Mohaç’ta, Türklerle Macarlar arasında meydana gelen ve Macaristan krallığına son veren savaş (29 Ağustos 1526)
Türkler, Rumeli’ye geçtikten sonra (1357) Macarlar, Katolik dünyasının öncüsü olarak, Türklerin karşısına çıktılar; fakat her seferinde yenildiler. Özellikle, iki defa kuşatıldığı halde alınamayan Belgrad’ın ele geçirilmesi (1521), Macarlara büyük bir darbe oldu, fakat Macar krallığının gücünü kırmadı.
1.Anadolu ve Rumeli’de toprakları olan Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünü sağlamak,
2.Boğazlardan geçen deniz ticaret yolunun denetimini sağlamak,
3.Bizans’ın Avrupa devletlerini,Türk beyliklerini ve şehzadeleri Osmanlı Devleti’ne karşı kışkırtmasını önlemek
4.Peygamberimizin İstanbul’un fethine dair hadisi
5.İstanbul, iki Osmanlı toprağı arasına sıkışmış tampon durumda idi.
6.İstanbul’un alınmak istenmesinin en etkili nedeni kentin jeopolitik konumudur.
7.İstanbul’un alınması ile Karadeniz limanlarında son bulan İpek Yolu’nun denetimi Türklerin eline geçecekti.
İstanbul’un Alınması İçin Yapılan Hazırlıklar
1.Güçlü bir haber alma örgütü kurulmuştur.
2.Gelibolu’da dört yüz parçalık güçlü bir donanma hazırlanmıştır.
3.İstanbul Boğazı yoluyla Bizans’a gelebilecek yardımları önlemek için Yıldırım Beyazıt’ın yaptırdığı Anadolu Hisar’ının karşısına Rumeli Hisarı yaptırılmıştır.
4.İstanbul’a yakın Silivri ve Vize kaleleri alınmıştır.
5.Yabancı ülkelerle yapılan antlaşmalar yeniden gözden geçirilmiş ve yenilenmiştir.
6.Rumeli’ye, Akıncı Beyi Turhan Bey yönetiminde bir ordu gönderilmiş ve Rumeli’den kuşatma sırasında Bizans’a gelebilecek Haçlı yardımı için önlem alınmıştır.
7.Edirne’de “şahi” adı verilen çok büyük toplar döktürülmüştür
İstanbul’un Fethinin Sonuçları
A.Türk Tarihi Açısından Sonuçları
1.Osmanlı Devleti dünya gücü olma dönemine girdi.
2.Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğü sağlandı.
3.Başkent Edirne’den İstanbul’a taşındı.
4.Karadeniz ticaret yolunun denetimi (İpek Yolu) Osmanlıların eline geçmiştir.
5.Osmanlı Devleti’nde, merkezi otorite güçlenmiştir.
6.Osmanlı Devleti’nin İslam dünyasındaki prestiji arttı.
B.Dünya Tarihi Açısından Sonuçları
1.Ortaçağ kapanıp Yeniçağ açılmıştır.
2.Büyük topların kale surlarını yıkması ile feodalite yıkılma sürecine girdi.
3.Avrupa’da merkezi krallıklar güçlendi.
4.İstanbul’dan göç eden bilim insanları İtalya’da Rönesans’ın ortaya çıkmasına etkili oldu.
5.İpek Yolu’nun denetiminin Türklerin eline geçmesi, Avrupa’yı yeni yollar bulmaya yöneltmiş, bu da Coğrafi Keşiflere neden olmuştur.
6.1058 yıllık Bizans imparatorluğu yıkıldı.
7.Ortaçağ’ın iki önemli ticari gücü olan Venedik ve Ceneviz ticari kayba uğradı.
8.Fatih, fetihten sonra İstanbul halkına iyi davrandı. A.Şehri terk edenlerin geri dönmesine izin verildi.
