Osmanlı'da Islahatlar ve Yenilik Arayışları
A.Lütfi Paşa
Eseri : Asafname.
B.Gelibolulu Mustafa Ali.
Tavsiyeleri: Devlette yöneticiliklere liyakat sahibi kişiler atanmalıdır.
C. Koçi Bey.
Eseri: Koçi Bey Risalesi ve diğer eserleri.
Tavsiyeleri: Olayların iç yüzü öğrenilmelidir. Somut çözümler getirmiştir.
Aşağıdakilerin önlenmesini tavsiye etmiştir: Tımarların layık olmayan kişilere verilmesi. Askerlik sistemindeki bozulma. Ulufeli kul sayısındaki artış. Vergilerin reayanın gücünün üzerinde olması.
D. Defterdar Sarı Mehmed Paşa
Tavsiyeleri: Tarım topraklarının atıl bırakılmaması. Devlette adalet ve iyi yönetim olması.
Layiha yazarları kötüye gidişi açıklarken Kanuni dönemini ideal olrak görürken bozulmayı sadece iç faktörlere eğilerek açıklamaya çalışmışlardır. Avrupa’da olan yeni gelişmeleri incelememişlerdir.
E. Lale Devri Yenilikleri
Osmanlı tarihinde 1718 Pasarofça Antlaşması’yla başlayan 1730 Patrona Halil İsyanı’yla biten döneme Lâle Devri denir. Dönemin sadrazamı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa, Padişahı III.Ahmet’tir.
Özellikleri:
1. Zevk,sefa ve eğlence devri olarak bilinmekle birlikte sosyal ve kültürel hayatta önemli bir reform döneminin de başlangıcıdır.
2. Batıyla siyasi, kültürel ve ekonomik ilişkiler geliştirilmeye başlandı.
3.İlk kez Avrupa’nın üstünlüğünün sebepleri araştırılmak istendi.
4.Avrupa gibi ıslahatlar yapmak yolu açıldı.
5.Askeriye önem kaybederken kalemiye özellikle reisülküttaplık önem kazandı.
6.Çeşitli Avrupa ülkelerine elçiler gönderildi.
7. Avrupa’ya gönderilen devlet görevlileri oradan etkilenerek Avrupaî tarzda yenileşmenin öncüsü olmuşlardır. Bazı zenginler de onları takip etmişlerdir.
8. Müslümanlar da bu dönemde matbaayı kullanmaya başladılar. İlk olarak İbrahim Müteferrika tarafından 1727’de Van Kulu Lügati adlı kitap basıldı. XVIII. yüzyıl sonuna kadar basılan kitapların sayısı 45 kadardır.
9. III.Ahmed döneminde iki yeni kütüphane kuruldu ( Topkapı Sarayı ve Yeni Camii de).
10. Arapça ve Farsça dışında batı dillerinde yazılmış eserlerinde tercüme edildiği tercüme heyeti kuruldu.
11. Hekimlik /doktorluk için sınav uygulaması getirilmiştir.
12. İstanbul’da imar faaliyetleri ve köşkler yapılmıştır.
13. Yeniçeri Ocağına bağlı “Tulumbacılar” adıyla ilk defa düzenli bir itfaiye teşkilatı kurulmuştur
14. Mimaride Fransız etkisiyle Barok ve Rokoko tarzı görülmeye başlanmıştır. Nur-u Osmaniye Camisi ilk Barok tarzı camidir.
15.Çiniciliğe yeniden önem verilerek çini atölyesi açıldı.
16.İstanbul’da birer kumaş ve çuha atölyesi kuruldu.
17. Devrin şairleri :Nedim ve Şeyh Galip’tir. Minyatür sanatçısı : Levnî’dir.
Matbaa
Avrupa’da Gutenberg değiştirilebilen harflerle baskı yöntemini geliştirmiş ve baskıyı mekanikleştirmiştir. XV. yüzyıldan sonra özellikle Almanya ve İtalya’da matbaanın kullanımı yaygınlaşmıştır. Bu bilginin yayılmasını kolaylaştırmıştır.
F.Kâtip Çelebi
Batı’daki ilmî gelişmeleri de yakından takip eden ve edilmesi gerekliliğini ifade den Kâtip Çelebi, Arapça ve Türkçe eserler kaleme almıştır. Kâtip Çelebi’nin “Keşfü’z-Zunûn” adlı eseri, kapsamlı bir bibliyografya ve ilimler ansiklopedisi özelliğini taşımaktadır.
G. Naima Efendi
Tarih-i Nâima adlı eserinde olayları çok yönlü ele alarak ustalıkla birleştirerek Osmanlı Tarihi şaheseri ortaya çıkarmıştır.
H.Evliya Çelebi
Eseri olan Seyahatname-i Evliya Çelebi geniş bir gezi, coğrafya ve tarih kitabıdır.
I.Yanyalı Esad Efendi
Aristo’nun bazı eserlerini Grekçe ‘den Türkçe’ye çevirmiştir. Lale Devrinde kurulan tercüme kurulunun başkanlığını yapmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder