Vecihi Hürkuş (1986-1969)

 6 Ocak 1896 yılında İstanbul'da dünyaya gelen Vecihi Hürkuş, üç çocuklu bir ailenin ikinci çocuğudur. Küçük yaşta babasını kaybettikten annesi ve kardeşleri ile beraber yaşamıştır. Aldığı eğitim ile beraber uçak mühendisi olan Vecihi Hürkuş, Türkiye'nin havacılık tarihine adını altın harflerle yazı yazdırmış isimlerden biridir.

Okuma Parçası İlk Savaş Uçağını Osmanlı Düşürdü

İlk savaş uçağı Osmanlıya karşı kullanıldı

İtalya Osmanlı Devleti’nin ‘’ Trablusgarp’ı iyi yönetmediği ve medeniyetten geri bıraktığı gerekçesi’’ (sömürgecilerin değişmeyen yalanı)1911 Eylülünde Trablusgarp’a saldırması dünya harp tarihinde bir çok ilklerin de yaşanmasına neden oldu.

İsmail Çal

Dünya Tarihinde ilk savaş uçağı 1911 yılında Trablusgarp Savaşında İtalyanlar tarafından Osmanlı Devletine karşı kullanıldı.

Wright kardeşlerden Orville Wright tarafından 1903 yılının sonlarında gerçekleştirilen 12 saniyelik ilk motorlu uçuştan sonra havacılık hızlı bir gelişme içerisine girmişti.1910’lu yıllara gelindiğinde Avrupa ülkelerinin bir çoğu uçağı harp sahasında kullanmak üzere hava gücü oluşturma çabasına girmişlerdi.

Osmanlı ülkesinde ise ilk uçak İstanbul semalarında 2 Aralık 1909 tarihinde Fransız pilot Baron de Catters tarafından uçuruldu. Büyük ilgi gören bu uçuşun arkasından zamanın Harbiye Nazırı ve Genelkurmay Başkanı Mahmut Şevket Paşa’nın,  pilot yetiştirme ve hava kuvvetlerini oluşturma çalışmalarını başlattığında yıl 1911’di. Henüz daha Trablusgarp Savaşı başlamamıştı. Aslında Osmanlı Devleti havacılık çalışmalarını başlattığında geç kalınmış değildi. İlk havacılık çalışmalarında uçak sanayisi üzerinde durulmamış daha çok pilot yetiştirmeye ağırlık verilmişti. Uçaklar yurt dışından çeşitli ülkelerden satın alınıyordu.

İtalya Osmanlı Devleti’nin ‘’ Trablusgarp’ı iyi yönetmediği ve medeniyetten geri bıraktığı gerekçesi’’ (sömürgecilerin değişmeyen yalanı)1911 Eylülünde Trablusgarp’a saldırması dünya harp tarihinde bir çok ilklerin de yaşanmasına neden oldu. Bu saldırı sırasında İtalyanlar yanlarında 28 uçak ve 4 balondan oluşan bir hava gücü getirdiler.

Tarihte ilk kez savaş uçağı İtalyanlar tarafından Osmanlı Devletine karşı Trablusgarp Savaşında kullanıldı. İlk hava keşfi, ilk hava fotoğrafı, ilk havadan topçu ateşi yönlendirmesi, ilk hava bombardımanı bu savaş sırasında yaşandı. Tabi ki bu arada uçağa yerden ateş açan ilk millet ve ilk havacıyı vuran millet de Türkler olarak kayda geçti. Fakat savaş uçaklarının bu ilk denemesi özellikle İtalyan komutan tarafından yeterli görülmedi.

Osmanlı Devleti de Trablusgarp Savaşında uçak kullanmak için harekete geçti. Fransa’dan satın alınan uçakların Cezayir üzerinden Trablusgarp’a geçirilmesi düşüncesi hayata geçirilemedi. Bu konuda ki en önemli eksik yerli pilot olmamasıydı. Avrupa’ya eğitim için gönderilmiş olan iki pilot adayının eğitimi daha sona ermemişti. Yeterli pilot olmadığı için yabancı pilot kullanılıyordu. Hatta Balkan Savaşları sırasında bir Amerikalı pilotun uçağı ile birlikte karşı tarafa geçtiği ve dahası Edirne’nin borbardıman edilmesinde rol aldığı söylentileri yer almaktadır.

Ekonomik imkanların yetersizliği havacılık alanında özellikle 1911-1913 arasında çok yavaş yol alınabildi. Bu dönemde özellikle bağış kampanyalarından istifade ile havacılık geliştirilmeye çalışıldı. I.Dünya Savaşı sırasında ise Türk Havacılığı Almanlara teslim edildi. I. Dünya Savaşına ise Fransa’nın sipariş edilen uçakları vermemesi ile elde bulunan 6 uçakla girilmiş, savaşın sonlarına doğru 300 uçağa ulaşılmıştı.

 I.Dünya Savaşı sonunda, Elazığ, Konya ve İstanbul Yeşilköy Hava İstasyonlarında yaklaşık 75-100 civarında yarıya yakını çalışır durumda uçak bulunuyordu.

Kaynak

1-      Büyük Taarruzda Türk Havacığı,Rahmi DOĞANAY,Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 13, Sayı: 1, Sayfa: 375-388, ELAZIĞ-2003, http://turkoloji.cu.edu.tr/GENEL/rd_havacilik/rd_havacilik.htm

2-      İstiklal Savaşında Orduya Uçak Bağışlayan İşadamı ‘’Erzurumlu Nafiz Bey’’, Dr. Osman YALÇIN,http://www.turkishstudies.net/Makaleler/1685337861_100_osman_yal%c3%a7%c4%b1n.pdf

3-      Tayyareden Uçağa:Milli Hava Sanayiinin Kuruluşunda Türk Halkının Yaptığı Bağışlar,Yrd.Dr.A.Fahimi AYDIN,http://www.karam.org.tr/Makaleler/1479317909_004_aydin.pdf

4-      http://www.hho.edu.tr/muze/turkhavaciligi.htm

Alıntı