2 Şubat 2020 Pazar

Mehmet Ali Paşa'nın Güç Kazanması ve Vehhabilik Hareketi


Fransa'nın 1798'de Mısır'a saldırmasının sebepleri:
1-Yedi yıl savaşları sonrasında Fransızların sömürgelerini İngiltere’ye
bırakmak zorunda kalması.
2-Fransa’nın İngiltere’yi zor duruma düşürmek amacıyla
sömürge yolunu kapatmak istemesi

3-Akdeniz’in kontrol altına alınmak istemesi.
4-Dağılmakta olan Osmanlı’dan pay alma düşüncesi


Bu sebeplerden ötürü Napolyon 38.000 kişilik bir ordu ile önce
 Malta’yı almış daha sonrada İskenderiye limanına çıkarak
Mısırlı kölemenlerle piramitler savaşını yapıp galip gelmiştir.
İngiltere ve Rusya Osmanlının yanında yer aldı.Hatta Avusturya da Osmanlı'nın yanında yer aldı. İngiliz donanması, Fransız donanmasını Abakır’da yaktı.Rus
donanması boğazları geçerek Akdeniz’e çıktı. Karada
 güçlenmek isteyen Napolyon Gazze ve Yafa’yı alarak
 Akka kalesini kuşattı. Cezzar Ahmet Paşa
komutasındaki nizam-ı cedid askerleri Fransızları
 yenilgiye uğrattı.Fransızlarla El Ariş antlaşması imzalandı.


Not: Fransızların Mısır'ı işgal girişimi sonucunda Doğu Akdeniz havzası yeniden önem kazandı.

                           


Mehmet Ali Paşa, 1799'da Mısır'ı kurtarmak için Kavala'dan seçilen askerlerin başında Mısır'a gönderilmiştir. Mısır'da üstün bir başarı göstermiş. Bunun ödülü olarak da Mısır'a vali olarak atanmıştır. Mehmet Ali Paşa bununla da yetinmeyip Mısır'da Kölemenleri ortadan kaldırıp tam bir hakimiyet kurmuştur. Bu durum Osmanlı Devleti'ni rahatsız ettiği için bölgeden uzaklaştırmak için Selanik ve Kavala valiliklerine tayin edilmişse de bunları kabul etmeyip yerinde kalmıştır.
Mehmet Ali Paşa, 1818'de Hicaz'da Vehhabi isyanını bastırarak Hac yolunu açınca Hicaz ve Habeş valilikleri de kendisine verilmiştir.1822'de Sudan'a da hakim olmuştur.
Sultan II.Mahmut Mora İsyanını bastıramayınca  Girit ve Mora valilikleri karşılığında ondan  yardım istedi. Bu onun gücünü zirveye çıkardığı gibi sonrasındaki olaylarda Osmanlı ile arasındaki anlaşmazlığın savaşa dönüşmesinin de sebebi oldu.

Vehhabilik Hareketi
XVIII.yüzyılın ortalarında Arap yarımadasındaki Necd bölgesinde  tasavvufu bid'at olarak gören bir dinî akım olarak ortaya çıktı.Kurucusu Muhammed b.Abdülvehhab'dır. 1745'de Suudi ailesinin desteğini kazandıktan sonra yarımadada hızla yayıldı. Kutsal beldeleri de ele geçirmeleri üzerine Osmanlı Devleti M.Ali Paşa'yı üzerlerine gönderdi ve kutsal beldeleri ellerinden kurtardı (1813).
1824'te Suudiler Riyadı tekrar alıp Suudi emirliğini kurdular ve faaliyetlerine devam ettiler. 1914'de Osmanlı Necid'e eyalet statüsü verdi. I.Dünya Savaşı'dan sonra yaptıkları mücadelelerin sonucunda 1932'de Suudi Arabistan Krallığı'nı kurarak Vehhabiliğe devlet desteği de kazandırmışlardır.

1 yorum: