Osmanlı-Rusya Rekabeti (1768-1914)

Osmanlı Devleti,XVI.yüzyıl başlarından itibaren Habsburglar (Almanlar) ve Safeviler (İran) yerine

XVIII.yüzyılın başından itibaren Rusya ile çatışmaya başlamıştır.

Sebep: Rusya'nın modernleşmeden sonra belirlediği sıcak denizlere inme vizyonuyla ele geçirmek istediği yerlerin Osmanlı Devleti'nin elinde olan coğrafyada olması.

 Osmanlı  Rus Savaşları  ve  Sonuçları :

1768-1774                                Küçük Kaynarca Antlaşması

1787-1792                                Yaş Antlaşması

1807-1812                                Bükreş Antlaşması

1828-1829                                Edirne Antlaşması

1853-1856                                Paris Antlaşması

1877-1878   (93 Harbi)            1.Ayastefanos Antlaşması                                                        

                                                 2.Berlin Antlaşması
Rusya bu hedefine ulaşabilmek için Panslavizm politikasını uygulayarak Balkan Milletlerini Osmanlı Devleti aleyhinde kışkırtmış ve çeşitli kazanımlar elde etmiştir.

Boğazlar Meselesi

Rusya sıcak denizlere inme hedefi için boğazlardan geçebilmeyi istiyordu. Bu hedef için

1. 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması ile ticarî gemilerinin serbestçe geçebilmesini sağlamışlardı. Bununla boğazlar uluslararası hukukun konusu olmaya başladı. 

2. 1798'de Fransa'nın Mısır'ı işgal etmesi üzerine savaş gemilerini geçici olarak da olsa boğazlardan geçirme fırsatını elde ettiler.

Osmanlı Devleti, İngiltere ile imzaladığı Kal'a-i Sultaniye (Çanakkale) Antlaşmasıyla barış vaktinde boğazların savaş gemilerine kapatılmasını uluslararası hukuka kabul ettirmiştir.

3.Rusya , Osmanlı Devleti'nin II.Mahmud döneminde Mehmet Ali Paşa isyanıyla uğraşırken kendisinden yardım istemesi üzerine donanmasını boğazlardan geçirmiştir.Mehmet Ali Paşa durdurulmuş ve onunla Osmanlı 1833 Kütahya Antlaşması'nı imzalamıştır. Rusya ile ise 1833 Hünkâr İskelesi Antlaşması imzalanmıştır. Rusya'nın bu antlaşmayla boğazlarda elde ettiği haklar Avrupa'da özellikle İngiltere'de büyük tepki doğurmuştur.

4.  1839'da Osmanlı- Mısır anlaşmazlığı tekrar silahlı çatışmaya dönüşünce İngiltere Londra Konferansı'nı toplamıştır. Konferansa İngiltere, Osmanlı,Avusturya, Fransa, Rusya ve Prusya katılmıştır.İmzalanan 1840  Londra Antlaşmasıyla  Mehmet Ali Paşa'ya valilik verilerek Mısır sorunu çözülmüştür.

Hünkâr İskelesi Antlaşması'nın süresi dolunca İngiltere boğazlarla ilgili Londra Konferası'nı toplamıştır.Konferansa katılan İngiltere, Fransa, Rusya, Avusturya ve Prusya temsilcileri arasında 1841 Londra Boğazlar Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşmayla boğazlar uluslararası egemenliğin konusu haline gelmiştir.Boğazlar barış vaktinde yabancı savaş gemilerine kapatılmıştır.

Balkan Savaşları

Reval Görüşmeleri

İngiltere Kralı VII. Edward  ile Rus Çarı II. Nikola 1908’de Reval Limanı’nda bir araya gelerek Makedonya ve Boğazlar Sorunu ele almışlardır.Osmanlı Devleti, buna karşı meşrutiyeti ikinci defa ilan ederek sorunu çözmeye çalışmışsa da başarılı olamamıştır.

Balkan Savaşlarının Nedenleri:

1.Rusya’nın Balkan Devletlerini Osmanlı Devletine karşı kışkırtması.
2.Osmanlı Devletinin Trablusgarp Savaşı ile uğraşması.
3.Milliyetçilik fikirleri.

4.Balkanlar'da Rusya ve Avusturya arasındaki rekabet

 I.BALKAN SAVAŞI:

Sonuçları :

 1.Avrupalı Devletlerin arabuluculuğuyla Londra Anlaşması İmzalandı.(1912)Bu anlaşmaya göre;

A.Osmanlı Devleti Midye-Enez çizgisinin batısında kalan tüm topraklarını kaybetti.

B.İşkodra,Yanya, Ege Adaları Edirne ve Kırklareli elimizden çıktı.

C.Arnavutluk bağımsız oldu

 2. Bulgaristan  Ege Denizine kıyısı olacak şekilde  geniş topraklara  sahip olmuş oldu.

  3.Balkan Devletleri  kendi aralarında Bulgaristan geniş pay aldığından dolayı anlaşamadıkları için II.Balkan Savaşına  yol açtı.

Osmanlı Devleti'nin savaşı kaybetmesinin sebepleri:

1.Balkan milletlerinin aralarındaki anlaşmazlıkların geçici de olsa sona ermesi.

2.Osmanlı Devleti'nin Rumeli'deki kuvvetlerinin bir kısmını terhis etmiş olması.

 II. BALKAN SAVAŞI

Birinci Balkan Savaşı sonrasında Osmanlı Devletinin kaybettiği toprakları Balkan Devletleri kendi aralarında paylaşamadı. En büyük payı Bulgaristan’ın aldığını iddia eden diğer Balkan Devletleri Bulgaristan’a savaş açtılar.Bu savaşa Romanya da katıldı.Yunanistan, Romanya,Sırbistan,Karadağ Bulgaristan’la savaşırken Osmanlı Devleti de durumdan yararlandı.Daha önce kaybettiği Edirne ve Kırklareli’yi geri aldı.Avrupalı Devletlerin araya girmesiyle Bükreş Anlaşması imzalandı.

 İSTANBUL ANLAŞMASI 

Bu anlaşmaya Balkanlarda sınırları kalmadığı için Osmanlı Devleti katılmadı.Osmanlı Devleti Bulgaristan’la İstanbul Anlaşmasını(1913) imzaladı.Bu anlaşmaya göre;
1.Meriç Nehri her iki ülke arasında sınır kabul edildi(Edirne Osmanlı'da).
2.Batı Trakya Bulgaristan’a bırakıldı.         

ATİNA ANLAŞMASI

Yunanistan’la  Atina Anlaşması(1913)imzalandı. Bu anlaşmaya göre;
1.Bozcaada ve Gökçeada dışındaki tüm Ege adaları Yunanistan’a verildi.
2.Selanik ve Girit adası da Yunanistan’a bırakıldı.