Dersimiz Tarih: Çözüm Arayışları ve Layihalarda Osmanlı

10 Aralık 2019 Salı

Çözüm Arayışları ve Layihalarda Osmanlı




Osmanlı'da Düzeni Koruma Çabaları /Islahatlar 
XVI.yüzyılın son çeyreğinden  itibaren devletin buhran içine girdiğinin görülmesi üzerine  devlet adamlarınca nasihatname tarzında layihalar ve risaleler yazılmıştır. Bunlarda genel eğilim klasik tarz terk edildiği için bu burhanın olduğudur.
A.Lütfi Paşa
Eseri  : Asafname.
Tavsiyeleri: Hazinede gelir-gider dengesine  önem verilmelidir.Bunun için de ücretli memur sayısı belirli sayıda olmalı. Emekliye ayrılanlara maaş bağlanmamalı, bu gider başka kaynaklarla sağlanmalıdır.
B.Gelibolulu  Mustafa Ali.
Tavsiyeleri: Devlette yöneticiliklere  liyakat sahibi kişiler atanmalıdır.
C.Koçi Bey.
Eseri:Koçi Bey Risalesi ve diğer eserleri.
Tavsiyeleri: Olayların iç yüzü öğrenilmelidir.Somut çözümler getirmiştir.
Aşağıdakilerin önlenmesini tavsiye etmiştir:Tımarların layık olmayan kişilere  verilmesi. Askerlik sistemindeki bozulma. Ulufeli kul sayısındaki  artış.Vergilerin reayanın gücünün üzerinde olması.
D.Defterdar Sarı Mehmed Paşa
Tavsiyeleri: Tarım topraklarının atıl bırakılmaması. Devlette adalet ve iyi yönetim olması.
Layiha yazarları kötüye gidişi açıklarken Kanuni dönemini ideal olrak görürken bozulmayı sadece iç faktörlere eğilerek açıklamaya çalışmışlardır.Avrupa’da olan yeni gelişmeleri incelememişlerdir.
E.Lale Devri Yenilikleri
Osmanlı tarihinde 1718 Pasarofça Antlaşması’yla başlayan 1730 Patrona Halil İsyanı’yla biten döneme Lâle Devri denir. Dönemin sadrazamı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa, Padişahı   III.Ahmet’tir.
Özellikleri:
1. Zevk,sefa ve eğlence devri olarak bilinmekle birlikte sosyal ve kültürel hayatta önemli bir reform döneminin de başlangıcıdır.
2. Batıyla siyasi,kültürel ve ekonomik ilişkiler geliştirilmeye başlandı.
3.İlk kez Avrupa’nın üstünlüğünün   sebepleri araştırılmak istendi.
4.Avrupa gibi ıslahatlar yapmak yolu açıldı.
5.Askeriye önem kaybederken kalemiye özellikle reisülküttaplık  önem kazandı.
6.Çeşitli Avrupa ülkelerine elçiler gönderildi.
7. Avrupa’ya gönderilen devlet görevlileri ordan etkilenerek Avrupaî   tarzda yenileşmenin öncüsü olmuşlardır.  Bazı zenginler de onları takip etmişlerdir.
8. Müslümanlar da bu dönemde matbaayı kullanmaya başladılar.  İlk olarak İbrahim Müteferrika  tarafından 1727’de Van Kulu Lügati adlı kitap basıldı. XVIII. yüzyıl sonuna kadar basılan kitapların sayısı 45 kadardır.
9. III.Ahmed  döneminde iki yeni kütüphane kuruldu ( Topkapı Sarayı  ve Yeni Camii de).
10. Arapça ve Farsça dışında batı dillerinde yazılmış eserlerinde tercüme edildiği tercüme  heyeti kuruldu.
11. Hekimlik /doktorluk için sınav uygulaması getirilmiştir.
12. İstanbul’da imar faaliyetleri ve köşkler yapılmıştır.
13. Yeniçeri Ocağına bağlı “Tulumbacılar” adıyla ilk defa düzenli bir itfaiye teşkilatı kurulmuştur

14. Mimaride Fransız etkisiyle Barok ve Rokoko tarzı görülmeye başlanmıştır. Nur-u Osmaniye Camisi ilk Barok tarzı camidir.
15.Çiniciliğe yeniden önem verilerek  çini atölyesi açıldı.
16.İstanbul’da birer  kumaş ve çuha atölyesi kuruldu.
17. Devrin şairleri :Nedim ve Şeyh Galip’tir. Minyatür sanatçısı : Levnî’dir.
Matbaa
Avrupa’da Gutenberg  değiştirilebilen harflerle baskı yöntemini geliştirmiş ve baskıyı mekanikleştirmiştir.  XV. yüzyıldan sonra özellikle Almanya ve İtalya’da matbaanın kullanımı yaygınlaşmıştır. Bu bilginin yayılmasını kolaylaştırmıştır.
F.Kâtip Çelebi
Batı’daki ilmî gelişmeleri de yakından takip eden ve edilmesi gerekliliğini ifade den Kâtip Çelebi, Arapça ve Türkçe eserler kaleme almıştır. Kâtip Çelebi’nin “Keşfü’z-Zunûn” adlı eseri, kapsamlı bir bibliyografya ve ilimler ansiklopedisi özelliğini taşımaktadır.
G.Naima Efendi
Tarih-i Nâima adlı eserinde olayları  çok yönlü ele alarak ustalıkla birleştirerek Osmanlı Tarihi şaheseri ortaya çıkarmıştır.
H.Evliya Çelebi
Eseri olan Seyahatname-i Evliya Çelebi  geniş bir gezi,coğrafya ve tarih kitabıdır.
I.Yanyalı Esad Efendi
Aristo’nun bazı eserlerini Grekçe ‘den Türkçe’ye çevirmiştir. Lale Devrinde kurulan tercüme kurulunun başkanlığını yapmıştır.



Hiç yorum yok:

Yorum Gönder