1869 yılında 163 km. uzunluğunda ve 75-125 m. arasında değişen genişlikte açılan kanal adını, Kızıldeniz’in kuzey kıyısında Mısır’ın önemli bir liman şehri olan ve tarihte Kulzüm adıyla bilinen eski şehrin güneyindeki Süveyş’ten (Suveys / Suez) alır. Süveyş daha çok, o civarda bulunan su kuyuları sebebiyle hacıların deniz yolculuğuna başlamadan önce konakladıkları bir yerdi (TSMA, nr. E. 3945).
1. Tarımsal üretime geçilmesiyle Köy benzeri 10-15 ailelik topluluklar oluştu.
2.Kabileler oluştu. 3.Coğrafi şartların mecbur etmesiyle şehir devletleri oluştu(Nom,site,polis vb.). Yöneticisi: kral veya feodal yöneticilerdi bu şehir devletlerinde. 4.Hayat standartlarının iyileşmesi , daha iyi teşkilatlanma ve daha iyi silahlarla Kabile konfederasyonları(Ör:Hititler,Urartular ) olan devletler oluştu. 5.Konar göçer kabilelerin yerleşiklere saldırması ve konar göçerlerin egemenliğiyle yerleşiklerin üstün kültürüyle birleşmesi yanında güçlü silahlar ve teşkilatlanmasının kullanılmasıyla devletler oluştu. Yöneticisi:Büyük kral (İmparator). 6. Madenden silahlar ve atın evcilleştirilip at arabasının yapılmasıyla İmparatorluklar( Büyük devletler) oluşmuştur. İlk Devletlerde Gücün Meşruiyet Kaynağı
1.Hititler , Urartular ve benzerlerinde kralların güçlerini tanrıdan aldıklarına inanılır ve emirleri tanrı emri gibi görülürdü 2.Eski Yunan uygarlığında devleti soylular ve kral birlikte yönetirken din adına söz sahibi olarak yönetiyorlardı. 3.Sümerlerde ve diğer Mezopotamya uygarlıklarında her konuda tam yetkiye sahip rahip-krallar ülkeyi yönetirdi.Rahipler sınıfının da yönetimde etkisi vardı. Hammurabi ise diğer sümer krallarından farklı olarak kendisini adaletin kralı ilan etmiştir. 4.Mısır da ise krallar önce diğer uygarlıklar gibi tanrının yeryüzündeki temsilcisiylen sonradan kendilerini tanrı-kral olarak görmeğe başlamışlardır. 5.Elamlar ve diğer İran uygarlıklarında kral ülkeyi tanrı adına yönetirdi. Monarşi:siyasi gücün yönetme yetkisinin bir tek kişinin elinde olduğu ve bu yetkinin kan yoluyla aile bireylerine geçtiği yönetim biçimidir. 6.Büyük İskender'in babasının yerine Makedonya Krallığı'nın başa geçmesinden sonra Hindistan'ın Pencap Havzasına kadar ilerlemesi sonucu meydana gelen Büyük İskender İmparatorluğu vaktinde Helenizm kültürü ortaya çıktı. Helenizm, doğu ve batı kültürlerinin sentezinden üretilen yeni bir kültürdür. 7.Roma İmparatorluğu vaktinde sırasıyla Krallık, Cumhuriyet ve İmparatorluk dönemleri yaşanmıştır. Krallık ve Cumhuriyet dönemlerinde aristokratlar yönetimde etkindi.İmparatorluk döneminde ise imparator, yönetimin başı, başyargıç,başkomutan ve başrahip olarak herşeyin başıydı. İlk Çağ medeniyetlerinde meşruiyet kaynağı, din ve soyluluktu. Yönetme yetkisinin belirli soylara ait olduğuna inanılırdı ve yönetenler bir şekilde kendilerini onlara dayandırmaya çalışırlardı. İlk Çağ Uygarlıklarında Siyasî Organizasyon Türleri A-.Mezopotamya Mezopotamyada hayvancılık ve maden eksikliği nedeniyle bunu gidermek için iyi organize olmaları gerekti.Bu durum Sümer Şehir Devletlerini doğurdu.Sümerler bu şekilde şehir devletleri kurdular. Tuncun yapılmasıyla güçlü silahlar elde edildi. Bu durum Babil Devleti adlı merkezi devleti ortaya çıkardı. Demirden silahlar ve savaş arabası olarak at arabasının yapılmasıyla Asurlar istilacı imparatorluk kurdular. B.Yunan Uygarlığı Dağlık dar sahillerle ayrık ülke olduğu için şehir devletleri oluştu. Şehir Devletleri arası mücadeleler için Orduların güçlendirilmesi gerekiyordu. Onlarda bunun için halka siyasi haklar verdiler. Bu , demokratikleşmeye; o da meclisin yetkilerinin artmasına sebep oldu. Bu ise kralların seçimle işbaşına gelmesine yol açtı. Bu uygarlıktaki meclis , soylular meclisidir.Bu yönetim aristokratikti. C.Hititler 1.Feodal krallıkla yönetildiler. 2.Pankuş Meclisi de yönetimde etkindi. 3.Tavanannanın da (Ana Kraliçe) bazı yetkileri vardı. D.Urartular Urartular dağlık bir ülke oldukları için feodal krallıkla yönetildiler. E.İran 1.İmparatorlukla yönetildiler. 2.Satraplık adlı eyaletler vardı. 3.Şahgözü denetim teşkilatı kullanıldı. 