I. Karahanlılar (840 - 1212)
Uygur Devleti'nin yıkılmasından sonra Karluk, Yağma ve Çiğil Türkleri tarafından Türkistan'da kurulmuştur. Kurucusu Bilge Kül Kadir Han'dır. Devlet 932 yılında Satuk Buğra Han zamanında İslamiyet'i resmen kabul etmiş ve Yusuf Kadir Han döneminde de en parlak dönemini yaşamıştır. İlge Han zamanında Gaznelilerle birlikte Samanoğlu Devleti'ne son veren Karahanlılar, daha sonra Horasan için Gaznelilerle savaştı ancak başarılı olamadılar. Taht kavgaları sonucu Doğu Karahanlılar ve Batı Karahanlılar diye ikiye ayrıldılar (1046). Doğu Karahanlılar 1130'da Karahıtaylar; Batı Karahanlılar ise 1211'de Harzemşahlar tarafından yıkıldılar.
Karahanlıların Başlıca Özellikleri:
1 Orta Asya'da kurulan ilk Türk-İslam devletidir.
2-Türk-İslam kültürünün temellerini atmış; ilk yazılı eserleri vermişlerdir. Bunlardan en önemlileri Yusuf Has Hacib'in yazdığı Kutadgu Bilig, Kaşgarlı Mahmut'un yazdığı Divan-ı Lügati't Türk, Edip Ahmet Yükneki'nin yazdığı Atabetü'l-Hakayık ve Hoca Ahmet Yesevi'nin Divan-ı Hikmet'tir.
3-Ribat adıyla ilk kervansarayları yapmışlardır.
4- İlk medreseyi kurmuşlardır.
5- Hükümdar ailesi de halkı da tamamen Türklerden oluştuğu için Türkçe'ye ve Türk kültürüne büyük önem vermişlerdir.
6- Orta Asya Türk kültürünü Selçuklulara taşımada köprü görevi yapmışlardır. -
7-Kervansaraylar inşa etmiş ve düzenli posta örgütünü kurmuş ilk Türk-İslam devletidir.
8.Mimarî yapılarında coğrafî şartlardan ötürü toprak malzeme kullandıkları için günümüze ulaşan önemli bir mimarî eserleri yoktur.
8.Mimarî yapılarında coğrafî şartlardan ötürü toprak malzeme kullandıkları için günümüze ulaşan önemli bir mimarî eserleri yoktur.
