Bu çağ esasen Fransız İhtilali ile başlar. Ancak, ABD'nin kuruluşu da bu çağın öncü gelişmelerinden olduğu için inceleme konularımız içine girmiştir.Bu ihtilalle hürriyet, eşitlik ve milliyetçilik ilkeleri ile yeni devlet rejimleri ortaya çıktı. Yakıncağ tarihine bu kavramlar damgasını vurmuştur.
ABD'nin Kuruluşu
Amerika'nın keşfinden sonra Güney Amerika, İspanyol ve Portekizliler, Kuzey Amerika da İngiltere ve Fransa tarafından sömürgeleştirildi. Kuzey Amerikalılar Yedi Yıl Savaşları'nda İngiltere'yi desteklemişlerdi. Karşılığında Kuzey Amerikalılara bazı ayrıcalıklar verilecekti. İngiltere vaadini tutmadığı gibi Amerika'dan aldığı vergileri arttırdı.
1765'te 13 Koloni New York'ta toplandı Arttırılan vergilere itiraz ettiler. İngiltere, bu itirazları kabul etmedi. 1774'te I. Filadelfia Kongresi, İngiltere'nin Amerika'daki kolonilerden vergi almaya hakkının olmadığını, bunun için gerekirse İngiltere ile sava yapılabileceğine karar verdi. 1775'te sava başladı. 1776'da toplanan II. Filadelfia kongresi Amerika'nın bağımsızlığı ilan etti. İnsan Hakları Beyannamesi yayınlandı. Bu beyannameye göre her insan eşit doğar. Hayat, hürriyet ve mutluluk insana tanrı tarafından verilmiş haklardır. Bu beyanname 1789 Fransız Kurucu Meclisi'nin yayınladığı beyannamenin esasını teşkil etmiştir. İngiltere, Amerika bağımsızlık savaşında yenilgiye uğradı. 1783'te Versay Antlaşmasıyla Amerika'nın bağımsızlığı İngiltere tarafından kabul edildi.
Aydınlanma, 18. yüzyılda Avrupa’da ortaya çıkan ve her konuda akla öncelik tanıyan düşünce sistemine “Aydınlanma”, bu düşünce sisteminin etkisiyle bilim ve felsefede büyük gelişmelerin olduğu bu yeni döneme “Aydınlanma Çağı” denmiştir.
Aydınlanma Çağı’nda “aklın kullanılması ile doğru bilgiye ulaşılabileceği” fikri temel alınmıştır.
Bu dönemin önemli bilim insanları;
Newton (Nivton); fizik ve matematik alanında çalıştı.Copernik (Kopernik); Evrende Güneş merkezli bir sistem olduğunu ve Dünya’nın Güneş çevresinde döndüğünü kanıtladı.Galileo; Dünya’nın yuvarlak olduğunu ispatladı.Descartes (Dekart); analitik geometriyi geliştirdi.Jean Jacgues Rousseau (Jan Jak Russo); toplumsal alanda önemli eserler verdi.Mozart, Bach (Bah) gibi besteciler müzik alanında önemli başarılar elde etti.
Aydınlanma Çağı’nın Sonuçları
Bilim, sanat, edebiyat, siyaset ve sosyal alanlarda önemli eserler verildi.Bilimsel ve teknolojik gelişmeler Sanayi İnkılâbı’nın temellerini oluşturdu.Siyasi ve sosyal gelişmeler
SANAYİİ İNKILABI
Sanayi İnkılabı, Avrupa’da 18. ve 19. yüzyıllarda yeni buluşların üretime olan etkisi ve buhar gücüyle çalışan makinelerin makineleşmiş endüstriyi doğurması, bu gelişmelerin de Avrupa’daki sermaye birikimini arttırmasına denir. Sanayi Devrimi, ilk olarak Birleşik Krallık’ta ortaya çıkmış, ardından Batı Avrupa, Kuzey Amerika ve Japonya’ya sıçramış ve ardından bütün dünyaya yayılmıştır.
1)Hızlı nüfus artışı 16. yüzyıldan başlayarak Avrupa’nın nüfusu hızla artması kentlerde iş gücü doğurdu
Sonuçları
1)Avrupa'da tarım toplumundan sanayi toplumuna geçildi.
2)Ulusal gelirde sanayiinin payı tarımın aleyhine sürekli artmaya başladı.
