Nûreddin Mahmud Zengî

Nûreddin Mahmud Zengî (Arapça: نور الدين محمود زنگي, Şubat 1118, Musul - Mayıs 1174, Şam), Büyük Selçuklular'ın Haleb Atabeyi.

Örnek Hayatı

Zengî hanedanının bir üyesi olan Nûreddin 1118 yılında dünyaya geldi. 1146 yılında babası I. İmâdüddin Zengî'nin ölümü üzerine devlet eski Türk geleneklerine göre varisler arasında bölündü, bu paylaşım sonunda Musul Seyfeddin Gazi'ye bırakılırken, Nûreddin Mahmud'a da Haleb ve çevresi bırakıldı. 1150 yılında Türkiye Selçuklu Sultanı I. Rükneddin Mesud'un kızıyla evlendi. Oğuzların Avşar boyundandır.

Orta Çağ Avrupa Tarihi

Kilise ve Papalık

Ortaçağ’da Katolik Kilisesi siyasal, dinsel ve ekonomik alanlarda güçlenmiştir.

Katolik Kilisesi’nin güçlenmesinde;

1. Papa’nın Avrupa krallarına taç giydirerek krallıklarını onaylaması
2. Siyasal yapının parçalanması
3. Skolastik düşüncenin yaygınlaşması
4. Kilisenin kişileri dinden çıkarma (aforoz), bir bölgede yaşayanları dinsel faaliyetlerden men etme (enterdi) ve para karşılığında günah çıkarma, cennetten yer satma (endülüjans) yetkileri bulunması  

etkili olmuştur.

Orta çağ’da kurulan devletlerin bir çoğunda hükümdarlar egemenliklerini dine dayandırmışlardır. Ortaya çıkan laik olmayan devlet anlayışında din adamları devlet yönetiminde etkili olmuşlardır.

Fedoalite

Siyasal ve askeri gücü elinde bulunduran, toprağın mülkiyetine veya imtiyazına sahip olan bir senyörler (derebeyler) sınıfı ile bu sınıfa bağımlı köleler sınıfının oluşturduğu idari düzene feodalite denir.

Feodalite Rejiminin Özellikleri

• Feodalite rejimin kurulmasından sonra Avrupa’da siyasal birlik bozulmuş, küçük yönetim birimleri ortaya çıkmıştır. Derebeylik yönetimi, IX. yüzyılda Fransa’dan bütün Avrupa’ya yayılmış ve bütün Orta çağ boyunca devam etmiştir.
• Feodalite rejiminde, halk arasında eşitlik yoktu. Avrupa’da halk; soylular, rahipler, burjuvalar ve köylüler diye sınıflara ayrılmıştır. Bu nedenle Orta çağ’da Avrupa’da sosyal adalet sağlanamamıştır.
• Toprakların mülkiyeti soyluların elinde toplanmıştır. Orta çağ’da kapalı bir ekonomik politika izlendiği için halk sermaye birikimine sahip olamamıştır.

Feodalite Rejiminin Zayıflaması

Derebeylerinin zayıflamasında;

• Haçlı Seferleri sırasında derebeylerin ölmesi veya ordularını kaybetmesi
• Barutun ateşli silahlarda kullanılmaya başlanması
• Avrupa’da sürekli orduların kurulması
• Yeniçağ başlarında Coğrafi Keşiflerin yapılmasından sonra ticaretin gelişmesi ve tarımsal faaliyetlerin gerilemesi
• Papa ile krallar arasındaki mücadelenin krallar lehine sonuçlanması
• gibi gelişmeler etkili olmuştur.

Haçlı Seferleri (1096 – 1270)

Hristiyan Avrupalıların birleşerek XI. yüzyılın sonlarından itibaren Anadolu, Suriye ve Filistin’e düzenledikleri seferlere “Haçlı Seferleri” denir.

