21 Dakikada Kanuni Devri

Kanuni Dönemi (1520-1566)

 

Yavuz’un ölümü üzerine tek oğlu olan Kanuni, taht mücadelesi yapmadan tahta geçti. 46 yıllık saltanatı boyunca, doğuya ve batıya 13 sefer düzenledi.
I-BATIDAKİ GELİŞMELER
A- Osmanlı-Macar İlişkileri
a- Belgrat’ın Fethi (1521):
Nedeni: Macarların Osmanlıya karşı saldırgan tavır almaları 
Sonuç: Osmanlı Devleti, Belgrat kalesini Avrupa seferlerinde üs olarak kullandı.
b- Mohaç Meydan Muharebesi (1526):
Nedenleri:
 1. Belgrat fethi nedeniyle Osmanlı-Macar ilişkilerinin iyice bozulması
 2. Alman Kralı Şarlken’e esir düşen Fransız Kralı Fransuvanın annesinin Kanuni den yardım istemesi
Sonuçları:
1. Budin dahil Macaristan alındı..
2. Fransa Kralı esaretten kurtuldu.
3. Osmanlının Orta Avrupa’daki egemenliği   güçlendi
4. Osmanlı – Avusturya komşu olması sebebiyle  Osmanlı-Avusturya mücadelesi 
B- Osmanlı-Avusturya İlişkileri
a- I.Viyana Kuşatması (1529):
Nedeni:
 1.Macar topraklarında hak iddia eden Avusturya kralı Ferdinand’ın Budin’e saldırması nedeniyle Kanuni'nin Budin’e girmesi. Ancak Ferdinand, Kanuni’nin karşısına çıkmaya cesaret edemedi.
2.Kanuninin Avusturya sorununu çözmek istemesi
Sonuçları:
1.Viyana’nın güçlü bir kale olması ,kış mevsiminin gelmesi ve  ağır topların götürülmemesi yüzünden Viyana alınamadı.
b- Alman Seferi (1532):
Nedeni: Ferdinand'ın, Alman İmparatoru Şarlken’e güvenmesi.

Bu nedenle Budin’i tekrar kuşatması. Bunun üzerine Kanuni'nin  Şarlken’i savaşa çağırarak Alman seferine çıkması
Ancak, Şarlkenin Kanuni’ye karşı koyamadı ve  Avusturya’nın isteği ile  İstanbul Anlaşması yapıldı.
c- İstanbul Antlaşması (1533):
Sonuçları:
1 Avusturya Kralı, Osmanlı sadrazamına eşit  sayılacaktı. Bu, Osmanlı üstünlüğünü kabul anlamına gelir.
2 Ferdinand, Yanoş’un Macar krallığını tanıyacak.
3.Avusturya Osmanlıya vergi ödeyecek.
4.Osmanlı Devleti  gücünün zirvesinde
d- Zigetvar Seferi (1566):
Nedeni: Avusturya’nın vergisini ödememesi 
Sonuçlar: 