3)Sanayinin gelişkin olduğu bölgelerde nüfus yoğunluğu kırsal kesime göre arttı. Kırdan kente göç başladı.
4)İşçi sınıfı güçlendi, işçi hareketleri yaygınlaşmaya başladı.
5)Üretimde el emeğinin yerini makineler almaya başlayınca atölye üretiminin yerini de fabrikalar almaya başladı.
6)Sömürge ülkelerinin bağımlılığı arttı. Devletlerarası gelişmişlik faikı daha belirgin hale geldi.
7)Pazar ve hammadde kaynaklarına sahip olma yarışı hızlandı. Devletler arasında topyekün çatışmalar dönemi başladı.
18.Yüzyılda Avrupa'da Bilim ve Teknoloji
AYDINLANMA ÇAĞI
Aydınlanma, 18. yüzyılda Avrupa’da ortaya çıkan ve her konuda akla öncelik tanıyan düşünce sistemine “Aydınlanma”, bu düşünce sisteminin etkisiyle bilim ve felsefede büyük gelişmelerin olduğu bu yeni döneme “Aydınlanma Çağı” denmiştir.
Aydınlanma Çağı’nda “aklın kullanılması ile doğru bilgiye ulaşılabileceği” fikri temel alınmıştır.
Bu dönemin önemli bilim insanları;
Newton (Nivton); fizik ve matematik alanında çalıştı.Copernik (Kopernik); Evrende Güneş merkezli bir sistem olduğunu ve Dünya’nın Güneş çevresinde döndüğünü kanıtladı.Galileo; Dünya’nın yuvarlak olduğunu ispatladı.Descartes (Dekart); analitik geometriyi geliştirdi.Jean Jacgues Rousseau (Jan Jak Russo); toplumsal alanda önemli eserler verdi.Mozart, Bach (Bah) gibi besteciler müzik alanında önemli başarılar elde etti.
Aydınlanma Çağı’nın Sonuçları
Bilim, sanat, edebiyat, siyaset ve sosyal alanlarda önemli eserler verildi.Bilimsel ve teknolojik gelişmeler Sanayi İnkılâbı’nın temellerini oluşturdu.Siyasi ve sosyal gelişmeler
ABD’nin kurulmasında ve Fransız İhtilali’nin çıkmasında etkili oldu.Avrupa’da akılcı düşünce sistemi gelişmiştir.
SANAYİİ İNKILABI
Sanayi İnkılabı, Avrupa’da 18. ve 19. yüzyıllarda yeni buluşların üretime olan etkisi ve buhar gücüyle çalışan makinelerin makineleşmiş endüstriyi doğurması, bu gelişmelerin de Avrupa’daki sermaye birikimini arttırmasına denir. Sanayi Devrimi, ilk olarak Birleşik Krallık’ta ortaya çıkmış, ardından Batı Avrupa, Kuzey Amerika ve Japonya’ya sıçramış ve ardından bütün dünyaya yayılmıştır.
Sebepleri
1)Hızlı nüfus artışı 16. yüzyıldan başlayarak Avrupa’nın nüfusu hızla artması kentlerde iş gücü doğurdu
2)Yaşam düzeyi yükselmesiyle tüketim malı talebini artması
3)Bilimsel ve teknolojik gelişmeler
4)Coğrafi keşiflerle oluşan sermaye birikimi
5)Kömür ve demirin ilgili ülkelerde bol olması
Sonuçları
1)Avrupa'da tarım toplumundan sanayi toplumuna geçildi.
2)Ulusal gelirde sanayiinin payı tarımın aleyhine sürekli artmaya başladı.
3)Sanayinin gelişkin olduğu bölgelerde nüfus yoğunluğu kırsal kesime göre arttı. Kırdan kente göç başladı.
4)İşçi sınıfı güçlendi, işçi hareketleri yaygınlaşmaya başladı.
5)Üretimde el emeğinin yerini makineler almaya başlayınca atölye üretiminin yerini de fabrikalar almaya başladı.
6)Sömürge ülkelerinin bağımlılığı arttı. Devletlerarası gelişmişlik faikı daha belirgin hale geldi.
7)Pazar ve hammadde kaynaklarına sahip olma yarışı hızlandı. Devletler arasında topyekün çatışmalar dönemi başladı.