1. Haçlı Seferlerinin Nedenleri

a. Dinsel Nedenler

• Hristiyanların, Müslümanların elinde bulunan kutsal yerleri (Kudüs) geri almak istemeleri
  – X. yüzyılda Fransa’da ortaya çıkan Kluni tarikatının Hristiyanları Müslümanlarla savaşmak için kışkırtması
• Katolik Kilisesi’nin Ortodoks Kilisesi’ne hakim olmak istemesi

b. Ekonomik Nedenler

• Açlık ve yoksulluk içinde bulunan Avrupalıların, ekonomik düzeyi yüksek olan Türk ve İslâm ülkelerini ele geçirerek zengin olmak istemeleri
• Avrupalıların doğudan gelen ticaret yollarına hakim olmak istemeleri
• Toprak sahibi olamayan soyluların toprak kazanmak için yaptığı çalışmalar

c. Siyasal Nedenler

• Malazgirt Savaşı’ndan sonra kısa zamanda Anadolu’yu ele geçiren Türkleri durduramayan Bizans İmparatorluğu’nun Avrupalılardan yardım istemesi
• Avrupalıların doğu ülkelerinde derebeylik sistemini kurmak istemeleri
• Avrupalıların Türkleri denizlerden ve Ön Asya’dan uzaklaştırmak istemeleri

2. Haçlı Seferlerinin Sonuçları

a. Dinsel Sonuçları

• Katolik Kilisesi zayıflamış ve din adamlarına olan güven sarsılmıştır.
• Papa ve kilisenin baskısı kalkınca bilim, edebiyat ve sanat alanlarındaki gelişmeler hızlanmış, skolastik düşünce zayıflamıştır.
• Avrupa dışında misyonerlikler kurularak Hristiyanlık dini Asya ve Afrika’da yayılmaya çalışılmıştır.

b. Ekonomik Sonuçları

• Doğu – Batı arasındaki ticaret faaliyetleri gelişmiş ve Akdeniz limanlarının önemi artmıştır.
• Seferler sırasında gerekli mali desteğin sağlanması için krallıkların İtalya bankerlerinden borç para almaları, bankacılığın gelişmesine ortam hazırlamıştır.
• Haçlıların deniz yoluyla taşınması gereği gemiciliğin gelişmesinde etkili olmuştur. Ayrıca Avrupalılar kağıt, cam, deri işleme ve dokuma sanayisini öğrenmişlerdir.
• Anadolu, Suriye ve Filistin’deki şehirler zarara uğramış ve bölgedeki Türk devletleri ekonomik yönden olumsuz etkilenmişlerdir.

c. Siyasal Sonuçları

• Seferlere katılan derebeylerinin bir kısmı öldü, bir kısmı da ordularını ve eski topraklarını kaybettiler. Bu durum derebeylerinin zayıflamasına, mutlak krallıkların güçlenmesine yol açmıştır.
• Türklerin batı yönündeki ilerleyişleri bir süre durmuştur. Dolayısıyla Haçlı Seferleri Türklerin Balkanlara geçişini geciktirmiştir.
• Türklerin elinde bulunan toprakların bir kısmı istilaya uğramış, Batı Anadolu Bizans’ın eline geçmiştir. Türkiye Selçukluları Orta Anadolu’ya çekilmiştir.
• Türkler, Haçlı saldırılarına karşı İslâm dünyasını korumuşlar, bu durum Türklerin Müslümanların yaşadığı bölgelerde önemini artırmıştır.

d. Sosyal Alandaki Sonuçları

Feodalite rejiminin zayıflaması sonucunda Avrupa’da köylüler yeni haklar elde ettiler. Çiftçilerin sosyal etkinliği artmıştır. Ayrıca ticaret ve sanatla uğraşan burjuva sınıfı zenginleşmiş ve önem kazanmıştır.

e. Bilim ve Teknik Alandaki Sonuçları

• Avrupalılar Türk ve İslâm dünyasını daha yakından tanıma olanağı bulmuşlardır.
• Avrupalılar, Müslümanlardan pusula, barut, kağıt, matbaa, şeker, tarçın ve ipek işlemeciliğini öğrenmişlerdir. Avrupalıların bu teknolojik buluşları öğrenmeleri, hayatlarında önemli değişikliklere neden olmuş, Yeniçağ’da Avrupa’nın her alanda ilerlemesine ortam hazırlamıştır.
• Skolastik düşüncenin yerini özgür düşünce almaya başlamış, halk okulları açılmış, Müslüman bilginlerin eserleri tercüme edilmiştir. Dolayısıyla Avrupa’da kültürel ve bilimsel hayat canlanmıştır.

