ANADOLU’DA MOĞOL İSTİLASI

Anadolu Türk Beylikleri, düşmanlara (Haçlılar,Bizans ve Gürcüler) karşı birlikte hareket ederken ; hakimiyet alanlarını genişletmek için ise birbirleriyle mücadele etmişlerdir.
Moğol Tehlikesi
Yassıçimen Savaşı(1230)
Nedeni:
Harzemşahların Selçuklulara bağlı Ahlat’ı işgal etmeleri ve yağmalamaları.
Savaş:
İki devlet arasında Erzincan yakınlarında Yassı çemen Savaşı yapıldı.
Sonuçları
1-Bu savaşta yenilen Harzemşahlar bir daha toparlanamadılar. Celaleddin Harşemşah’ın ölümü ile bu devlet tarihe karıştı.
2-Bu savaş Türkiye Selçukluları ile Moğollar arasındaki tampon bölgenin kalkmasına neden oldu.
Sultan 1.Alaeddin Keykubad'ın doğudan beliren Moğol tehlikesine karşı aldığı tedbirler:
1.Konya, Kayseri ve Sivas gibi doğu sınır şehirlerinin surlarını ve sınır kalelerini yeniden inşa ettirmiştir.
2.Abbasi halifesine yardım için asker göndermiştir( 5000 kişi).
3.Moğollara karşı ittifak arayışlarına girmiştir ( Eyyubiler,Harzemşahlar)
4.Savaşı erteletmeye çalışmıştır.
5.Devlet içinde otoritesini sağlamlaştırmak
6.Ticarî faaliyetlere zarar veren Ermenileri itaat altına almak.

Baba İshak İsyanı (1239)
Sebepleri:
1.Moğol baskısından kaçan Oğuzların Anadolu'ya yerleştirilmesinde sorunlar çıkması
2. II.Gıyaseddin Keyhüsrev'in dirayetsiz yönetimi
3.Türkiye Selçuklu Devleti'nin dine aykırı hareket ettiğini ileri sürmeleri
Sonuçları :
1. İsyan güçlükle bastırıldı.
2. Türkiye Selçuklu Devleti güç kaybetti .
3. Türkiye Selçuklu Devleti'nin ne kadar zayıf olduğu ortaya çıktığı için Moğollara saldırı için umut vermiştir.
Moğollar Anadolu'da 

Kösedağ Savaşı (1243)
Sebepleri;
1.Baba İshak İsyanıyla Türkiye Selçuklu Devleti'nin zayıf olduğunun ortaya çıkması
2.Erzurum'un Moğollarca yağmalanması ve halkın katledilmesi
Sonuçları:
1.Türkiye Selçuklu ağır bir yenilgi almıştır.
2.Türkiye Selçuklu Devleti, Moğollara tabi hale gelmiştir.
3.Anadolu'da Moğol Dönemi başlamıştır.
Not:Anadolu'da Moğol döneminde yönetim açısından büyük iç çekişmeler yaşanmıştır. 1277'de Vezir Pervane'nin çağrısıyla Anadolu'ya gelen Memluk Sultanı Baybars , Elbistan Savaşı'nda Moğolları ağır bir yenilgiye uğratmıştır. Memluklar Mısır'a dönünce Moğollar da intikam için Anadolu'da 200.000 insanı katletmişler ve Vezir Pervane'yi de idam etmişlerdir.
Moğol zulmüne karşı şeyhler ve dervişlerin isyan hareketleri de görülmeye başlamıştır. Örneğin Hatiroğlu Şerafeddin Bey’in 1276’daki isyanı.

İKİNCİ BEYLİKLER DÖNEMİ

Moğol istilası sonra Anadolu'ya gelen Türkmenler batıda Bizans ile doğuda Moğollar ile mücadele etmişlerdir.
Moğollar Türkiye Selçuklu hakimiyetini bazı niteliksiz devlet adamlarından dolayı yıkmakta başarılı olmuşlarsa da Anadoluya hakimiyetlerini kabul ettirmekte karşılarında savaşçı ve dinamik Türkmenler olduğu için aynı ölçüde başarılı olamamışlardır.
Türkmenler Kösedağ Savaşı'ndan sonra Karamanoğulları'yla birlikte yeniden beylikler olarak teşkilatlanmışlardır. Böylece İkinci Beylikler dönemi başlamıştır. XVII. yüzyılda Ramazanoğulları Beyliği'nin Osmanlı Devleti'ne katılmasıyla tamamen sona ermiştir. Karamanoğulları,Candaroğulları,Germiyanoğulları,Canikoğulları, Hamitoğulları, Aydınoğulları, Menteşeoğulları, Saruhanoğulları,Eşrefoğulları, Teke Beyliği, Karesioğulları, Eratnalılar,Dulkadiroğulları, Ramazanoğulları, Kadı Burhaneddin Devleti ve Osmanoğulları Beyliği gibi siyasî teşekküller oluşmuştur.
Sonuçları:
1. Türkiye Selçuklu Devleti'nin yıkılmasıyla oluşan siyasî boşluk doldurulmuştur.
2. Moğol hakimiyetine karşı mücadele edilmiştir.
3. Anadolu'da tam bir Moğol hakimiyeti engellenmiştir.
Moğollar Sonrası Anadolu’da Mutasavvıflar
Siyasî ve ekonomik düzenin bozulduğu bu ortamda tasavvufî akımlar oldukça etkili olmuştur. Mevlana Celaleddin-i Rumî, Hacı Bektaş-ı Veli ve Yunus Emre gibi mutasavvıflar yetişmiştir.

Türkiye Selçukluları'nda Kültür ve Medeniyet

A.Boylardan  Devlete Türkiye Selçuklu Devleti'nin Oluşma Süreci

1.Türk toplum ve devlet yapısı yukardaki şekilde oluşmaktaydı. 

2.Selçuk Bey, böyle teşkilatlanmış Oğuz Yabgu Devleti'nde subaşı (komutan) bir anlaşmazlıkla ordan ayrıldı Selçuk Oğuzları. Cent Şehrine geldiler ve burada Müslüman oldular.

3.Torunları  Tuğrul ve Çağrı Beyler vaktinde bağımsız Selçuklu Devleti kuruldu.

4.Onlardan sonra Alp Arslan vaktinde Anadolu Türk yurdu yapıldı. 

5.Bunun sonucunda Türkiye Selçuklu Devleti kuruldu.

Oğuzların Türkiye Selçuklu'ya kadar giden  tarihî süreci:

Kök Türk -->Uygurlar --> Oğuz Yabgu--> Büyük Selçuklu-->Türkiye Selçuklu

Türklerin Anadolu'da  devletleşmesini  etkileyen faktörler:
1.Bizansın otorite kaybı
2.Anadolu'daki  dinî ve sosyal belirsizlikler
3.Anadolu halkının güven ihtiyacı
4.Türklerin teşkilatçı yapısı

B.Devlet Yönetimi

1. Türkiye Selçuklu Devleti’nin başında Selçuklu soyundan gelen sultan,keyhüsrev vb.  unvanlar verilen bir hükümdar bulunurdu. 
2. Türk devletlerinde görülen “Ülke hanedan üyelerinin ortak malıdır.” anlayışı Selçuklularda da devam etmiştir. 
3. Devlet meseleleri “Büyük Divan”da (saltanat divanı) görüşülürdü. 
4. Selçuklulardaki Atabeylik sistemi devam etmiştir.
5. Pervane  ( Arazi işleriyle ilgili üst düzey memur) ve naibi saltanat ( sultan vekili) görevlileri, Türkiye Selçuklu Devleti teşkilatını Büyük Selçuklu Devlet teşkilatından ayıran temel noktadır. Bunlar dışında sonra oluşan  ,öncekinin bir devamıdır.
6. Eyaletleri emir (askerî vali) yönetirdi. Sınır bölgelerinde Uç Teşkilatı( Beyleri) vardı. Güvenlik   sorumlusu , subaşılardır.

C.Ordu

Anadolu Selçuklu Devleti’nde ordu beşe ayrılmıştı:

1. Hassa Ordusu: Hükümdarın yanında bulunan ve maaşlı olan , Gulamhaneden gelen askerlerdir. 
2. İktâ Ordusu: Türkiye Selçuklu Devleti’nin  ikta sistemiyle oluşturdğu atlı ordusudur. 
3. Türkmenler (Uç Askerleri): Genelde sınır boylarında bulunur ve sınırları korurlardı.
4. Bağlı beylik kuvvetleri
5. Deniz kuvvetleri ( donanma) .  Komutanlarına  Reisü'l -Bahr denilmiştir.