FRANSIZ İHTİLALİ'NİN OLUŞUMU
Fransa kralı 16’ıncı Lui zamanında ekonomik sorunlara çözüm bulabilmek maksadıyla Etajenero Meclisi toplantıya çağırılmıştır. Toplantıda soylular, rahipler ve halk meclisleri arasında tartışmalar meydana gelince halkı temsil eden halk meclisleri Etajenero’yu Milli Meclis ilan etmişlerdir. Toplantı sonucunda da Milli Meclisin onayı olmadan vergi toplanmaması kararı alınınca, Fransa kralı askerleri ile meclisi dağıtmak istemiştir. Bunun üzerine halk ayaklanarak 14 Temmuz 1789 yılında Bastil Hapishanesi’ni basarak tutukluları serbest bırakmıştır. 28 Ağustos 1789 tarihinde Meclis soyluların ve rahiplerin ayrıcalıklarını kaldırmış İnsan ve Vatandaş Hakları Bildirisi yayınlanmıştır.
FRANSIZ İHTİLALİ'NİN SEBEPLERİ NELERDİR?
Fransız İhtilali'nin gerçekleşme sebepleri kısaca şu şekilde özetlenebilir:
1. Fransa’nın mutlakıyetle yönetilmesi ve krallık rejiminin baskısı karşısında halk ezilmiştir.
2. Amerika ve İngiltere’de kurulan devletlerin demokratik yönetimler sonucu halkına geniş özgürlükler vermiştir. Fransız halkı da çevresindeki ülkelerde gördüğü bu yönetime özenmiştir.
3. Fransız aydınlarından Montesquieu, Voltaire, Jan Jack Rousseau ve Diderot'nun yazdıkları eserlerde mevcut rejimin eleştirilmiş ve çözüm yollarını ileri sürülmüştür. Aydınların bu düşünce tarzları haklın krallığa ve rejime olan tepkisini arttırmıştır.
4. Fransa’da soylular ve rahipler geniş imtiyazlara sahipken, ülke halkının toplumsal olarak hiçbir hakka ve değere sahip olamaması halkı olumsuz yönde teşvik etmiş ve isyan noktasına getirmiştir. Kısıtlı haklara sahip olan köylüler burjuvaları desteklemiştir.
5. Fransa’nın katıldığı savaşlarda ülke ekonomisinin bozulması sonucunda halkın geçim sıkıntısı giderek artmıştır. Ekonomik problemlerin bir türlü aşılamaması ve savaşlarda harcanan paralar halktan ağır vergilerle karşılanmaya çalışılması sonucunda halk isyan edecek duruma gelmiştir.
FRANSIZ İHTİLALİ’NİN SONUÇLARI NELERDİR?
Fransız İhtilali'nin sonuçları kısaca şu şekilde özetlenebilir:
1. Soyluların ve rahiplerin ayrıcalıkları kaldırılmış ve eşitlik ilkesi getirilmiştir.
2. Mutlak monarşi sistemi yıkılmıştır. Egemenliğin halktan geldiği kabul edilmiştir. Halkın yönetime katılmasına olanak tanıyan demokratik ve laik yönetim anlayışı değer kazanmaya başlamıştır.
3. Siyasal eşitsizliğe neden olan toplumsal yapı değişmeye başlamıştır. Eşitlik, adalet, milliyetçilik, hürriyet, ulusal egemenlik, laiklik ve cumhuriyet gibi kavramlar ortaya çıkmaya başlamıştır.
4. Milliyetçilik ilkesinin yayılması ile imparatorlukların dağılması için ortam sağlamıştır.
5. Mahalli otorite yerine merkezi otoriteler kabul edilmiştir.
6. Dağınık halde bulunan milletlerin siyasi birlikler kurabilmesine imkân sağlanmıştır.
7. İnsan Hakları Bildirisi evrensellik kazanmaya başlamıştır.
8. Laik Hukuk kuralları uygulanmaya başlamıştır.
9. Fransız İhtilali sonucunda Yeni Çağ bitmiş ve Yakın Çağ’ın başladığı kabul edilmiştir.
Napolyon Savaşları
Fransız İhtilali'nin başlangıcından 1804'te Napolyon'un imparatorluğunu kurmasına kadar şu dönemler giçildi: Kurucu Meclis, Meşruti Krallık, Milli Konvansiyon Meclisi Devri, Direktuvar Devri ve Konsüllük Devri.