Magna Charta (Büyük Şart) (1215)

İngiltere’de halkın kişisel haklarının tanındığını belirten ilk siyasal belgedir. 1215 yılında İngiltere Kralı Jan (John) ile soylular arasında imzalanmıştır.

İngiliz demokrasisinin temeli sayılan Magna Charta (Büyük Şart) krala zorla kabul ettirildi.

Bu ferman ile;

• İngiltere’de kralın yetkileri sınırlandırılmıştır.
• Anayasa niteliğindeki bu ferman bir süre sonra İngiltere’de parlamento yönetiminin kurulmasına ortam hazırlamıştır. İngiltere Mutlak Krallık yönetiminden Meşruti Krallık yönetimine geçmiştir.
• İngiltere’de demokratikleşme süreci başlamıştır.

HAÇLI SEFERLERİ

Tanım:  11. ve 13. yüzyıllar arasında Avrupalılar tarafından dinî,ekonomik ve siyasî nedenlerle Müslüman dünyasına yapılan seferlere denir. Haç Hristiyanlığın simgesidir. Bu yüzden bu seferlere Haçlı seferleri, katılan askerlere de Haçlı askerleri denir.1096-1270 yılları arasında değişik zamanlarda toplam 8 tane Haçlı seferi olmuştur. 

NEDENLERİ

a-Dini nedenler

1. Hristiyanlar tarafından kutsal sayılan Kudüs, İznik gibi kentlerin Müslümanların elinde olması.
2. Hristiyan din adamlarının krallardan Müslümanlara saldırmalarını istemesi.
3. Hristiyan Kluni tarikatının Hristiyanları Müslümanlara karşı kışkırtması.

b-Ekonomik nedenler

1. Yoksulluk içinde olan Avrupa’nın Doğu ülkelerinin zenginliğinden yararlanmak istemesi.
2. Doğu ülkelerini gezen gezginlerin bunları gezdikten sonra Avrupa’ya dönerek buraları anlatmaları.

c-Sosyal ve siyasal nedenler

1. Türklerin akınlarından bunalan Bizans’ın Avrupa’dan yardım istemesi.
2. Avrupa’daki toprak sahiplerinin Doğu ülkelerinden de toprak kazanmak istemeleri.

HAÇLI SEFERLERİ

Birinci Haçlı Seferi (1096-1099):

 

Bu ordu Anadolu Selçukluların başkenti İznik’i kuşattı. Şehri, I.Kılıç Arslan’ın kardeşi Davut savunuyordu. Davut, kuşatmaya fazla dayanamadı ve şehri Haçlılara teslim etti. Antakya’yı ele geçiren Haçlılar buradaki Müslüman halkı öldürdüler. 1099 yılında Kudüs’e ulaştılar ve burasını ele geçirdiler. I. kılıçarslan Başkenti İznikten Konyaya taşımıştır.Haçlılara karşı vurkaç taktiği uygulayarak onlara  ağır kayıplar  verdirmiştir.

İkinci Haçlı Seferi (1147-1149):

Musul Atabey’i İmadeddin Zengi Urfa, Halep ve Şam'ı Haçlıların elinden aldı. Bunun üzerine Avrupalılar burasını geri almak için ikinci Haçlı seferini başlattılar. Bu Haçlı seferine Alman İmparatoru 3. Konrad ve Fransa Kralı 7.Lui de katıldı. Anadolu Selçuklu Sultanı Mesut Haçlılara büyük kayıplar verdirdi. Büyük kayıplar veren Haçlılar Şam’ı kuşattılar. Ama başarılı olamayarak 1149 yılında geri çekildiler.

Üçüncü Haçlı Seferi (1189-1192):

Eyyubilerin kurucusu Selahattin Eyyubi, 1187 yılında Kudüs’ü Haçlılardan geri aldı. Gelişme üzerine Haçlılar Kudüs’ü kurtarmak için Üçüncü Haçlı seferini başlattılar. Bu sefere de Alman İmparatoru Frederik Barbaros ve İngiltere kralı Aslan Yürekli Rişar katıldı. Anadolu’yu geçerken Anadolu Selçuklu Devleti Sultanı II. Kılıç Arslan onlara büyük kayıplar verdirdi. Kudüs’e ulaşan Haçlılar burayı almayı başaramadılar. Geri dönmek zorunda  kaldılar.

