Halaskar Zabitan Olayı: Osmanlı'da Darbeler Zinciri ve Balkan Savaşı Yenilgisi

**Halaskar Zabitan** (Kurtarıcı Subaylar) olayı, Osmanlı İmparatorluğu'nun **İkinci Meşrutiyet** dönemindeki siyasi çalkantıların ve ordunun siyasallaşmasının en kritik dönemeçlerinden biridir. 1912 yılında gerçekleşen bu askeri muhtıra, sadece bir hükümeti devirmekle kalmadı, aynı zamanda ordunun içindeki derin siyasi ayrışmayı da gözler önüne sererek Birinci Balkan Savaşı'nda yaşanan feci yenilgilere ve İttihat ve Terakki'nin mutlak iktidarına giden yolu açtı.

⚔️ Olayın Arka Planı ve İdeolojik Bölünme

Halaskar Zabitan, çoğunlukla orta rütbeli ve **Hürriyet ve İtilaf Fırkası**'na yakın olan, iktidardaki **İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne (İTC)** muhalif subaylardan oluşuyordu.

Yazının Devamını Oku »

• **Ordunun Siyasallaşması:** Olayın temel nedeni, İTC'nin 1908'den itibaren orduyu siyasi bir araç olarak kullanması ve kendi muhaliflerini ordudan tasfiye etmeye çalışmasıydı. Bu durum, Osmanlı ordusunu **"İttihatçı"** ve **"İtilafçı/Halaskar"** olarak ikiye böldü.
• **Siyasi Kriz:** İTC'nin baskı ve hile ile kazandığı 1912 seçimleri (**Sopalı Seçimler**), muhalefeti ve Halaskar Zabitan'ı harekete geçiren son kıvılcım oldu.

📢 Halaskar Zabitan Muhtırası ve Hükümetin Düşüşü (Temmuz 1912)

Temmuz 1912'de örgütlenen Halaskar Zabitan, Sadrazam **Mehmed Said Paşa** hükümetine bir muhtıra (uyarı) göndererek istifasını talep etti.

Sonuç: Askeri baskı sonucu Mehmed Said Paşa hükümeti istifa etti. Bu fiili darbe, İttihatçı yönetimi iktidardan uzaklaştırdı. Yerine tarafsızlığıyla bilinen **Ahmed Muhtar Paşa** liderliğinde bir kabine kuruldu ve İttihatçı çoğunluğun bulunduğu Meclis-i Mebusan feshedildi.

💥 Birinci Balkan Savaşı: Siyasi Ayrışmanın Ağır Faturası

Halaskar Zabitan'ın muhtırasıyla başlayan siyasi karmaşanın hemen ardından, **Ekim 1912**'de **Birinci Balkan Savaşı** başladı. Bu savaş, Halaskar Zabitan olayına yol açan ordu içindeki siyasi bölünmenin sonuçlarını dramatik bir şekilde ortaya koydu.

Ordu Neden Yenildi?

Savaşta alınan ağır yenilginin temel nedenleri arasında, Halaskar Zabitan olayına kadar uzanan **ordunun aşırı siyasallaşması** yatıyordu.

• **Disiplinsizlik ve Komuta Zaafiyeti:** İttihatçı ve Halaskar/İtilafçı subaylar arasındaki hizipleşme ve karşılıklı güvensizlik, cephede koordinasyonu felç etti. Subaylar, savaş stratejisi yerine siyasi hesaplarla uğraşıyordu.
• **Hükümetin Çaresizliği:** Halaskar Zabitan'ın desteklediği (İttihatçı karşıtı) Kâmil Paşa hükümeti, yenilgiyi durdurmakta başarılı olamadı ve büyük toprak kayıpları yaşandı.

🔥 Nihai Sonuç: İttihatçıların Karşı Darbesi (Bâb-ı Âli Baskını)

Balkan Savaşları'ndaki utanç verici yenilgi, Halaskar Zabitan'ın sağladığı yeni hükümetin sonu oldu. İttihat ve Terakki Cemiyeti, bu durumu fırsat bilerek karşı atağa geçti:

• **Tarih:** 23 Ocak 1913
• **Olay:** Enver Paşa'nın önderliğindeki İttihatçılar, **Bâb-ı Âli Baskını** ile Kâmil Paşa hükümetini zorla devirdi.
• **Sonuç:** Bu baskınla İttihat ve Terakki, ülkenin yönetimini tamamen ele geçirerek **tek parti diktatörlüğünü** kurdu ve Birinci Dünya Savaşı'nın sonuna kadar yönetimi elinde tuttu.

Halaskar Zabitan olayı, Birinci Balkan Savaşı'nda alınan yenilginin ve akabinde gerçekleşen Bâb-ı Âli Baskını'nın kritik bir halkasını oluşturarak Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküş sürecini hızlandırmıştır.