6.Ücretli Askerler: Cerahorlar adı verilen askerler

D.Toplum

1.Türkiye Selçuklu hakimiyetiyle birlikte Anadolu Bizansın istikrarsızlığından sonra bir huzur ve güven ortamı doğmuştur. 
2.İmar, iskan, tarım ve ticaret faaliyetleri yapılmıştır.

3.Halk üçe ayrılır resmî tasnifte: 
A.Şehirliler :Esnaf,zanaatkârlar,ilmiye sınıfı,memurlar ve askerler.
B.Köylüler
C.Konar-göçerler:Yerleşik hayata geçirilmeye çalışılmışlardır. 

E.Ekonomik Hayat
 a.Tarım
 1.Su kanalları yaptırılmıştır. 
 2.İkta sistemi yaygınlaştırılmıştır.
 3.Tarım ve hayvancılığa üretim ve ihraçta öncülük edilmiştir.
b.Ticaret 
   1.Sinop,Samsun,Antalya gibi liman şehirlerinin fethinden sonra deniz ticaretine önem verildi.
    2.Kervansaraylar yapıldı.
    3.Gümrük kolaylığı sağlandı.
    4. Bir tür sigortacılık sistemi kurdular.
 c.Sanayii
     Dericilik,dokuma,madencilik ve silah üretimi yapılırdı.
 F.Bilim
  1. Medreseler  kuruldu.
  2.Kütüphaneler kuruldu.
  3.Darüşşifalar kuruldu.1205'te Türkiye Selçukluları döneminin ilk darüşşifası olan Gevher Nesibe Darüşşifası kuruldu.

 G.Kültür
1.Yetişen kişiler:Mevlana,Muhyiddini Arabi,Necmeddin Razi,Yunus Emre,İbn-i Bibi
2.Mimarî Eserler:Konya Alaeddin Camii,Karatay Mescidi,Döner Kümbet v.b. pekçok eser.
3.Süsleme Sanatları:Kabartma,minyatür,oymacılık ve çinicilik. Çiftbaşlı Kartal sembolü ( Selçuklu Sembolü)  sıkça kullanılmıştır.
4.Müzik:Mevlevî ve ahî zaviyelerinde tasavvuf müziği ve  Sultanlar için çalınan bando vardı.

Türkiye Selçuklu Devleti'nin Kuruluşu

Soru 1:Türklerin Anadolua yerleşmesini kolaylaştıran etkenler nelerdir?

Soru 2 :Türkiye ismi nasıl doğmuştur?

Soru 3 :Günümüzde Ortadoğudaki Türk varlığı nasıl oluşmuştur?

Soru 4:Anadolu'daki Türk varlığı günümüze kadar hangi devletler üzerinden devam etmiştir?

Oğuz Göçleri ve Anadolu

Tuğrul ve Çağrı beyler komutasındaki Selçuklu Oğuz Türkleri Anadolu'ya keşif amaçlı girmeye başladıklarında karşılarında şöyle bir manzara buldular.
A. Bizansın mezhep, vergi ve angarya baskısından bunalmış bir halk ( Ermeni,Süryani,Arap ve diğer)
B. Askeri sistemi çökmüş ve etkisiz bir Bizans devleti.
C. Geniş,verimli , boş fakat savaşlarla tahrip edilmiş topraklar.
İşte bu durum Selçukluların Anadoluyu fethetmesini ve Türk yurdu haline getirmesini kolaylaştırmıştır. Malazgirt Zaferiyle Bizans ordusu büyük oranda imha edildiğinden Selçukluların karşısına çıkabilecek herhangi bir güç kalmamıştır. Bunun fiilî sonucu olarak Marmara Denizine kadar olan topraklar Selçukluların eline geçmiştir. Selçukluların" fethedilen yer, fethedenindir." anlayışının bir sonucu olarak hem bu fetihler hızlanmış, hem de fethedilen yerlerde ilk Anadolu Türkmen Beylikleri kurulmuştur.

Türkiye Selçuklu Devleti (1077-1308)

Türkiye (Anadolu) Selçuklu Devleti’nin kurucusu Süleyman Şah’tır. 1074’te Anadolu’ya gelen Süleyman Şah önce Konya ve çevresini, ardından İznik’i ele geçirdi. İznik’i başkent yaparak Türkiye (Anadolu) Selçuklu Devleti’ni kurdu (1075).Büyük Selçuklu Devletinin Süleyman Şahı Anadolunun komutanı olarak tayin etmesiyle Türkiye Selçuklu Devleti resmen kurulmuş oldu(1077).
I. Kılıçarslan: I. Haçlı Seferi’ne karşı başarılı mücadeleler yaptı. Ancak İznik ve Batı Anadolu’yu kaybetti. Devletin başkentini Konya’ya taşıdı. Anadolu içlerinde yıpratma savaşlarıyla Haçlılara karşı büyük kayıplar verdirdi.
I. Mesut: Bizans ordusunu yendi. II.Haçlı Seferinin başladığını haber alınca Bizansla anlaşma yaptı.II. Haçlı Seferi’ne katılan orduyu Konya önlerinde yendi. Bu dönemde bayındırlık faaliyetlerine önem verildi.
II. Kılıçarslan: III. Haçlı Seferi’ne karşı mücadele etti. Bölünmüş olan Danişmentlilere son vererek, Anadolu’nun siyasi birliğini sağladı.

Miryakefalon Savaşı (1176)

II.Kılıçarslan  Isparta yakınlarındaki Miryakefalon denilen yerde Bizans ordusu­nu ağır yenilgiye uğrattı.
 Miryakefalon Zaferi'nin Sonuçları

1. Anadolu Türkmen birliği büyük ölçüde sağlandı.
2. Anadolu’nun Türk yurdu olacağı ve böyle ka­lacağı kesinleşti.
3. Bizans vergiye bağlandı.
4. Avrupalı tarihçiler Anadolu’dan Türkiye (Türk-yurdu) olarak bahsetmeye başladılar.
5. Bizans artık Türkler’i Anadolu’dan atma ümidi­ni kaybetti, saldırıdan savunmaya geçti.
6. Bizans’ın çağrısı üzerine III. Haçlı Seferi baş­ladı.
7. Anadolu'daki ticaret yolları Anadolu Selçuklu Devleti'nin eline geçti.

Türkiye Adının Kullanılışı

1.İlk defa Bizans kaynaklarında Türkiye olarak
2.XII.yüzyıldan itibaren Batılılarca Türkiye olarak
3.XIV.yüzyıl başlarında Arap kaynaklarında Berrü't-Türkiyye ifadesi kullanılmaya başlanmıştır.

Türkiye (Anadolu) Selçuklu Devleti (1075-1308) L 9

Türkiye (Anadolu) Selçuklu Devleti’nin kurucusu Süleyman Şah’tır. 1074’te Anadolu’ya gelen Süleyman Şah önce Konya ve çevresini, ardından İznik’i ele geçirdi. İznik’i başkent yaparak Türkiye (Anadolu) Selçuklu Devleti’ni kurdu (1075).Büyük Selçuklu Devletinin Süleyman Şahı Anadolunun komutanı olarak tayin etmesi ve Abbasi Halifesinin de  menşur göndermesiyle Türkiye Selçuklu Devleti resmen kurulmuş oldu.

I. Kılıçarslan: I. Haçlı Seferi’ne karşı başarılı mücadeleler yaptı. Ancak İznik ve Batı Anadolu’yu kaybetti. Devletin başkentini Konya’ya taşıdı. Anadolu içlerinde yıpratma savaşlarıyla Haçlılara karşı büyük kayıplar verdirdi.

I. Mesut: Bizans ordusunu yendi. II.Haçlı Seferinin başladığını haber alınca Bizansla anlaşma yaptı.II. Haçlı Seferi’ne katılan orduyu Konya önlerinde yendi. Bu dönemde bayındırlık faaliyetlerine önem verildi.

II. Kılıçarslan: III. Haçlı Seferi’ne karşı mücadele etti. Bölünmüş olan  Danişmentlilere son vererek, Anadolu’nun siyasi birliğini sağladı. 

Miryakefalon Savaşı (1176)

II.Kılıçarslan Denizli yakınlarındaki Miryakefalon denilen yerde Bizans ordusu­nu ağır yenilgiye uğrattı.

1176 yılında kazanılan Miryakefalon Zaferi ile;

1.   Anadolu Türkmen birliği büyük ölçüde sağlandı.
2.   Anadolu’nun Türk yurdu olacağı ve böyle ka­lacağı kesinleşti.
3.   Bizans vergiye bağlandı.
4.   Avrupalı tarihçiler Anadolu’dan Türkiye (Türk-yurdu) olarak bahsetmeye başladılar.
5.   Bizans artık Türkler’i Anadolu’dan atma ümidi­ni kaybetti, saldırıdan savunmaya geçti.
6.   Bizans’ın çağrısı üzerine III. Haçlı Seferi baş­ladı.

I. Gıyasettin Keyhüsrev: Antalya‘yı alarak burada ilk Selçuklu donanmasını kurdu. Deniz ticaretine önem verdi. Venediklilerle bir ticaret antlaşması yaptı.

İzzettin Keykavus: İç ve dış ticaretin gelişmesi için çalıştı. İtalyan devletleriyle ticaret antlaşmaları yapıldı. Sinop alınarak bir ithalat ve ihracat limanı haline getirildi.

I. Aleaddin Keykubat: Türkiye (Anadolu) Selçukluları en parlak devrini bu dönemde yaşadılar. Alanya’yı (Alâiye) alarak burada tersane kurdu. Kırım’a gönderdiği bir donanma önemli ticaret limanlarından Suğdak’ı aldı. Böylece Karadeniz ticareti gelişti.

Yassıçemen Savaşı(1230)

Moğol saldırıları nedeni ile parçalanan Harzemşahlar daha batıya göç ederek D.Anadolu’ya geldiler.

Harzemşahların Moğollarla mücadelesi Selçukluların da işine geldiği için Harzemşahlara yardım ediliyordu.

Nedeni:

Harzemşahların Selçuklulara bağlı Ahlat’ı işgal etmeleri ve yağmalamaları.

Savaş:

İki devlet arasında  Erzincan  yakınlarında Yassı çemen Savaşı yapıldı.  

Sonuçları 

1. Bu savaşta yenilen Harzemşahlar bir daha toparlanamadılar. Celaleddin Harşemşah’ın ölümü ile bu devlet tarihe karıştılar.
2. Bu savaş Türkiye Selçukluları ile Moğollar arsındaki tampon bölgenin kalkmasına neden oldu.

II. Gıyasettin Keyhüsrev: Bu dönemde devlet iyi idare edilemedi. Orta Anadolu’da Babailer tarafından büyük bir isyan çıkarıldı. Türkiye (Anadolu) Selçuklu Devleti’nin zayıfladığını fark eden Moğollar Anadolu’ya girdiler.

Türkiye (Anadolu) Selçuklularının son dönemlerinde ise devlet içinde önemli bunalımlar ortaya çıkmıştır. Dönemin en önemli olayı Baba İshak İsyanı’dır (1240).

Baba İshak İsyanı’nın zorla bastırılması, Selçuklular’ın zayıfladığını ortaya çıkarmış ve Moğollar’ın Anadolu’yu işgaline ortam hazırlamıştır.

1243 yılında yapılan Kösedağ Savaşı’nda Selçuklular yenildiler.

Kösedağ Savaşı sonucunda;

1. Kayseri,Sivas ve Erzincan Moğolların eline geçti.
2. Anadolu’da can ve mal güvenliği kalmadı. Birçok sanat eseri yakılıp yıkıldı.
3. Anadolu Moğol hakimiyetine girmiştir.
4. Sivas ve Kayseri yağmalanmıştır.
5. Anadolu Moğollar tarafından yarım yüzyıl sömürülmüş ve Selçuklular Moğollar’a vergi verme­ye başlamıştır.
6. Anadolu’nun değişik yerlerinde beylikler kurulmuştur.
7. Şehzadeler arasında taht mücadeleleri başlamıştır.
8. Moğollar, Selçuklu topraklarını üç kardeş arasında paylaştırarak ülkeyi bölmüşlerdir.
9. Türkiye Selçuklu Devleti, parçalanmış ve yıkılışa geçmiştir.
10. 1077’de kurulan Türkiye (Anadolu) Selçuklu Devleti II. Mesut’un ölümü ile 1308’de yıkıldı.