 1.Kanuni 13. ve son seferine çıktı. 
 2.Zigetvar Kalesi kuşatıldı. Kanuni’nin vefatından bir gün sonra alındı.
C- Osmanlı-Fransız İlişkileri ve Kapitülasyonlar
Nedeni: 
1.Kanuni’nin Fransız Kralı Fransuva’yı kurtarması 
2.Avrupa Hristiyan birliğini parçalamak,
3.Akdeniz ticaretini yeniden canlandırmak için Fransız limanlarından yararlanmak 
Fransızlara kapitülasyonlar 1535'te verildi.
Not:1740’ta I.Mahmut  kapitülasyonları sürekli hale getirdi. 
II-DOĞUDAKİ GELİŞMELER 
İranla yapılan savaşlar ve barışlardır.
Nedenleri:
1.Osmanlının batı seferlerini fırsat bilen İran’ın sık sık arkadan saldırması
2-İran’ın Avusturya ile ittifak kurmaya çalışması.
Sonuçları:
Kanuni İran üzerine üç sefer düzenlemiştir. 
 Amasya Anlaşması imzalandı. (1555)
Amasya Anlaşmasının Sonuçları:
1. Doğu Anadolu, Irak, Tebriz ve Bağdat  Osmanlıya bırakıldı.
2. Osmanlı Devleti ile İran arasındaki ilk  anlaşmadır.
3. Osmanlı – İran arasındaki mücadelelere uzunca bir süre ara verilmiştir.
III-DENİZLERDEKİ GELİŞMELER
a- Rodos Adasının Fethi (1522)
Nedenleri:
1.Rodostaki şövalyelerin Osmanlı ticaret gemilerine zarar vermeleri 
2.Rodos'un jeostratejik konumu
b-Cezayir’in Osmanlı Yönetimine Girmesi (1533)
Kanuni ,Cezayir Beyi  Hızır Reis’i İstanbul’a çağırarak  Kaptan-ı Deryalık teklif etti.
Böylece  Cezayir  Osmanlıya katıldı ve Beylerbeyiliği’ne de Hayrettin Paşanın ( Hızır Reisin) getirildi.
c- Preveze Deniz Savaşı (1538)
Nedenleri:
1. Osmanlıların Ege Denizi’ni egemenlik   altına almaları
2. Osmanlıların Korfu adasını kuşatması
Taraflar: 
Andrea Dorya komutasındaki Haçlı Donanması & Hayrettin Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması
Sonuçları:
1. Akdeniz bir Türk gölü haline geldi.
ç- Trablusgarp’ın Fethi (1551)
Turgut Reis tarafından alınmıştır. Turgut Reis Trablusgarp Beylerbeyiliği’ne getirildi.
d- Cerbe Deniz Savaşı (1559)
Nedeni: Turgut Reis’in Haçlıların elindeki  Cerbe Adasını kuşatması  
Sonucu: Batı Akdeniz deki Türk üstünlüğü tartışılmaz hale geldi.
e-Malta Kuşatması (1565)
Avrupa Devletlerinin askeri üs  yaptığı ada kuşatılmışsa da alınamamıştır.
f- Sakız Adasının Fethi(1566)
Cenevizlilerin Ege'de ki son kolonisi kuşatmayla savaşsız fethedildi.
Sonuç olarak Ege Adaları ve kıyıların güvenliğinde önemli bir adım atılmış oldu.
g- Kıbrıs'ın Fethi (1571)
Nedenleri:
1. Doğu Akdeniz'in güvenliği
2.Adadaki Venediklilerin Haçlı korsanları koruması
Sonuç: Doğu Akdenizde Osmanlı egemenliği    kesinleşti.
ğ- İnebahti Deniz Savaşı (1571)
Nedeni: Kıbrıs'ın Fethi
Sonuç: İlk büyük deniz yenilgisi
h-Tunus'un Fethi (1574)
ı-Fas Osmanlı himayesine girdi (1576)
Sonuç: 1.Akdeniz'in güneyinde Osmanlı egemenliği kesinleşti  
2. Osmanlı sınırları batıda Atlas Okyanusuna   ulaştı. 
İ- Hint Deniz Seferleri (1538-1553)
Nedenleri:
1. Portekizlilerin, Müslüman tüccarların ticaretini engellemesi
2. Portekizlerin Basra Körfezi ve  Kızıldeniz de hakim olma çabaları
3. Hindistan’daki Gücerat hükümdarının  Kanuni’den yardım istemesi
4.Kanuni’nin Baharat Yolu’nun  güvenliğini sağlamak istemesi
Kanuni’nin isteği ile Hindistan’a dört sefer yapıldı. Seferler genellikle Osmanlının istediği başarıyı elde edememesiyle  sonuçlandı. Bu seferleri Hadım Süleyman Paşa, Piri Reis, Murat Reis ve Seydi Ali Reis yaptılar.
İstenen Başarının Elde Edilememesinin Nedenleri:
1-Seferlere gereken önemin verilmemesi
2-Osmanlı gemilerinin okyanuslara dayanıklı büyüklükte olmaması
Sonuçları:
1.Arap Yarımadası,Yemen, Sudan sahilleri,Kızıldeniz,Basra Körfezi ve Habeşistan’ın bir kısmı Osmanlıya katıldı. 
2..Portekiz’in Hindistandaki faaliyetleri engellenemedi.