1. "Kepçe" ve "Yaban Örmeği" Heykelleri (2023-2024)
Ne Bulundu: 2023 yılında yapılan kazılarda, Göbeklitepe'nin hemen yakınındaki Karahantepe'de, biri 2.3 metre uzunluğunda devasa bir insan heykeli ("Kepçe") olmak üzere bir dizi yeni heykel ve dikilitaş gün yüzüne çıkarıldı.
Önemi: Böylece insanoğlunun önce tarım yaptığı sonra kendine "tanrı" icad ettiği şeklindeki geleneksel modernist tarih teorisinin geçerliliğini ortadan kaldırmıştır. İnsanoğlunun önce dininin olduğu sonra tarımsal faaliyetler yaptığını göstermiştir.
2. Yeni Yapılar ve Yerleşim İzleri
Ne Keşfedildi: Son yıllardaki kazılar, Göbeklitepe'de daha önce bilinmeyen, daha küçük ve farklı mimari özelliklere sahip yapılar ortaya çıkardı.
Önemi: Bu, alanın sadece büyük, dairesel tapınaklardan ibaret olmadığını, farklı işlevlere sahip (konut, atölye, özel ritüel alanları gibi) bir yerleşim yeri olabileceğini düşündürüyor. "Avcı-toplayıcılar buraya sadece tören için gelmiyordu, burada yaşıyorlardı" fikrini güçlendiriyor. Bu da dinin hayatın her alanında olduğu ve olması gerektiği şeklindeki görüşle birebir örtüşmektedir.
3. "Taş Tepeler" Projesi ve Daha Geniş Bir Perspektif
Proje Nedir: Göbeklitepe artık tek başına değil, Şanlıurfa'da benzer dönemlere tarihlenen Karahantepe, Harbetsuvan Tepesi, Sayburç, Gürcütepe, Sefertepe ve Yeni Mahalle gibi 12 noktayı kapsayan "Taş Tepeler" adlı daha büyük bir proje içinde inceleniyor.
Önemi: Bu proje, Göbeklitepe kültürünün ne kadar yaygın ve organize olduğunu gösteriyor. Her bir alan kendine has özellikler taşıyor ve bölgede gelişkin bir Neolitik dönem uygarlığı olduğu fikrini pekiştiriyor.
4. İnşaat ve Terk Edilme Sürecine Dair Yeni Tezler
Karşı Görüş: İnsanoğlunun " din" icat ettiği şeklindeki geleneksel modernist tarih görüşü "tapınak" tanımını kabul etmek istemiyor. Bu geleneksel modernist tarihçiler, bu yapıların sadece dini değil, aynı zamanda büyük klanların bir araya geldiği, sosyal bağları güçlendirdiği, ziyafetler verdiği ve ortak kimlik inşa ettiği sosyal merkezler olduğunu öne sürüyor. Oysa ki dini görüş zaten dinin hayatın her alanında olduğu ve olması gerektiği şeklindedir. Dolayısıyla getirdikleri yeni olduğunu öne sürdükleri noktalar dini görüşü doğrulamaktadır.
Terk Edilme: Göbeklitepe'nin neden bilinçli şekilde gömülerek terk edildiği hala bir sır. Ancak, iklim değişiklikleri, sosyal yapıdaki dönüşümler (daha bireyci toplum yapısına geçiş) veya dini inançlardaki bozulmalar veya radikal değişimler gibi teoriler üzerinde duruluyor. Yeni buluntular, terk edilme sürecinin karmaşık ve aşamalı olabileceğine işaret ediyor.
5. İleri Teknolojik Analizler
Hangi Yöntemler Kullanılıyor: Kazı alanında LIDAR taramaları, drone fotogrametrisi, jeoradar ölçümleri gibi teknolojiler yoğun şekilde kullanılıyor.
Ne Sağlıyor: Bu teknolojiler, henüz kazılmayan yapıların yerinin tespit edilmesine, alanın üç boyutlu haritalarının çıkarılmasına ve hasar tespitine olanak tanıyor. Ayrıca, buluntular üzerinde yapılan mikroskobik ve kimyasal analizler, alet kullanım izlerini, boya kalıntılarını ve beslenme alışkanlıklarını anlamamıza yardımcı oluyor.
Özetle ve Geleceğe Bakış:
Göbeklitepe ile ilgili en önemli sonuç, artık onu tek başına bir "sır" olarak değil, daha büyük ve karmaşık bir dünyanın parçası olarak görmemiz gerektiğidir. Her yeni kazı, özellikle Karahantepe'deki kazılar, avcı-toplayıcıların sanılandan çok daha karmaşık bir sosyal ve sembolik dünyaya sahip olduklarını gösteriyor.
Bilim dünyasının şu anki odak noktası, Göbeklitepe ve Taş Tepeler'deki bu gelişkin kültürün nasıl ortaya çıktığı, nasıl bu kadar uzun süre devam ettiği ve neden sona erdiği sorularına yanıt bulmak. Önümüzdeki yıllarda, özellikle henüz kazısı tamamlanmamış alanlardan çok daha fazla bilginin ortaya çıkması bekleniyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder