İslam Ahlakının Gayesi ve Konusu

Ahlak, kavram olarak  insanın iyi veya kötü olarak vasıflandırılmasına yol açan manevi nitelikler, huylar ve bunların etkisiyle ortaya koyduğu iradeli davranışlar bütünüdür

İslam dininde ahlak,İslam dini ilkelerinin hayata dönüşmesidir.

Ahlak kavramı genel anlamda iyi ve kötü huyları, fazilet ve reziletleri ifade etmek üzere kullanılır. Özelde ise iyi huylar ve faziletli davranışlar hüsnü’l-huluk (güzel huylar/ahlak); kötü huylar ve fena hareketler ise sûü’l-huluk (kötü huylar/ahlak), terimleriyle ifade edilir. Ayrıca ahlakla ilişkili olarak yeme, içme, sohbet, yolculuk gibi günlük hayatın çeşitli alanlarıyla ilgili davranış ve görgü kurallarına edep veya âdâb da denilmiştir. İslami literatürde edep terimi ilk dönemlerden itibaren özel davranış alanları hakkında kullanılmıştır. Ahlak ise tutum ve davranışların kaynağı mahiyetindeki ruhi ve manevi melekelerle, insanın ruhi olgunluğunu sağlamaya yönelik bilgi ve düşünce alanını ifade eder.

“İslam ahlakı” terimi, Allah’ın (c.c.) birliğini esas alarak Kur’an ve sünnetin ortaya koyduğu prensiplere göre yaşamayı ifade eder. Bu yönüyle İslam ahlakı, takvayı temel alarak ferdî ve sosyal alanlarda İslam’ın öğretilerini, Peygamberimizin tebliğ ettiği ve yaşadığı şekilde uygulamaya çalışmanın adıdır. Kısaca İslam ahlakı insanın Rabbiyle, diğer insanlarla ve bütün varlıklarla kurduğu ilişkilerde tutum ve davranışlarını düzenler.

İslam ahlakı, insanın yaratılışına uygun bir hayat sürmesini hedefler. Çünkü insan ahsen-i takvim üzere (en güzel biçimde) yaratılmıştır.

Kur’an-ı Kerim’de,Kalem suresi, 4. ayette Peygamberimize hitaben “Sen elbette yüce bir ahlaka sahipsin.” buyurulurken; Ahzâb suresi, 21. ayette insanlara hitaben de “Andolsun, Allah’ın Resulünde sizin için; Allah’a ve ahiret gününe kavuşmayı uman, Allah’ı çok zikreden kimseler için güzel bir örnek vardır.” buyurulmuştur. Ayrıca Hz.  Aişe (r.a.), kendisine Peygamberimizin ahlakını soran bir sahabiye “Onun ahlakı Kur’an’dı( Müslim, Müsafirîn,139)

cevap vermiştir. Bu yönüyle İslam ahlakı, Kuran-ı Kerim’i ve Kur’an-ı Kerim’in en güzel uygulayıcısı Peygamberimizin sünnetini insanın düşünce ve davranışlarının merkezine almasını gerektirir. 

İslam ahlakı, insan davranışlarını güzelleştirmeyi, insanı doğruya ve iyiye yönlendirmeyi amaçlar. İnsanın kötülüklerden kaçınıp, iyiliklere yönelmesi bir meleke haline geldiğinde bu özellik artık o kimse için bir karaktere dönüşür.

İslam ahlakı takva, hikmet, adalet, iffet gibi temel faziletler yoluyla insanları hem bu dünyada hem de ebedi hayatta saadete ulaştırmayı hedefler.

Sonuç olarak ahlak, ancak Allah’ın (c.c.)

emirleri doğrultusunda yönlendirildiği takdirde güzel ahlak olur. Ahlaki olarak iyi olan şeyler Allah’ın (c.c.) emrettikleri, kötü olan şeyler ise Allah’ın (c.c.) yasakladıklarıdır.