4.Posta Teşkilatıyla iletişim ve denetim etkinleştirildi. F.Mısır 1.Çöllerle ve denizlerle çevrili-olduğu için istilalardan uzak kaldılar. 2.Köylerden sonra Nom adlı şehir devletleri kuruldu. Kral Menes, bunları birleştirip Mısır Devletini kurdu. İlk Devletlerde Hakimiyetin Maddî Kaynakları A. Sümerler 1.Tarımdan elde edilen ürünler depo olarak da kullanılan tapınaklara teslim edilirdi. 2.Hayvancılık ve maden azlığından dolayı uzak bölgelere gitme ihtiyacı duydular. Bu gidişler sonucunda mezopotamya medeniyetinin yayılmış oldu. B.Lidyalılar 1.Tarım,madencilik ve ticaret yaptılar. 2.Ticaret sayesinde zenginleşip ekonomik refaha kavuştular. C.Frigler 1.Tarım ve hayvancılık yaptılar. 2.Dokumacılıkta halı ve kilim yaptılar ve ilerlediler. D.Yunan 1.Dağlık bir ülke olduğu için hububat ( buğday ve benzeri) sıkıntısı oluştu. 2.Bunu karşılamak için deniz koloniciliği yaptılar. 3.Bu deniz koloniciliği de onların ticarette gelişmesini sağladı. E.Büyük İskender 1.Büyük İskender, ele geçirdiği yerlerde kendi adına şehirler kurmuştur.Misal;İskenderiye (Mısır). 2.Perslerin oluşturduğu yol ağlarını geliştirerek ticarete ve ulaşıma önem vermiştir. F.Roma İmparatorluğu 1.Kurulduğu coğrafya gereği deniz ticaretine ve kolonizasyon faaliyetlerine yönelmiştir. 2.Ganimet,vergi ve insan gücü sayesinde madden güçlendi. 3.Yol ağları kurup onları güvenli hâle getirdiler. 4.Kolonizasyon ve uzun mesafeli ticaretyaptılar. G.Mısır 1.Mısır da Nil ırmağı sayesinde tarım yapıldı. Yapılan tarımla zenginleşildi. 2.Tarımla ilgili ihtiyaçlardan dolayı astronomi ve geometri gibi pek çok bilimde geliştiler. 3.Silahlanmaları sonucu imparatorluk oldular.
Anahtar Kelimeler:Mısır,Yunan İsyanı,Girit,Adana,Suriye,Kütahya Antlaşması,Hünkar İskelesi Antlaşması,Nizip Antlaşması,Londra Antlaşması
Kavalalı Mehmet Ali Paşa;
1804 yılında Mısır valiliğine getirildi.
Mısır’da birçok ıslahatlar yaptı.
1821’de Mora’da ortaya çıkan Rum isyanını bastırdı.
Mora valiliği isteği reddedilince, Suriye ve Çukurova’ya girerek Kütahya’ya kadar ilerledi.
Bunun üzerine II. Mahmut, Rusya’dan yardım istedi.
UYARI: Osmanlı Devleti, ilk defa kendi valisi ile savaştı. Mısır sorunu bir iç sorunken zamanla uluslar arası bir sorun haline geldi.
1833 yılında Rus donanması İstanbul’a geldi.
1833 yılında Kütahya Antlaşması imzalandı.
Osmanlı Devleti, 1833’de Rusya ile Hünkâr İskelesi Antlaşması’nı imzaladı.
Kütahya Antlaşması (1833) :
Mehmet Ali Paşa’ya Girit Valiliğine ek olarak Suriye Valiliği verilecektir.
Oğlu İbrahim Paşa’ya Cidde Valiliğine ek olarak Adana Valiliği verilecektir.
Mehmet Ali Paşa, Osmanlı Devleti’ne vergi ödeyecektir.
Hünkâr İskelesi Antlaşması (1833)
Osmanlı Devleti ile Rusya arasında imzalandı.
Osmanlı İmparatorluğu ve Rusya savaş durumunda birbirlerine yardım edecektir.
Osmanlı İmparatorluğu’na saldırı olursa, Rusya asker gönderecek, masrafları Osmanlı Devleti tarafından karşılanacaktır.
Rusya’ya saldırı olursa Osmanlı Devleti Boğazları kapatacaktır.
Önemi:
Osmanlı Devleti ile Rusya arasında ittifak kuruldu.
Rusya, Karadeniz’de güvenliğini sağladı.
Osmanlı Devleti, Boğazlardaki egemenlik haklarını kendi isteği doğrultusunda son kez kullandı.
Boğazlar sorunu başladı.
Nizip Savaşı (1839)
Kütahya Antlaşması, ne Osmanlı Devleti’ni, ne de Mehmet Ali Paşa’yı memnun etmişti.
1839 yılında Mehmet Ali Paşa, Osmanlı Devleti’ne ödemesi gereken vergiyi ödemedi.
Mehmet Ali Paşa, aynı yıl bağımsızlığını ilan etti.
1839 yılında Osmanlı ve Mısır orduları Nizip’te karşılaştı ve Osmanlı ordusu yenildi.
Avrupa ülkeleri, 1840 yılında, Londra’da bir konferans topladı.
Konferans’ta Osmanlı Devleti’nin Mehmet Ali paşa’ya karşı korunması kararı alındı.
Londra Antlaşması (1840)
1840 yılında Londra’da Osmanlı Devleti, İngiltere, Rusya, Avusturya ve Prusya delegeleri bir araya gelerek Mısır Sorununu halletmek üzere bir mukavele imzaladılar. Bu mukaveleye göre:
Mısır eyaleti hukuk bakımından Osmanlı Devleti’ne bağlı olmakla beraber, yönetim açısından Mehmet Ali Paşa’ya bırakıldı.
Mısır’ın Osmanlı Devleti’ne yılda 80 bin kese altın vermesi kararlaştırıldı.
Suriye, Adana ve Girit Osmanlı Devleti’ne geri verilecek.