Dördüncü Haçlı Seferi: (1202-1204):

Bu haçlı seferi de Eyyubilerin Filistin’deki ve Suriye’deki bazı şehirleri fethetmesi üzerine düzenlendi. Fakat bu haçlı seferi için gelenler İstanbul’a ele geçirip burada bir Latin krallığı(1204-1261) kurdular. Ortokodslara  büyük baskılar yaptılar.Ayrıca İki Rum Devleti ortaya çıktı.İznik Rum İmparatorluğu ve Trabzon Rum İmparatorluğu.

Diğer seferler

Dördüncü Haçlı seferinden sonra hazırlanan 5., 6., 7. ve 8. Haçlı seferlerinde Haçlılar, Mısır, Suriye ve Tunus üzerine seferler düzenlendiler. Beşinci sefere Macar Kralı Andre (1217), altıncı sefere Alman İmparatoru II. Frederic (1288), yedinci ve sekizinci sefere Fransa Kralı Sen Lui (1248-1270) katıldılar. Fakat, bu seferlerin hiç biri gayesine ulaşamadı.

Suriye’de kalan Haçlı prenslikleri ve kontluklarına da  Memlûk Sultanı Baybars son verdi. Baybars Moğollar’ı Ayn-ı Calût Savaşı’nda yendikten sonra Hayfa, Yafa, Antakyai Trablusşam ve Akkâ’daki bütün kale ve şehirleri zapt etti. Burada bulunan son Haçlı kalıntıları da temizlenmiş oldu (1291).

SONUÇLAR
A.Dini Sonuçlar:

1-Hristiyan din adamlarına duyulan güven azaldı.Bu durum Avrupada Rönesans ve reformun oluşmasındaki önemli etkenlerden biri oldu.
2-Kudüs, Antakya vb. kutsal kentler Müslümanların elinde kaldı.
B.Siyasi Sonuçlar:
1-Haçlılarla başarı ile savaşan Türklerin, İslam dünyasındaki saygınlığı arttı.
2-Bizans, Anadolu üzerindeki hâkimiyetini iyice kaybetti. Ama ömrü uzadı.
3- Feodalite unsurlarının bir kısmının bu savaşlarda ölmesiyle Avrupa’da Feodalite zayıfladı.
4.Feodalite rejimi bir süre Ortadoğuya taşınmış oldu.
C.Ekonomik Sonuçlar:
1-Haçlılar dönerken yanlarında Müslümanlar da gördükleri barut, pusula, kâğıt, matbaa gibi icatları da götürdüler. Bu durum Coğrafi Keşiflere, Rönesans ve Reforma ortam hazırlamıştır.
2- IV.Haçlı Seferinden sonraki seferler denizden yapıldığı için Akdeniz limanlarının önemi arttı.
3.Haçlı Seferleri sırasında İtalya'da  bankerlerden borç alınmasıyla bankacılık sistemi gelişti.

Haçlı Seferleri L9

      Tanım:  11. ve 13. yüzyıllar arasında Avrupalılar tarafından değişik nedenlerle Müslüman dünyasına yapılan seferlere denir. Haç Hıristiyanlığın simgesidir. Bu yüzden bu seferlere Haçlı seferleri, katılan askerlere de Haçlı askerleri denir.1096-1270 yılları arasında değişik zamanlarda toplam 8 tane Haçlı seferi olmuştur. Haçlı seferlerinin nedenleri şunlardır:

a-Dini nedenler

1. Hıristiyanlar tarafından kutsal sayılan Kudüs, İznik gibi kentlerin Müslümanların elinde olması.
2. Hıristiyan din adamlarının krallardan Müslümanlara saldırmalarını istemesi
3. Hristiyan Kluni tarikatının Hristiyanları Müslümanlara karşı kışkırtması

b-Ekonomik nedenler

1. Yoksulluk içinde olan Avrupa’nın Doğu ülkelerinin zenginliğinden yararlanmak istemesi.
2. Doğu ülkesini gezen gezginlerin buları gezdikten sonra Avrupa’ya dönerek buraları anlatmaları.

c-Sosyal ve siyasal nedenler

1. Türklerin akınlarından bunalan Bizans’ın Avrupa’dan yardım istemesi.
2. Avrupa’daki toprak sahiplerinin Doğu ülkelerinden de toprak kazanmak istemeleri.