B. Din ve vicdan hürriyeti tanındı.
C. Ortodoks Patrikhanesi’ni Osmanlı Devleti’nin himayesine aldı.
1453-1517 Osmanlı Siyasi Faaliyetleri
1453 İstanbulu'un Fethi
1454 Sırbistan'ın alınması
1459 Amasra'nın alınması
1460 Mora'nın alınması
1461 Sinop ve Trabzon'un alınması
1462 Eflâk'ın alınması
1463 Bosna ve Hersek'in alınması
1463-1479 Venedik ile mücadele
1473 Otlukbeli Muharebesi
1474 Karamanoğlu Beyliği'ne son verilmesi
1475 Kırım'ın Fethi
1476 Boğdan'ın alınması
1479 Arnavutluk'un alınması
1480 İtalya Seferi
1481-1495 Cem Sultan Olayı
1492 İspanya'daki Yahudilerin Osmanlı ülkesine getirilmesi
1511 Şahkulu İsyanı
1514 Çaldıran Muharebesi
1515 Turnadağ Muharebesi
1516 Mercidabık Muharebesi
1517 Ridaniye Muharebesi
YAVUZ SULTAN SELİM DÖNEMİ (1512 – 1520)
Yavuz Sultan Selim döneminde artan tehdidlerden dolayı genelde doğuya seferler yapılmıştır. Bu seferlerden Çaldıran Seferinin yapılmasında dönemin başlarında çıkan ve bastırılan Şahkulu İsyanının(1511) da önemli payı vardır.
Osmanlı – Safevi İlişkileri
Çaldıran Savaşı (1514):
Nedenleri:
1.Safevi Devletinin Anadolu’yu ele geçirmek için Anadolu’da Şiilik propagandası yapması, 2. Orta Asya’dan gelen Türklerin Osmanlı sınırlarına girmesinin Şafevilerce engellemesi 3. Osmanlı Devletinin İpek Yolu’nun Van-Tebriz hattını ele geçirmek istemesi
Sonuçları 1.Irak’ın içlerine kadar Doğu Anadolu toprakları tamamen Osmanlı Devleti’nin eline geçti. 2.Kemah, Mardin ve Diyarbakır Osmanlı topraklarına katıldı. 3.Safevi Devleti sarsıldı. 4.Anadolu’daki Şii propagandası sorunu çözüme kavuştu.
Turnadağ Savaşı (1515):
Nedeni:
1.Dulkadiroğullarının Çaldıran Seferi sırasında yardım etmemeleri
Sonuçları: 1.Dulkadiroğlu Beyliği’ne son verildi. 2.Anadolu Türk birliği sağlandı. 3.Maraş ve Elbistan Osmanlıların eline geçti. 4.Osmanlı- Memluk İlişkileri bozuldu.
Osmanlı – Memlük İlişkileri
Mısır Seferi:
Nedenleri: 1.Memluklerin Osmanlıya karşı Safevilerle ittifak anlaşması yapması 2.Hicaz su yolları sorunu 3.Baharat Yolu’nun Memlüklerin kontrolünde olması, 4.Memlüklerin bazı Anadolu beyliklerini ve Cem Sultan İsyanı’nı Osmanlıya karşı desteklemesi
Osmanlı ordusu Halep yakınlarında yapılan Mercidabık Savaşı’nda Memlük ordusunu mağlup etti. Sultan Kansu Gavri öldü. Böylece Suriye ve Filistin toprakları Osmanlı Devleti’nin eline geçti. Mısır yolu Osmanlılara açıldı(1516).
Yavuz Sultan Selim Sina Çölü’nü geçerek Ridaniye Savaşı’ndan Memlükleri ikinci kez mağlup etti(1517).
Mısır Seferi’nin Sonuçları
Memlük Devleti yıkıldı. Suriye, Filistin ve Mısır Osmanlı Devleti’nin hakimiyetine girdi.
Halifelik Osmanlılara geçmesi sonucu Osmanlı Devleti , İslam dünyasının siyasi ve dini lideri oldu.
Mısır’ın fethiyle Baharat Yolu Osmanlı denetimine girdi.
Kıbrıs Adası için Venedikler Osmanlı Devleti’ne vergi vermeye başladı.
Doğu Akdeniz Osmanlı egemenliğine girdi.
Mısır’ın hazineleri ve ganimetleri Osmanlı maliyesine en parlak dönemini yaşattı.
