Kuyucu Murat Paşa

Kuyucu Murad Paşa (c. 1535 – 21 Haziran 1611, Diyarbakır), I. Ahmed döneminde 11 Aralık 1606 - 5 Ağustos 1611 arasında sadrazam olmuş bir Osmanlı devlet adamıdır. 1585 Tebriz Seferi esnasında Safevilere esir düşmüştür.^[1][2] 1607-1608 yılları arasında 100 yıllık celali isyanlarını sona erdirmiştir. Bu süre içinde öldürdüğü toplam celali isyancı sayısının 60.000 civarında olduğu tahmin edilmektedir.

Kuyucu Murat Paşa'nın yaşı epeyce ileri olduğu için Anadolu'nun birçok yöresini kapsayan bu kampanyasında uzun zaman at üzerinde bulunması yaşına göre zor olduğu için kendini ata bağlattırdığı bildirilmektedir.[3] "Kuyucu" lakabını öldürttüğü Celalî isyancılarının ve onların destekçilerini ölü ve diri derin kuyulara gömdürmesi nedeni ile almıştır. Yıllarca Anadolu'da öldürttüğü kişilerin kellelerinden yaptırdığı piramitler bir korku hikâyesi olarak anlatıldı. Çok soğukkanlı, çok gaddar ve amansız olduğu bilinmektedir. Yaşa başa bakmadan; erkek, kadın, Celâlî eşkıyasına destek verdiğini kabul edilen herkesi öldürtmeyi amaç edinmişti. Bu kampanya sırasında Anadolu'da öldürttüğü kişi sayısının 30.000 kişiyi geçtiği bildirilmektedir.[3]

İstanbul'a döndüğünde 1609 başında İran hükümdarı Şah Abbas'a karşı yeni bir İran seferi hazırlıkları başlamıştı. Sultan'la gizli görüşmelerden sonra Kuyucu Murad Paşa sefer serdarı tayin edildi. Sefere çıkmadan ordunun hazırlanması için Sadrazam Kuyucu Murad Paşa, Üsküdar'da ordugâhta kaldı ve oradan sefer hazırlıklarını idare etti. Celâlîleri bastırma operasyona da hâlâ devam edip önceki yıl yakalayamadığı birçok Celâlî başbuğunu rütbe ve görev verme sözüyle kandırıp Üsküdar'a getirip birer ikişer idam ettirdi.

1610'da başlayan bu seferde Şah Abbas üzerine etkili faaliyette bulunamadı. Seferin mevsim zamanı çok gecikmişti. Osmanlı ordusu Tebriz yakınlarına kadar geldi. Ama İranlılar 1604'ten beri ellerine geçirdikleri Revan, Tebriz ve Gürcistan ve yörelerindeki kazançlarını kuvvetlendirmeye koyulmuşlardı. Osmanlı ordusu bu yöreleri geri alamadı. Kuyucu Murad Paşa Diyarbakır'a çekildi.[3]

1610'dan itibaren İran elçileri ile sulh müzakereleri başlayıp ilerledi. Kuyucu Murad Paşa bu müzakerelerin esaslarını oluşturacak müzakerelere katıldı. Fakat müzakereler Nasuh Paşa tarafından bitirildi. Ölümünden sonra 20 Kasım 1612'de imzalanan barış anlaşmasına Nasuh Paşa Antlaşması adı verildi.

Osmanlı Devleti'nde İç İsyanlar

 Nedenleri:

1.Merkezi otoritenin zayıflaması,
2.Devşirme ve tımar sistemlerinin bozulması,
3.Devlet  yönetimindeki  bozulma
4.Paradaki altın oranının düşürülmesi,
5.Maaşların zamanında ödenememesi,
6.İran ve Avusturya savaşlarının uzun sürmesi,
7.Savaş kaçaklarının eşkıyalığa yönelmesi,

1)            İstanbul İsyanları:

Askeri ve ekonomik niteliktedir. Yeniçeri, ulema ve bürokratların, çıkarlarını korumak üzere başvurdukları bir yoldur. Devlet düzenini değil, yöneticileri değiştirmeye yöneliktir.

III.Murat döneminde, maaşların ayarı düşük akçelerle ödenmesi yeniçeri isyanına yol açtı.
II.Osman (Genç), Yeniçeri Ocağı’nı kaldırmak istedi. Durumdan haberdar olan Yeniçeriler, isyan ederek II. Osman’ı öldürdüler. İlk kez bir padişah isyanla öldürüldü.
IV.Mehmet döneminde, maaşlarının verilmemesi ve saray ağalarının devlet işlerine karışması gerekçesiyle isyan ettiler. İstemedikleri kişilerin idamını sağladılar. (Bu olay Vak’a-i Vakvakiye (Çınar Olayı) olarak adlandırılır.)

2)    Taşra İsyanları
      A) Celali İsyanları:
Tamamen ekonomik niteliklidir. Dirlik sisteminin bozulması, vergilerin artırılması ve kanuna aykırı vergilerin toplanması köylüyü topraktan kopardı. Eşkıyalık türedi. Savaşların uzaması da isyanların çıkmasını ve yaygınlaşmasını sağladı. Karayazıcı, Canbolatoğlu ve Kalenderoğlu bunların başlıcalarıdır. Ayrıca, Erzurum Valisi Abaza Mehmet ve Sivas Valisi Vardar Ali gibi yöneticiler de isyan ederek, devleti uzun süre uğraştırdılar.

B) Eyalet İsyanları:
Merkezi otoritenin zayıflaması üzerine, bazı bağlı beylik ve eyaletlerde de yöneticiler veya halk isyanlar çıkardı. Eflak, Boğdan, Erdel, Yemen, Bağdat, Basra ve Trablusgarb isyanları bunların başlıcalarıdır. Bunlar genellikle bastırıldılar.