A.Nüfus ve Nüfuz
XIX.Yüzyılda ülkeler nüfuslarını arttırmak yolunu tercih etmişlerdir. Bu tutumun sebepleri:
1 .Askerî endişeler
2. Fetihler yapmak ve hâkimiyet sahasını genişletmek
3. Saygınlık kazanmak
4.Merkantilist anlayış ( Nüfus artışı ,üretim artışını ; o da vergi gelirlerinin artışını ;bunun da güçlü devleti getireceği fikriyle. Hatta bunun için dışardan göç almayı da istemişlerdir).
5.Ulus devletlerin ihtiyaçları ( asker ,işçi ve çiftçi ihtiyacı. Bu nedenle XVIII.yüzyıldan itibaren nüfus sayımları yapılmaya başlanmıştır).
Demografik güç millî güç unsurlarının birincisidir. Ancak bu güç kalifiye ( üretken ve eğitimli ) olduğu zaman gerçek anlamda bir güçtür. Ulus devletler XIX.yüzyıldan itibaren bu yönde çalışmalar yapmışlardır.
Osmanlı Nüfus Politikaları
Osmanlı Devleti,klasik çağda da nüfusu değerli görmekle birlikte XIX.yüzyıldan itibaren yaşadığı çağın nüfus düşüncelerinin etkisiyle nüfus arttırmak için nüfus artışını teşvik etmiştir.Bu sebeple emirnameler ve evliliğin önündeki en önemli engel olan masrafların azaltılması için müfettişler göndermiştir.
B. Ulaşım ve Haberleşme
I.Demiryolu
Sanayi Devrimi ile birlikte Avrupalı devletler yüksek kapasiteli, ucuz maliyetli ve güvenli bir taşıma sistemine ihtiyaç duymuştur.
XIX.yüzyılda buhar gücünün ulaşımda kullanılmasıyla icad edilen tren ve demiryolu, limanlarla kurulan bağlantı sayesinde kapitalist devletlerin gücünü ve etkinliğini oldukça arttırmıştır. Hatta bu demiryollarının askeri sevkte kullanılması , kapitalist devletlere büyük bir askeri üstünlük sağlamıştır.
İlk başarılı demiryolu İngiltere'de açılmış, 1870'lere gelindiğinde Batı Avrupa demiryolu ağlarıyla örülü hale gelmiştir.
Osmanlı Devleti, Islahat fermanından başlayarak yabancı sermayeye imtiyaz tanıyarak demiryolu yapımına girişmiştir. Bunun sebebi dış baskılar yanında sermaye yetersizliğidir.
Osmanlı Devleti’nde demiryolu yapımı Abdülmecid, Abdülaziz ve özellikle II. Abdülhamid’in politikalarından biri olmuştur. II. Abdülhamid, Osmanlı Devleti’nin tüm demiryolu ağının yaklaşık %73’ünü inşa ettirmiştir
Not 1:Osmanlılardan demiryolu imtiyazı alan İngiliz girişimciler, 1867’de 130 km uzunluğundaki İzmir-Aydın hattını inşa etmiştir. Daha sonra yeni sözleşmelerle uzatılan bu demiryolunun 1914’te toplam uzunluğu 610 km’yi bulmuştur.Hicaz Demiryolu hattının , 1.500 km’lik kısmı finansmanıyla, inşaatıyla ve tasarımıyla İslam dünyasından toplanan bağışlarla Sultan II. Abdülhamid Dönemi’nde yapılan yerli bir girişimdir.
Osmanlı demiryolu yapımının sebepleri:
1.Merkezî devlet otoritesinin ülkenin uzak bölgelerine kadar ulaştırılması
2.İç güvenliğin sağlanması
3. Tarımsal vergilerin toplanması
4. Savaş dönemlerinde cepheye asker ve malzeme sevk edilmesi
II.Telgraf
İlk olarak düzenli posta hizmetleri kurulmuş ve 1844’te telgrafın icat edilmesiyle Avrupa’daki büyük şehirler, haberleşme ağı açısından da birbirine bağlanmıştır.
Osmanlı Devleti’nde telgraf hattı ilk kez 1855’te kurulmuş ve bu hat İstanbul’u Avrupa’ya bağlamıştır. Onlar bunu devletin merkezi otoritesini sağlamak için ülkenin her tarafına yaygınlaştırmışlardır.
C.Ulus Devlet ve Vatandaş
1648 Westphalia Antlaşmasından sonraki sürecin getirdiği gelişmelerin bir sonucu olmakla birlikte tam olarak XVIII. yüzyılın ilk yarısında önce İngiltere’de daha sonra XIX. yüzyılda Fransa’da ortaya çıkmıştır.
Ulus devlet anlayışı ulusu ve devleti eşdeğer olarak görürken, millî birliği temel hedeflerden biri olarak yürütmeye çalışır, ordu ve okulu ise kendini sürdürebilmek için kurumsal araç olarak kullanır.