Kanuni Dönemi (1520-1566)
Yavuz’un ölümü üzerine tek oğlu olan Kanuni, taht mücadelesi yapmadan tahta geçti. 46 yıllık saltanatı boyunca, doğuya ve batıya 13 sefer düzenledi. I-BATIDAKİ GELİŞMELER A- Osmanlı-Macar İlişkileri a- Belgrat’ın Fethi (1521): Nedeni: Macarların Osmanlıya karşı saldırgan tavır almaları Sonuç: Osmanlı Devleti, Belgrat kalesini Avrupa seferlerinde üs olarak kullandı. b- Mohaç Meydan Muharebesi (1526): Nedenleri: 1. Belgrat'ın fethi sonucu Osmanlı-Macar ilişkilerinin iyice bozulması 2. Alman Kralı Şarlken’e esir düşen Fransız Kralı Fransuva'nın Kanuni'den yardım istemesi Sonuçları: 1. Budin dahil Macaristan alındı. 2. Fransa Kralı esaretten kurtuldu. 3. Osmanlının Orta Avrupa’daki egemenliği güçlendi 4. Osmanlı – Avusturya komşu olması Osmanlı-Avusturya mücadelesini doğurdu. B- Osmanlı-Avusturya İlişkileri a- I.Viyana Kuşatması (1529): Nedeni: 1.Macar topraklarında hak iddia eden Avusturya kralı Ferdinand’ın Budin’e saldırması nedeniyle Kanuni'nin Budin’e girdi. Ancak, Ferdinand Kanuni’nin karşısına çıkmaya cesaret edemedi. 2.Kanuninin Avusturya sorununu çözmek istiyordu. Sonuçları: 1.Viyana’nın güçlü bir kale olması ,kış mevsiminin gelmesi ve ağır topların götürülmemesi yüzünden Viyana alınamadı. b- Alman Seferi (1532): Nedeni: Ferdinand, Alman İmparatoru Şarlken’e güvendiği için Budin’i tekrar kuşatınca Kanuni Şarlken’i savaşa çağırarak Alman seferine çıktı. Şarlkenin Kanuni’ye karşı koyamadığı için Avusturya’nın isteğiyle İstanbul Anlaşması yapıldı. c- İstanbul Antlaşması (1533): Sonuçları: 1 Avusturya Kralı, Osmanlı sadrazamına eşit sayılacaktı.Böylece Osmanlı üstünlüğünü kabul edildi. 2 Ferdinand, Yanoş’un Macar krallığını tanıyacak 3.Avusturya Osmanlıya vergi ödeyecek. 4.Osmanlı Devleti gücünün zirvesinde d- Zigetvar Seferi (1566): Nedeni: Avusturya’nın vergisini ödememesi Sonuç: Kanuni 13. ve son seferine çıktı. Zigetvar Kalesi kuşatıldı. Kanuni’nin vefatından bir gün sonra alındı. C- Osmanlı-Fransız İlişkileri ve Kapitülasyonlar (1535) Nedeni: 1.Kanuni’nin Fransız Kralı Fransuva’yı kurtarması 2.Avrupa Hristiyan birliğini parçalamak, 3.Akdeniz ticaretini yeniden canlandırmak 4.Fransız limanlarından yararlanmak
için kapitülasyonlar verildi. Not:1740’ta I.Mahmut kapitülasyonları sürekli hale getirdi. II-DOĞUDAKİ GELİŞMELER İranla yapılan savaşlar ve barışlardır. Nedenleri: 1.Osmanlının batı seferlerini fırsat bilen İran’ın sık sık arkadan saldırması 2-İran’ın Avusturya ile ittifak kurmaya çalışması. Sonuçları: Kanuni İran üzerine üç sefer düzenlemiştir. Amasya Anlaşması imzalandı. (1555) Amasya Anlaşmasının Sonuçları: 1. Doğu Anadolu, Irak, Tebriz ve Bağdat Osmanlıya bırakıldı. 2. Osmanlı Devleti ile İran arasındaki ilk anlaşmadır. 3. Osmanlı – İran arasındaki mücadelelere uzunca bir süre ara verilmiştir. III-DENİZLERDEKİ GELİŞMELER a- Rodos Adasının Fethi (1522) Nedenleri: 1.Rodos taki şövalyelerin Osmanlı ticaret gemilerine zarar vermeleri 2.Rodos un jeostratejik konumu b-Cezayir’in Osmanlı Yönetimine Girmesi (1533) Kanuni
Cezayir Beyi Hızır Reis’i İstanbul’a çağırdı ve Kaptan-ı Deryalık karşılığında Cezayirin Osmanlıya katılmasını ve Beylerbeyiliği’ne de Hayrettin Paşanın ( Hızır Reisin) getirilmesi teklifini yaptı ve o da kabul etti. c-Tunus'un ilk Fethi(1535)d- Preveze Deniz Savaşı (1538) Nedenleri: 1. Osmanlıların Ege Denizi’ni egemenlik altına almaları 2. Osmanlıların Korfu adasını kuşatması Taraflar: Andrea Dorya komutasındaki Haçlı Donanması & Hayrettin Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması Sonuçları: 1. Akdeniz bir Türk gölü haline geldi. e- Trablusgarp’ın Fethi (1551) Turgut Reis tarafından alınmıştır. Turgut Reis Trablusgarp Beylerbeyiliği’ne getirildi. f- Cerbe Deniz Savaşı (1559) Nedeni: Turgut Reis’in Haçlıların elindeki Cerbe Adasını kuşatması Sonucu: Batı Akdeniz deki Türk üstünlüğü tartışılmaz hale geldi. g-Malta Kuşatması (1565) Avrupa Devletlerinin askeri üs yaptığı ada kuşatılmışsa da alınamamıştır. h- Sakız Adasının Fethi(1566) Cenevizlilerin Ege'de ki son kolonisi kuşatmayla savaşsız fethedildi. Sonuç olarak Ege Adaları ve kıyıların güvenliğinde önemli bir adım atılmış oldu. ı- Kıbrıs'ın Fethi (1571) Nedenleri: 1. Doğu Akdeniz'in güvenliği 2.Adadaki Venediklilerin Haçlı korsanları koruması Sonuç: Doğu Akdenizde Osmanlı egemenliği kesinleşti. i- İnebahti Deniz Savaşı (1571) Nedeni: Kıbrıs'ın Fethi Sonuç: İlk büyük deniz yenilgisi j-Tunus'un yeniden fethi(1574)k-Fas Osmanlı himayesine girdi (1576) Sonuç: 1.Akdeniz'in güneyinde Osmanlı egemenliği kesinleşti 2. Osmanlı sınırları batıda Atlas Okyanusuna ulaştı. l- Hint Deniz Seferleri (1538-1553) Nedenleri: 1. Portekizlilerin, Müslüman tüccarların ticaretini engellemesi 2. Portekizlerin Basra Körfezi ve Kızıldeniz de hakim olma çabaları 3. Hindistan’daki Gücerat hükümdarının Kanuni’den yardım istemesi 4.Kanuni’nin Baharat Yolu’nun güvenliğini sağlamak istemesi Kanuni’nin isteği ile Hindistan’a dört sefer yapıldı. Seferler genellikle Osmanlının istediği başarıyı elde edememesiyle sonuçlandı. Bu seferleri Hadım Süleyman Paşa, Piri Reis, Murat Reis ve Seydi Ali Reis yaptılar. İstenen Başarının Elde Edilememesinin Nedenleri: 1-Seferlere gereken önemin verilmemesi 2-Osmanlı gemilerinin okyanuslara dayanıklı büyüklükte olmaması Sonuçları: 1.Arap Yarımadası,Yemen, Sudan sahilleri,Kızıldeniz,Basra Körfezi ve Habeşistan’ın bir kısmı Osmanlıya katıldı. 2..Portekiz’in Hindistandaki faaliyetleri engellenemedi.
Kapitülasyonlar (Detaylı Anlatım)
İlk defa 1352 yılında Cenevizlilere verilen Kapitülasyonlar, yabancı ülke tüccarına Osmanlı topraklarında ticaret yapma hakkı veriyordu. Ancak Osmanlı Devleti ticaret imtiyazlarını siyasi ve diplomatik menfaatleri çerçevesinde kullanarak ittifak yapacağı devletlere vermişti.
İlk Fransız Kapitülasyonu, Kıbrıs seferi öncesinde 1569 yılında verildi. Katolik dünyasına ve Papa ambargosuna karşı ittifak sağlamak için Protestan olan İngiltere’ye 1580′de, Hollanda’ya 1612′de Kapitülasyonlar verildi.
Osmanlı Devleti'nin 15. ve 16. Yüzyıllarda İzlediği Siyaset ve Etkileri
Roma Katolik kilisesi İslam Dünyasının lideri olarak gördüğü Osmanlı Devleti'ni yıkmak için çeşitli ittifaklar kurdu.
Osmanlı Devleti buna karşı şu stratejileri uyguladı:
1.Roma Katolik Kilisesini yalnızlaştırmak
2. Avrupa Hristiyan Birliğini parçalamak.
3.Fethedilen yerlerde adaletli ve hoşgörülü bir yönetim uygulamak . (Bu, Boşnaklarda ve Arnavutlarda islamın kabulünü sağladı.)
4.Katoliklere karşı Ortodoksları ve Ortodoks Patrikhanesini himaye etmek.
5.Reform hareketlerine destek vermek. 6.Kuzey Afrika'da İspanyol ve Portekiz yayılmacılığına karşı müslümanları korumak ve himaye altına almak.
Akdeniz'de Osmanlı Hakimiyetinin Kurulması
Osmanlı denizciliğinin temeli, sahil beylikleri olan Karesioğulları, Aydınoğulları,Candaroğulları, Saruhanoğulları ve Menteşeoğulları beyliklerinin alınmasıyla oluşturuldu.
Rumeli'ye geçilince donanma daha gerekli bir ihtiyaç oldu.Bu sebeple Yıldırım Bayezid , Gelibolu'da yeni bir tersane inşa etti.
Mehmet Çelebi döneminde Venediklilerle ilk deniz savaşı yapılarak tecrübe kazanıldı.
Fatih,İstanbul'un fethi için kurduğu 400 gemilik donanmayı İstanbul fethinin yanısıra Trabzon Rum İmparatorluğu'nun ,Kırım ve Kefe'nin fethinde de başarıyla kullandı.
II.Bayezid,Osmanlı donamasına yeni tekniklerle üretilen kadırga ve kalyonlarla destekleyerek güçlendirdi.Bunun neticesinde Kili, Akkerman'ın alınmasıyla Karadeniz'de ;,Modon,Koron ve Navarin'in alınmasıyla Akdeniz'de hakimiyet güçlendi.
Yavuz döneminde Mısır alınınca Doğu Akdeniz'de güçlü kalmak için donanma güçlendirildi.Bu sebeple Haliç'teki tersane Galata'dan Kağıthane'ye kadar genişletildi.Bu tersaneye merkezi tersane anlamında "Tersane-i Âmire" denildi.
Denizlerdeki bu güçlenme, deniz ticaretinde güçlenmeyi, o da ekonomik gücü getirdi.Ayrıca bu durum kültürel etkileşime de sebep oldu.
Kanuni döneminde herşey gibi donanma da altın çağını yaşadı.Osmanlı Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika'nın tamamına hakim hale geldi.
Coğrafi Keşifler’in Osmanlı Devleti’ndeki Etkileri:
1.Avrupa’nın Osmanlı Devleti’ne bağımlılığı azaldı.
2.Akdeniz limanlarının önem kaybetmesi, Osmanlı Devleti’nin ticari gelirlerini azalttı.
3.Osmanlı topraklarında ticaret ile uğraşan köy ve kasabalarda ekonomik durum zayıfladı. 4. Coğrafi keşiflerle Avrupa'ya gelen altın ve gümüş, Osmanlı parasının değerinin düşmesine ve enflasyona yol açtı. 5.İpek yolunun geçersiz hâle gelmesi , Orta Asya Türk Hanlıklarının ekonomik açıdan zayıflayıp Rus işgaline düşmelerine sebep oldu.
6.Osmanlı Devleti, Coğrafi Keşifler’in olumsuz etkilerini önlemek için;
A.Süveyş Kanalı Projesi’ni gerçekleştirmek istedi. Fakat bu ancak 1869’da ve yabancı yatırımcılarca gerçekleştirilebildi.
B.Hint Okyanusu'nda Portekizliler ile savaştı fakat üstünlük kuramadı.Ancak, Kuzey Afrika'da Vadi'sseyl savaşında ağır yenilgiye uğrattı.
C.Don – Volga Kanalı Projesi’ni gerçekleştirerek ipek Yolu’nu tekrar canlandırmak istediyse de bu da yapılmayınca başarılı olmadı.
D.Akdeniz limanlarını yeniden canlandırarak gümrük gelirlerini artırmak için Avrupalı devletlere kapitülasyonlar verdi.