Napolyon 1804 yılında iktidara geldiğinde geniş ve kapsamlı ıslahat hareketlerine girişti. Üniversiteleri modern hale getirdi. Sanayiyi geliştirdi. Medeni kanunu yayınladı.
Dünyaya hakim olmak isteyen Napolyon büyük savaş hazırlıklarına girişti. Avusturya ve Prusya ordularını bozguna uğrattı. Viyana ve Berlin'i işgal etti. Osmanlı, Portekiz ve İsveç dışında bir süre bütün Avrupa'ya hakim oldu. 1806'da Alman imparatorluk tacını Habsburg hanedanından aldı. Bundan sonra başkenti Viyana olan Alman İmparatorluğu Avusturya olarak anılmaya başlandı. 1813'te Rus ordularını bozguna uğrattı. Moskova'ya girdi. Çetin kış şartları Napolyon ordularını perişan etti. 1813'te İngiliz, Rus, Avusturya ve Prusya ordusu Fransa'yı bozguna uğrattı. Napolyon etkisini kaybetti.
VİYANA KONGRESİ
1815 Waterloo Savaşı’nda Napolyon’u yenilgiye uğratan devletler Avrupa’nın geleceğini belirlemek amacıyla “Viyana Kongresi” ni topladılar (1815). Bu kongreye Osmanlı İmparatorluğu hariç bütün Avrupa devletleri katıldı. Bununla beraber; İngiltere, Rusya, Avusturya ve Prusya, Kongreyi yönlendiren devletler oldular. Viyana kongresi’nde, Avrupa devletlerinin sınırları yeniden çizildi. Fakat, sınırların çizilmesinde din, dil, milliyet öğeleri dikkate alınmadı. Bu nedenle Avrupa’da barış ve huzur sağlanamadı. Kongrede alınan kararlara göre:
İngiltere: Malta ve Yedi Yunan adasını aldı.
Rusya: Finlandiya ve Varşova Büyük Dükalığı’nı aldı.
Avusturya: Doğu Galiçya, Lombardia, Venedik, Parma. Modena ve Toskana’yı aldı.
Prusya: Pozen Bölgesi’ni, Saksonya’nın 2/5’sini ve Westfalya’mn büyük bir kısmım aldı.
Ren Konfederasyonu: 38 devletli “Germanya Konfederesyon” haline getirildi.
Belçika – Hollanda: İki ülke birleştirilerek “Peyba” adıyla eni bir krallık kuruldu.
İsveç – Norveç: İki ülke birleştirilerek tek bir krallık haline getirildi
Meternik Sistemi :Avrupa Devletlerinin, Fransız İhtilalinin etkisiyle Avrupa’nın neresinde ayaklanma çıkarsa birlikte hareket ederek ayaklanmaları bastırma kararı aldıkları politikadır. Avusturya Başbakanı Metternich bu politikaya öncülük ettiği için bu adı almıştır.
Meternik Sistemi :Avrupa Devletlerinin, Fransız İhtilalinin etkisiyle Avrupa’nın neresinde ayaklanma çıkarsa birlikte hareket ederek ayaklanmaları bastırma kararı aldıkları politikadır. Avusturya Başbakanı Metternich bu politikaya öncülük ettiği için bu adı almıştır.
1830 İhtilali
Fransa'da 1824 yılında kral olan X. Şarl ülkeyi diktatörce idare ediyordu. Halk krala karşı isyan etti. Fransızlar'ın hükümdarı ünvanını alan Lui Filip kral oldu. Orta sınıf geniş haklar elde etti. İngiltere'de liberaller işbaşına geldi.
1848 İhtilalleri
Sanayi Devrimi'nin bir sonucudur. Bu devrim ilk kez İngiltere'de ortyaya çıktı. Bilek gücünün yerini makina aldı. Buharın gücü keşfedildi. Demiryolu iletmeciliği başladı. Atölyelerin yerine fabrikalar kurulmaya başlandı. Hammadde ihtiyacın karşılamak için sömürgecilik hız kazandı. Şehirlerin nüfusu hızla arttı.
Sanayi devrimi işçi sınıfını ortaya çıkardı. İşçi hakları gündeme geldi. Sosyalist akımlar başladı. 1848 ihtilalleri sosyalist düşüncenin yayılmasına neden oldu. Avrupa'da etkili olan bu ihtilal Avusturya'da toprak köleliğinin yasak edilmesine neden oldu. İşçiler çeşitli haklar elde ettiler.
