Osmanlı Devleti'nin Güç Kaybetmesinin Sebepleri

 Osmanlı Devleti'nin arayış içine düşmesinin sebepleri:

a)   İmparatorluğun Yapısı

b)   Devlet Yönetiminin Bozulması

c)   Ordu ve Donanmanın Bozulması

d)   Maliyenin Bozulması

e)   Medreselerin Bozulması

a) İmparatorluğun Yapısı:

Osmanlı Devleti’nde yönetim yetkisi Türklerde olmasına rağmen çok uluslu bir imparatorluktu. Devlet yeni fethedilen yerlerde düzenli bir sistem kuramamış, bu durum gayri müslimler arasında bazı hoşnutsuzluklara neden olmuştur.

b) Devlet Yönetiminin Bozulması:

Mutlakiyetle yönetilen Osmanlı Devleti’nde bütün güç padişahın elindeydi. Kuruluş ve Yükseliş Dönemi’ndeki padişahlar tahta geçmeden önce sancaklara gönderilerek deneyim kazanırlardı. Fakat bu uygulama I. Ahmet’ten itibaren terk edildiğinden Duraklama Dönemi padişahları deneyimsizdiler. Bu durumdan faydalanan saraydaki  bazı hırs içindeki yetersiz devlet adamları ve bazı valide sultanlar  padişahlar üzerinde etkili olmuşlar ve padişahların yanlış kararlar almalarına neden olmuşlardır.

Bu Dönemde:

– Yeteneksiz devlet adamları önemli makamlara getirilmiştir.

–  Padişahlar devlet yönetiminden uzaklaşarak zevk ve eğlenceye önem vermişlerdir.

–  Bazı  valide sultanlar ve ocak ağaları yönetime karışmaya başlamıştır.

c) Ordu ve Donanmanın Bozulması:

Osmanlı ordusu XVI. yy.’dan itibaren eski gücünü kaybetmeye başlamıştır. Ordunun temeli sayılan Yeniçeri Ocağı başlangıçta “Ocak devlet içindir” anlayışında eğitilirken III. Murat’tan itibaren devşirme yasası uygulanmamış ve ocağa birçok kalitesiz insan alınmıştır, bu durum ocağın düzenini bozmuştur. “Devlet ocak içindir” anlayışıyla harekete geçen Yeniçeriler İstanbul’da bir çok ayaklanma çıkarmıştır.

Ayrıca Tımar Sistemi’nin bozulması, Anadolu’da Celali Ayaklanmalarının çıkmasına neden olmuştur.

d) Maliyenin Bozulması:

Maliyenin bozulmasının nedenlerini şöyle sıralayabiliriz;

– Vergi ödeyen bağlı beylik ve devletlerin elden çıkmasıyla vergi gelirlerinin azalması.

– Sarayın lüks ve israf düşkünlüğü nedeniyle giderlerin artması.

– Sık sık padişah değişikliği yüzünden Cülus bahşişi verilmesi, bundan dolayı bütçe açığının artması.

– Kapitülasyonlar yüzünden gümrük vergilerinin azalması.

– “Dirlik” sisteminin bozulmasıyla üretimin azalması.

– Coğrafi Keşifler nedeniyle ipek ve baharat yollarının önemini kaybetmesi.

– İç ve dış ticaretin yabancı devletlerin eline geçmesi

– Savaşların uzun sürmesi yüzünden askeri masrafların artması

e) Medreselerin Bozulması:

Kurulup devletleşme  ve dünya gücü  dönemi’nde medreselere çok önem verilmiş, zor bir eğitimden geçen ilmiye sınıfı önemli devlet makamlarına getirilmiştir. Arayış Yılları Dönemi’nde ise pozitif bilimlere önem verilmediği gibi babadan oğula geçen ve “beşik uleması” adı verilen kişiler ortaya çıkmıştır. Ayrıca bu dönemde ilmi ünvanlar parayla satılmaya başlanmıştır.

– Medreselerin ve ilmiye sınıfının bozulması  İstanbul İsyanları’nın çıkmasına neden olmuştur.

Arayış Yıllarına Düşmenin Dış Nedenleri:

a)Osmanlı Devleti’nin Doğal Sınırlara Ulaşması:

16. yy.’ın sonlarında Osmanlı Devleti doğal sınırlarına ulaşmıştı. Doğuda İran, kuzeyde Rusya, batıda Avusturya, güneyde ise Afrika çölleri Osmanlı Devleti’nin genişlemesini engellemiştir.

b)Kutsal İttifak:

Osmanlı Devleti, ikinci defa Viyana’yı kuşatmış, fakat bozguna uğramıştır (1683). Bunun üzerine Avrupalı devletler “Kutsal İttifak”ı kurmuşlardır (1684). Birliğin amacı Türkler’i Avrupa’dan atmaktı.

c)Avrupa’nın Bilim ve Teknikte İlerlemesi:

Coğrafya Keşifleri’yle zenginleşen Avrupa, Rönesans ve Reformla bilim ve teknik alanında da gelişmiştir. Buna karşılık Osmanlı Devleti bu gelişmelere kapalı kalmıştır.

d)Avrupa Devletlerinin Güçlü Ordu ve Donanmalar Oluşturmaları

e)Ticaret Yollarının Yön Değiştirmesi:

Coğrafi Keşifler’le birlikte, Asya ticareti Afrika’nın güneyine kaymış ve bu ticaret Avrupa devletlerinin eline geçmiştir.