İlk defa 1352 yılında Cenevizlilere verilen Kapitülasyonlar, yabancı ülke tüccarına Osmanlı topraklarında ticaret yapma hakkı veriyordu. Ancak Osmanlı Devleti ticaret imtiyazlarını siyasi ve diplomatik menfaatleri çerçevesinde kullanarak ittifak yapacağı devletlere vermişti.
İlk Fransız Kapitülasyonu, Kıbrıs seferi öncesinde 1569 yılında verildi. Katolik dünyasına ve Papa ambargosuna karşı ittifak sağlamak için Protestan olan İngiltere’ye 1580′de, Hollanda’ya 1612′de Kapitülasyonlar verildi.
Yavuz’un ölümü üzerine tek oğlu olan Kanuni, taht mücadelesi yapmadan tahta geçti. 46 yıllık saltanatı boyunca, doğuya ve batıya 13 sefer düzenledi. I-BATIDAKİ GELİŞMELER A- Osmanlı-Macar İlişkileri a- Belgrat’ın Fethi (1521): Nedeni: Macarların Osmanlıya karşı saldırgan tavır almaları Sonuç: Osmanlı Devleti, Belgrat kalesini Avrupa seferlerinde üs olarak kullandı. b- Mohaç Meydan Muharebesi (1526): Nedenleri: 1. Belgrat fethi nedeniyle Osmanlı-Macar ilişkilerinin iyice bozulması 2. Alman Kralı Şarlken’e esir düşen Fransız Kralı Fransuvanın annesinin Kanuni den yardım istemesi Sonuçları: 1. Budin dahil Macaristan alındı.. 2. Fransa Kralı esaretten kurtuldu. 3. Osmanlının Orta Avrupa’daki egemenliği güçlendi 4. Osmanlı – Avusturya komşu olması sebebiyle Osmanlı-Avusturya mücadelesi B- Osmanlı-Avusturya İlişkileri a- I.Viyana Kuşatması (1529): Nedeni: 1.Macar topraklarında hak iddia eden Avusturya kralı Ferdinand’ın Budin’e saldırması nedeniyle Kanuni'nin Budin’e girmesi. Ancak Ferdinand, Kanuni’nin karşısına çıkmaya cesaret edemedi. 2.Kanuninin Avusturya sorununu çözmek istemesi Sonuçları: 1.Viyana’nın güçlü bir kale olması ,kış mevsiminin gelmesi ve ağır topların götürülmemesi yüzünden Viyana alınamadı. b- Alman Seferi (1532): Nedeni: Ferdinand'ın, Alman İmparatoru Şarlken’e güvenmesi.
Bu nedenle Budin’i tekrar kuşatması. Bunun üzerine Kanuni'nin Şarlken’i savaşa çağırarak Alman seferine çıkması Ancak, Şarlkenin Kanuni’ye karşı koyamadı ve Avusturya’nın isteği ile İstanbul Anlaşması yapıldı. c- İstanbul Antlaşması (1533): Sonuçları: 1 Avusturya Kralı, Osmanlı sadrazamına eşit sayılacaktı. Bu, Osmanlı üstünlüğünü kabul anlamına gelir. 2 Ferdinand, Yanoş’un Macar krallığını tanıyacak. 3.Avusturya Osmanlıya vergi ödeyecek. 4.Osmanlı Devleti gücünün zirvesinde d- Zigetvar Seferi (1566): Nedeni: Avusturya’nın vergisini ödememesi Sonuçlar:
1.Kanuni 13. ve son seferine çıktı. 2.Zigetvar Kalesi kuşatıldı. Kanuni’nin vefatından bir gün sonra alındı. C- Osmanlı-Fransız İlişkileri ve Kapitülasyonlar Nedeni: 1.Kanuni’nin Fransız Kralı Fransuva’yı kurtarması 2.Avrupa Hristiyan birliğini parçalamak, 3.Akdeniz ticaretini yeniden canlandırmak için Fransız limanlarından yararlanmak Fransızlara kapitülasyonlar 1535'te verildi. Not:1740’ta I.Mahmut kapitülasyonları sürekli hale getirdi. II-DOĞUDAKİ GELİŞMELER
İranla yapılan savaşlar ve barışlardır. Nedenleri: 1.Osmanlının batı seferlerini fırsat bilen İran’ın sık sık arkadan saldırması 2-İran’ın Avusturya ile ittifak kurmaya çalışması.
Sonuçları: Kanuni İran üzerine üç sefer düzenlemiştir. Amasya Anlaşması imzalandı. (1555) Amasya Anlaşmasının Sonuçları: 1. Doğu Anadolu, Irak, Tebriz ve Bağdat Osmanlıya bırakıldı. 2. Osmanlı Devleti ile İran arasındaki ilk anlaşmadır. 3. Osmanlı – İran arasındaki mücadelelere uzunca bir süre ara verilmiştir. III-DENİZLERDEKİ GELİŞMELER a- Rodos Adasının Fethi (1522) Nedenleri: 1.Rodostaki şövalyelerin Osmanlı ticaret gemilerine zarar vermeleri 2.Rodos'un jeostratejik konumu b-Cezayir’in Osmanlı Yönetimine Girmesi (1533) Kanuni ,Cezayir Beyi Hızır Reis’i İstanbul’a çağırarak Kaptan-ı Deryalık teklif etti. Böylece Cezayir Osmanlıya katıldı ve Beylerbeyiliği’ne de Hayrettin Paşanın ( Hızır Reisin) getirildi. c- Preveze Deniz Savaşı (1538) Nedenleri: 1. Osmanlıların Ege Denizi’ni egemenlik altına almaları 2. Osmanlıların Korfu adasını kuşatması Taraflar: Andrea Dorya komutasındaki Haçlı Donanması & Hayrettin Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması Sonuçları: 1. Akdeniz bir Türk gölü haline geldi.
ç- Trablusgarp’ın Fethi (1551) Turgut Reis tarafından alınmıştır. Turgut Reis Trablusgarp Beylerbeyiliği’ne getirildi.
d- Cerbe Deniz Savaşı (1559) Nedeni: Turgut Reis’in Haçlıların elindeki Cerbe Adasını kuşatması Sonucu: Batı Akdeniz deki Türk üstünlüğü tartışılmaz hale geldi.
e-Malta Kuşatması (1565)
Avrupa Devletlerinin askeri üs yaptığı ada kuşatılmışsa da alınamamıştır.
f- Sakız Adasının Fethi(1566)
Cenevizlilerin Ege'de ki son kolonisi kuşatmayla savaşsız fethedildi.
Sonuç olarak Ege Adaları ve kıyıların güvenliğinde önemli bir adım atılmış oldu.
g- Kıbrıs'ın Fethi (1571)
Nedenleri:
1. Doğu Akdeniz'in güvenliği
2.Adadaki Venediklilerin Haçlı korsanları koruması
Sonuç: Doğu Akdenizde Osmanlı egemenliği kesinleşti.
ğ- İnebahti Deniz Savaşı (1571)
Nedeni: Kıbrıs'ın Fethi
Sonuç: İlk büyük deniz yenilgisi
h-Tunus'un Fethi (1574)
ı-Fas Osmanlı himayesine girdi (1576)
Sonuç: 1.Akdeniz'in güneyinde Osmanlı egemenliği kesinleşti
2. Osmanlı sınırları batıda Atlas Okyanusuna ulaştı. İ- Hint Deniz Seferleri (1538-1553) Nedenleri: 1. Portekizlilerin, Müslüman tüccarların ticaretini engellemesi 2. Portekizlerin Basra Körfezi ve Kızıldeniz de hakim olma çabaları 3. Hindistan’daki Gücerat hükümdarının Kanuni’den yardım istemesi 4.Kanuni’nin Baharat Yolu’nun güvenliğini sağlamak istemesi Kanuni’nin isteği ile Hindistan’a dört sefer yapıldı. Seferler genellikle Osmanlının istediği başarıyı elde edememesiyle sonuçlandı. Bu seferleri Hadım Süleyman Paşa, Piri Reis, Murat Reis ve Seydi Ali Reis yaptılar. İstenen Başarının Elde Edilememesinin Nedenleri: 1-Seferlere gereken önemin verilmemesi 2-Osmanlı gemilerinin okyanuslara dayanıklı büyüklükte olmaması Sonuçları: 1.Arap Yarımadası,Yemen, Sudan sahilleri,Kızıldeniz,Basra Körfezi ve Habeşistan’ın bir kısmı Osmanlıya katıldı. 2..Portekiz’in Hindistandaki faaliyetleri engellenemedi.
