1:Mimari
Namazın cemaatle kılınması
tavsiyesi camiyi, bedensel temizlik vecibesi hamamı,
yolcuya hizmet ilkesi han ve kervansarayı, İslam’ın ilme
verdiği değer medreseyi, nefis terbiyesi tekkeyi doğurmuştur.
İslam mimarisinde tevhid (birlik) ilkesi esastır. Bu
ilke ile manevi olanla maddi olan arasında herhangi bir
ayrım yapılmadan, değerleri hayatın her yönüyle bütünleştiren bir birlik anlayışı hedeflenir.
İslam Mimarisi, hem yeni Müslüman olanların hem de diğer medeniyetlerin mimarisinden etkilenmiş, hem de onları etkilemiştir.
İslam mimarisi gerçekçidir (fonksiyonel).
Müslümanlar sadece zevk ve estetik kaygı için
değil, mimari eserlerini dini veya sosyal bir ihtiyaca binaen yapmışlardır
A. Dinî Mimari
Örnekler: Camiler, Türbeler,Kabe, Mescidi Nebevi. Türleri: Fetih Camii,Selatin Camii,Namazgâh.
B.Sivil Mimari
Örnekler:Külliyeler,Medreseler,Kütüphane,Sıbyan Mektebi, Darü'ş şifa,tabhane(misafirhane),hamam,imaret,saray,köprü,çeşme,kervansaray,bedesten,kuş evi.
C.Askerî Mimarî
Örnekler:Ordugâh,ribat,sur,kale,hendek,tabya,ok meydanı, gözetleme ve haberleşme kuleleri
2.Güzel Sanatlar
A.Hüsn-i Hat
İslam’da yazının en
gözde sanatlardan biri olmasının ve mevcut estetik görüntüye ulaşmasının başlıca sebebi, Kur’an’ı şanına yaraşır bir güzellikte ve göze hitap edecek bir şekilde yazma ideali ve arzusudur.
Kâğıt üzerindeki şahane yazılar dışında İslam
sanatında eser verilen her alanda yazı mutlaka yer alır. Mimari tezyinattan, ağaç, deri, seramik, maden,
kumaş, takı, silah vb. akla gelebilecek tüm estetik nesnelerde farklı karakterlerde sanatlı yazılar görmek
mümkündür.
İslamiyet’in farklı coğrafyalara yayılmasından sonra Arapça, sadece Araplara ait bir dil olmaktan çıkıp Müslümanların ortak değeri haline gelmiştir. Bundan dolayı “İslam yazısı” adını almıştır
Altı Çeşit Yazı (Aklam-ı Sitte/Şeş Kalem):muhakkak, reyhani, sülüs, nesih, tevki, rik’a. Bu yazış tarzı farklılığıdır, yazı farklılığı değil.
Hat sanatının öncüleri: İbn Mukle,İbnü’l-Bevvab,Yakut el-Musta’sımi,Amasyalı Şeyh Hamdullah,Ahmed Şemseddin Karahisari,Hafız Osman,Mustafa Rakım
Hat Sanatında Kullanılan Malzemeler: kamış .
Hattat Osmanlı Sultanları: II. Bayezid (hocası Şeyh
Hamdullah), IV. Murad, II. Mustafa, III. Ahmed (hocası
Hâfız Osman), II. Mahmud (hocası Mustafa Râkım), Abdülmecid ve Mehmed Reşad
B. Tezhip
Tezhip; başta dini kitaplar olmak üzere, divanları, hilye-i şerifleri, mesnevileri, tarihi, ilmi, edebi el yazması kitapları, güzel yazı
levhalarını, murakkaa denilen güzel yazı albümlerini, icazetnâmeleri, fermanları ve tuğraları süsler
C. Ebru
Ebru, kâğıt üzerine özel yöntemlerle
yapılan geleneksel bir süsleme sanatıdır.
D.Minyatür
El yazması kitapların metinlerini bezemek ve açıklamak amacıyla yapılmış, ışık gölge
oyunlarıyla derinlik (perspektif) kazandırılmayan küçük boyutlu renkli satıh resimlere minyatür denilmektedir.
Sanatçı örneği:Matrakçı Nasuh,Levnî
E.Çinî
Kelimenin aslı Osmanlıca çînî (Çin’e ait, Çin işi) olup porselen sanatını dünyaya tanıtan
Çinlilere izafetle Çin isminden türetilmiştir. Killi topraktan pişirilerek yapılan duvar kaplama
malzemesine çini (kâşi) veya seramik, kullanım eşyasına keramik, saf kilden yapılan kalitesi yüksek
malzemeye ise porselen ismi verilmiştir.
Örnek eser: İstanbul Sultan Ahmet Camii
F. Diğer sanatlar:Ahşap Sanatı,Ciltçilik,Kumaş Sanatı,Halı Sanatı,Maden Sanatı,Taş İşçiliği
3.Musıki
İslam medeniyetinde Müslüman âlimler musikiyi genelde
matematik ilimleri (ulum-i riyaziyye) arasında saymışlardır. Bu alanda ilk ciddi çalışmalar Kindî, Farabi ve İbn Sina gibi
filozoflar tarafından yapılmıştır.
Ezan
Tevhid ilanı ve namaza çağrı gibi dini işlevleri olan ezanın geleneksel okunuşu başlı başına estetik
bir olaydır.Osmanlı üst düzey eğitim kurumlarından Enderun'da ezan için özel gençler seçilir ve eğitilirlerdi. Her vaktin ezanı farklı bir tarzda okunurdu. Çifte ezan,
iki müezzinin karşılıklı olarak okuduğu ezana denir. Eskiden İstanbul’da sabah ezanının sabâ, dilkeşhâverân;
öğle ezanının hicaz, rast; ikindi ezanının hicaz, uşşak;
akşam ezanının segâh, rast ve dügâh; yatsı ezanının ise
uşşak, nevâ, rast ve hicaz makamlarında okunması bir
gelenek haline gelmişti.
Dini (Cami-Tekke) Musikisi
Camiilerde enstrüman kullanılmamış, tekkelerde ise kulanılmıştır. Osmanlı döneminde her hicri ay için ayrı bestelenmiş ilahiler vardı. Salatların,tesbihatların,tekbirlerin herbirinin ayrı bir makamı vardı.Örnek sanatçı .Itrî. Eseri: Segâh bayram tekbiri.
Mehter , askeri müzik icrası için kullanılmıştır. Mehterin icra düzeni savaşta saf, normal zamanlarda ise
yarım ay biçimindeydi.
Musıki,İslam medeniyetinde ruhsal hastalıkların tedavisinde de kullanılmıştır.