I.Zorunlu Eğitim ve Askerlik
XVIII. yüzyılda Prusya’da başlayan ve ardından Fransa'da görüldükten sonra Avrupa'da yayılan zorunlu eğitim uygulaması ile devlet, vatandaşlarının daha nitelikli eğitilmesini ve devlet politikalarına daha sadık hâle gelmesini amaçlamıştır. Eğitim kurumu kilisenin denetiminden alınıp devletin denetiminde olan bir şekle çevrilmiştir ve dinî derslerin yanında tarih, coğrafya, fen bilimleri ve modern diller de yer almıştır. Böylece hem bilimsel gelişme sağlanmış hem de devlete sadık vatandaşlar /vatandaş ordusu yetiştirilmiştir. Ayrıca ordu ile bu eğitim tamamlanmıştır ve ulus devletin güvenliği ve saldırı / savunma gücü oluşturulmuştur.
Osmanlı Devleti'nde moderneleşmesinde amaç merkezileşme ve bunun sonucunda da padişaha sadık bir ordu ve toplum oluşturmak vardı.
Osmanlı Devleti’nde Modern Eğitim Kurumları
a)Hendesehane (1734-1750)
b)Mühendishane-i Bahr-i Hümâyun(1775- Deniz Harp Okulu)
c)Mühendishane-i Berr-i Hümâyun (1795-1914)
d)Mekteb-i Harbiye(1834-Kara Harp Okulu/Milli Savunma Üniversitesi)
e)Mekteb-i Tıbbiye(1827-İstanbul Tıp Fakültesi)
f)Mekteb-i Mülkiye(1859-Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi)
Not 2:1869 yılında yayımlanan Maarif-i Umumiye Nizamnamesi ile mesleki eğitim önem kazanmıştır. Modernleşme amacıyla Sanat Mektepleri, Kondüktör Mektebi, Aşı Memurları Mektebi, Telgraf Memurları Mektebi, Rüsumat Memurları Mektebi, Dişçi Mektebi, Demiryolu Memurları Mektebi ve Çırak Mektepleri gibi meslek okulları açılmıştır
Not 3:II. Mahmud, 1824 yılında yayınladığı bir fermanla İstanbul’da ilköğretimi zorunlu hâle getirmiştir.Böylece zorunlu örgün eğitim başlamıştır
XIX.Yüzyılda ülkeler nüfuslarını arttırmak yolunu tercih etmişlerdir. Bu tutumun sebepleri:
1 .Askerî endişeler
2. Fetihler yapmak ve hâkimiyet sahasını genişletmek
3. Saygınlık kazanmak
4.Merkantilist anlayış ( Nüfus artışı ,üretim artışını ; o da vergi gelirlerinin artışını ;bunun da güçlü devleti getireceği fikriyle. Hatta bunun için dışardan göç almayı da istemişlerdir).
5.Ulus devletlerin ihtiyaçları ( asker ,işçi ve çiftçi ihtiyacı. Bu nedenle XVIII.yüzyıldan itibaren nüfus sayımları yapılmaya başlanmıştır).
Demografik güç millî güç unsurlarının birincisidir. Ancak bu güç kalifiye ( üretken ve eğitimli ) olduğu zaman gerçek anlamda bir güçtür. Ulus devletler XIX.yüzyıldan itibaren bu yönde çalışmalar yapmışlardır.
Osmanlı Nüfus Politikaları
Osmanlı Devleti,klasik çağda da nüfusu değerli görmekle birlikte XIX.yüzyıldan itibaren yaşadığı çağın nüfus düşüncelerinin etkisiyle nüfus arttırmak için nüfus artışını teşvik etmiştir.Bu sebeple emirnameler ve evliliğin önündeki en önemli engel olan masrafların azaltılması için müfettişler göndermiştir.
B. Ulaşım ve Haberleşme
I.Demiryolu
Sanayi Devrimi ile birlikte Avrupalı devletler yüksek kapasiteli, ucuz maliyetli ve güvenli bir taşıma sistemine ihtiyaç duymuştur.
XIX.yüzyılda buhar gücünün ulaşımda kullanılmasıyla icad edilen tren ve demiryolu, limanlarla kurulan bağlantı sayesinde kapitalist devletlerin gücünü ve etkinliğini oldukça arttırmıştır. Hatta bu demiryollarının askeri sevkte kullanılması , kapitalist devletlere büyük bir askeri üstünlük sağlamıştır.
İlk başarılı demiryolu İngiltere'de açılmış, 1870'lere gelindiğinde Batı Avrupa demiryolu ağlarıyla örülü hale gelmiştir.
