bir karar alınacaksa bu kararlar sadece Sultan onaylarsa geçerli olurdu. Sultan olmadığı zaman Büyük Divana vezir başkanlık etmekteydi.
Divan-ı İstifa: Maliye ve ekonomi işleri ile ilgilenen birimdir. Müstevfi başkanlığında toplanır.
Divan-ı İşraf: Askeri ve hukuk işleri dışında kalan diğer işleri denetlemekle görevi olan birimdir. Müşrif başkanlığında toplanır.
Divan-ı Arz: Ülkenin asker ve ordu işlerini yürütmekle görevli olan birimdir. Ariz başkanlığında toplanır.
Divan-ı Tuğra: Devletin iç ve dış yazı işlerini yürütmekle görevli olan birimdir.
Büyük Selçuklu Devletinde halkın dilek ve şikayetlerinin dinlendiği ve hukuk işlerine bakıldığı sultan başkanlığında toplanan divana Divan-ı Mezalim adı verilmekteydi.
Büyük Selçuklu Devletinde hükümdarlık alametleri hutbe okutmak, para bastırmak, taht, bayrak, çetr, asa, hilat, nevbet, tuğ ve tuğradır. Halife tarafından onaylanan Hükümdarlar adına hutbe okunurdu.
Hükümdarlar sınırsız yetkiye sahip değillerdi. Törelere ve İslamiyet’e uygun hareket etmek zorunda olan hükümdarların çocukları da vilayetlere yönetici olarak gönderilmekteydi.