Klasik Osmanlı Siyaset Düşüncesinin Temelleri

İslam devlet geleneği hâkim olmuştur. Bu dönemde, Osmanlı devletinin kuruluşunda siyasi düşünce olarak Selçuklu siyasi görüşü ve İslam Devlet geleneğinden etkilenmiştir. Devlet yönetimi için Selçuklu dönemindeki devlet şekli örnek alınarak Osmanlı devlet anlayışı üç temel esastan oluşmuştur.

 Bu üç temel esas şu şekildedir; 

1. Devlet-i Ebed Müddet (Devletin sonsuza kadar yaşatılması) 

2. Nizam-ı Âlem (Dünya düzeninin sağlanması adalet ve barışın sağlanması) 

3. Kanun-ı Kadim (Kamu hukuk kurallarının üstünlüğü, büyük kanunlar) dir. 

Bunların yanında Osmanlı Devleti Klasik Siyasi düşüncesinin merkezinde Adalet duygusu yatar. Devletin varlığının devam ettirilebilmesi için Adalet vazgeçilmez bir olgu olarak görülmüştür. Bunu dönemin siyaset bilginlerinden biri olan Kınalızade Ali Efendi (1510-1572) Adalet Dairesi’ni şu şekilde ifade etmiştir:

1. Adldir mucib-i salâh-ı cihan (Adâlettir dünya düzen ve kurtuluşunu sağlayan)
2. Cihan bir bağdır dîvarı devlet ( Dünya bir bahçedir, duvarı devlet)
3. Devletin nâzımı şeriattır (Devletin nizamını kuran Allah kanunudur)
4. Şeriate olamaz hiç hâris illa mülk (Allah kanunu ancak saltanat ile  korunur).
5. Mülk zabt eylemez illa leşker (Saltanat -devlet-, ancak ordu ile zaptedilir)
6. Leşkeri cem’ idemez illa mal (Ordu, ancak mal ile ayakta kalır)
7. Malı cem’ eyleyen raiyyettir (Malı toplayan halktır)
8. Raiyyeti kul ider padişah-ı aleme adl (Halkı idare altına ancak Cihan Padişahı’ nın adâleti alır.) 

Bu yazıda bahsedilen esaslar, Osmanlı siyaset düşüncesini oluşturan siyasetnameler ve nasihatnamelerden çıkarım yapılarak ortaya konmuştur. Bunların en meşhurlarından biri süphesiz ki Kınalızade Ali Efendi'dir.

Kaynak:https://www.lisansegitim.com/klasik-donem-siyasi-dusunce/