HAÇLI SEFERLERİ

Birinci Haçlı Seferi (1096-1099):

Bu ordu Anadolu Selçukluların başkenti İznik’i kuşattı. Şehri, I.Kılıç Arslan’ın kardeşi Davut savunuyordu. Davut, kuşatmaya fazla dayanamadı ve şehri Haçlılara teslim etti. Antakya’yı ele geçiren Haçlılar buradaki Müslüman halkı öldürdüler. 1099 yılında Kudüs’e ulaştılar ve burasını ele geçirdiler. I. kılıçarslan Başkenti İznikten Konyaya taşımıştır.Haçlılara karşı vurkaç taktiği uygulayarak onlara  ağırkayıplar  verdirmiştir.

İkinci Haçlı Seferi (1147-1149):

Musul Atabey’i İmalettin Zengi Antakya’yı Haçlıların elinden aldı. Bunun üzerine Avrupalılar burasını geri almak için ikinci Haçlı seferini başlattılar. Bu Haçlı seferine Alman İmparatoru 3. Konrad ve Fransa Kralı 7.Lui de katıldı. Anadolu Selçuklu Sultanı Mesut Haçlılara büyük kayıplar verdirdi. Büyük kayıplar veren Haçlılar Şam’ı kuşattılar. Ama başarılı olamayarak 1149 yılında geri çekildiler.

Üçüncü Haçlı Seferi (1189-1192):

Eyyubilerin kurucusu Selahattin Eyyubi, 1187 yılında Kudüs’ü Haçlılardan geri aldı. Gelişme üzerine Haçlılar Kudüs’ü kurtarmak için Üçüncü Haçlı seferini başlattılar. Bu sefere de Alman İmparatoru Frederik Barbaros ve İngiltere kralı Aslan Yürekli Rişar katıldı. Anadolu’yu geçerken Anadolu Selçuklu Devleti Sultanı II. Kılıç Arslan onlara büyük kayıplar verdirdi. Kudüs’e ulaşan Haçlılar burayı almayı başaramadılar. Geri dönmek zorunda  kaldılar.

Dördüncü Haçlı Seferi: (1202-1204):

Bu haçlı seferi de Eyyubilerin Filistin’deki ve Suriye’deki bazı şehirleri ele geçirmesi üzerine düzenlendi. Fakat bu haçlı seferi için gelenler İstanbul’a ele geçirip burada bir Latin krallığı(1204-1261) kurdular. Ortokodslara  büyük baskılar yaptılar.Ayrıca İki Rum Devleti ortaya çıktı.İznik Rum İmparatorluğu ve Trabzon Rum İmparatorluğu.

Diğer seferler

Bu dört Haçlı seferlerinden başka dört tane daha Haçlı seferi vardır. Diğer dört haçlı seferi Anadolu üzerine yapılmamış, farklı yerlere yapılmıştır. Haçlılar bu seferlerde de başarısız oldular.

SONUÇLAR

• Dini Sonuçlar:
• 1-Hıristiyan din adamlarına duyulan güven azaldı.Bu durum Avrupada Rönesans ve reformun oluşmasındaki önemli etkenlerden biri oldu.
• 2-Kudüs, Antakya vb. kutsal kentler Müslümanların elinde kaldı.
• Siyasi Sonuçlar:
• 1-Haçlılarla başarı ile savaşan Türklerin, İslam dünyasındaki saygınlığı arttı.
• 2-Bizans, Anadolu üzerindeki hâkimiyetini iyice kaybetti. Ama ömrü uzadı.
• 3- Feodalite unsurlarının bir kısmının bu savaşlarda ölmesiyle Avrupa’da Feodalite zayıfladı.
• 4.Feodalite rejimi bir süre Ortadoğuya taşınmış oldu.
• Ekonomik Sonuçlar:
• 1-Haçlılar dönerken yanlarında Müslümanlar da gördükleri barut, pusula, kâğıt, matbaa gibi icatları da götürdüler. Bu durum Coğrafi Keşiflere, Rönesans ve Reforma ortam hazırlamıştır.
• 2- IV.Haçlı Seferinden sonraki seferler denizden yapıldığı için Akdeniz limanlarının önemi arttı.
• 3.Haçlı Seferleri sırasında İtalyada  bankerlden borç alınmasıyla bankacılık sistemi gelişti.