Osmanlı Devleti, Islahat fermanından başlayarak yabancı sermayeye imtiyaz tanıyarak demiryolu yapımına girişmiştir. Bunun sebebi dış baskılar yanında sermaye yetersizliğidir.
Osmanlı Devleti’nde demiryolu yapımı Abdülmecid, Abdülaziz ve özellikle II. Abdülhamid’in politikalarından biri olmuştur. II. Abdülhamid, Osmanlı Devleti’nin tüm demiryolu ağının yaklaşık %73’ünü inşa ettirmiştir
Not 1:Osmanlılardan demiryolu imtiyazı alan İngiliz girişimciler, 1867’de 130 km uzunluğundaki İzmir-Aydın hattını inşa etmiştir. Daha sonra yeni sözleşmelerle uzatılan bu demiryolunun 1914’te toplam uzunluğu 610 km’yi bulmuştur.Hicaz Demiryolu hattının , 1.500 km’lik kısmı finansmanıyla, inşaatıyla ve tasarımıyla İslam dünyasından toplanan bağışlarla Sultan II. Abdülhamid Dönemi’nde yapılan yerli bir girişimdir.
Osmanlı demiryolu yapımının sebepleri:
1.Merkezî devlet otoritesinin ülkenin uzak bölgelerine kadar ulaştırılması
2.İç güvenliğin sağlanması
3. Tarımsal vergilerin toplanması
4. Savaş dönemlerinde cepheye asker ve malzeme sevk edilmesi
II.Telgraf
İlk olarak düzenli posta hizmetleri kurulmuş ve 1844’te telgrafın icat edilmesiyle Avrupa’daki büyük şehirler, haberleşme ağı açısından da birbirine bağlanmıştır.
Osmanlı Devleti’nde telgraf hattı ilk kez 1855’te kurulmuş ve bu hat İstanbul’u Avrupa’ya bağlamıştır. Onlar bunu devletin merkezi otoritesini sağlamak için ülkenin her tarafına yaygınlaştırmışlardır.
C.Ulus Devlet ve Vatandaş
1648 Westphalia Antlaşmasından sonraki sürecin getirdiği gelişmelerin bir sonucu olmakla birlikte tam olarak XVIII. yüzyılın ilk yarısında önce İngiltere’de daha sonra XIX. yüzyılda Fransa’da ortaya çıkmıştır.
Ulus devlet anlayışı ulusu ve devleti eşdeğer olarak görürken, millî birliği temel hedeflerden biri olarak yürütmeye çalışır, ordu ve okulu ise kendini sürdürebilmek için kurumsal araç olarak kullanır.
I.Zorunlu Eğitim ve Askerlik
XVIII. yüzyılda Prusya’da başlayan ve ardından Fransa'da görüldükten sonra Avrupa'da yayılan zorunlu eğitim uygulaması ile devlet, vatandaşlarının daha nitelikli eğitilmesini ve devlet politikalarına daha sadık hâle gelmesini amaçlamıştır. Eğitim kurumu kilisenin denetiminden alınıp devletin denetiminde olan bir şekle çevrilmiştir ve dinî derslerin yanında tarih, coğrafya, fen bilimleri ve modern diller de yer almıştır. Böylece hem bilimsel gelişme sağlanmış hem de devlete sadık vatandaşlar /vatandaş ordusu yetiştirilmiştir. Ayrıca ordu ile bu eğitim tamamlanmıştır ve ulus devletin güvenliği ve saldırı / savunma gücü oluşturulmuştur.
Osmanlı Devleti'nde moderneleşmesinde amaç merkezileşme ve bunun sonucunda da padişaha sadık bir ordu ve toplum oluşturmak vardı.
Osmanlı Devleti’nde Modern Eğitim Kurumları
a)Hendesehane (1734-1750)
b)Mühendishane-i Bahr-i Hümâyun(1775- Deniz Harp Okulu)
c)Mühendishane-i Berr-i Hümâyun (1795-1914)
d)Mekteb-i Harbiye(1834-Kara Harp Okulu/Milli Savunma Üniversitesi)
e)Mekteb-i Tıbbiye(1827-İstanbul Tıp Fakültesi)
f)Mekteb-i Mülkiye(1859-Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi)
Not 2:1869 yılında yayımlanan Maarif-i Umumiye Nizamnamesi ile mesleki eğitim önem kazanmıştır. Modernleşme amacıyla Sanat Mektepleri, Kondüktör Mektebi, Aşı Memurları Mektebi, Telgraf Memurları Mektebi, Rüsumat Memurları Mektebi, Dişçi Mektebi, Demiryolu Memurları Mektebi ve Çırak Mektepleri gibi meslek okulları açılmıştır
Not 3:II. Mahmud, 1824 yılında yayınladığı bir fermanla İstanbul’da ilköğretimi zorunlu hâle getirmiştir.Böylece zorunlu örgün eğitim başlamıştır
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder