Tarih Yazıcılığı

TARİH YAZICILIĞI

1. GELİŞİMİ:

– İnsanlar, çeşitli alanlarda edindikleri tecrübeleri gelecek nesillere aktarma 

ihtiyacı duymuştur. Bundan dolayı kendileri ile ilgili çeşitli konuları yazılı hale 

getirmişlerdir. Hititlerde anallar (yıllıklar), Göktürklerde kitabeler, Osmanlılarda 

vakayinameler, Ruslarda kronikler, tarih yazıcılığına örnek gösterilebilir.

– Tarih yazıcılığı insanların ihtiyaçlarına, beklentilerine, dönemin siyasi, sos-

yal, ekonomik, kültürel özelliklerine göre değişkenlik göstermiştir. Bunun 

sonucunda farklı tarih yazım ve kuramları ortaya çıkmıştır. 

– Geçmişten günümüze tarih yazım çeşitleri şunlardır:

a. Hikâyeci  Tarih Yazıcılığı:

Bu tarz ilk olarak eski Yunan’da ortaya çıkmıştır. Başlangıçta ağızdan ağza dolaşan hatıralar şairler tarafından nazım tarzında söylenmekte ve bunlara ”epos” adı verilmekteyken, Logograflar tarafından hikayeleştirilerek nesre çevrilmişler ve arşivlerdeki malzemenin de ilavesiyle içlerine birtakım gerçekler de karışmıştır.  Fakat yine de, Strabon’un ifadesiyle bunlar “epos” olmaktan kurtulamamışlardır.

Logografların eserlerine edebi, ne de tarihi eserlerdir. Sadece ilmi araştırma yolunu açan “basit kroniklerdir”. Tarihin babası olarak bilinen Herodotos her ne kadar Logografların yolundan gitmişse de, insanı merkez haline getirmiş olması  ve kavrayış üstünlüğüyle onlardan sıyrılır.

Logografların eserlerine edebi, ne de tarihi eserlerdir. Sadece ilmi araştırma yolunu açan “basit kroniklerdir”. Tarihin babası olarak bilinen Herodotos her ne kadar Logografların yolundan gitmişse de, insanı merkez haline getirmiş olması  ve kavrayış üstünlüğüyle onlardan sıyrılır.

b. Öğretici (Pragmatik) Tarih Yazıcılığı:

– Bu tarz tarih yazıcılığında topluma fayda sağlamak amaçlanmıştır. 

– Tarihçiler, toplumlarını harekete geçirerek milli birlik ve ahlaki değerleri 

geliştirmeyi istemişlerdir. 

– Bu tarzın ilk temsilcisi Thukydides (Tukidides)’tir. 

c. Araştırıcı (Bilimsel) Tarih Yazıcılığı:

– XIX. yüzyılda doğan bu tür tarih yazıcılığında tarihi olaylar kaynaklara dayalı 

olarak araştırılmış, olayların gelişimi, yeri, zamanı, sebep ve sonu.

d.Kronik Tarih Yazıcılığı

Olayları neden sonuç ilişkilerine değinmeden sadece oluş sırasına göre yazmak şeklindeki tarihçiliktir.

e.Sosyal Tarih Yazıcılığı

Olayları sosyal temellerine  veya ekonomik ve benzeri yönlerini esas alarak inceleyen son zamanlarda akademik çevrelerde daha çok kullanılan tarihçilk türüdür.

Bunlar dışında şehir tarihçiliği ve benzeri değişik alanları merkeze alan tarihçilik türleri de bulunmaktadır.

2.TÜRKLERDE TARİH YAZICILIĞI:

– Osmanlı Devleti’nde tarih yazıcılığı, devlet politikası doğrultusunda yöneticile-

rin hayatları, başarıları, siyasi ve askeri olayların anlatılması şeklinde bir 

gelişme göstermiştir. 

– Osmanlı tarih yazıcılığındaki temel amaç, devletin başarılarının gelecek ne-

sillere aktarılmasıdır. Bununla birlikte devletin uygulamalarına yönelik, 

sonradan ortaya çıkabilecek iddia ve taleplere karşı bir kanıt oluşturmaktır.

– Osmanlı tarih yazıcılığının en önemli unsurlarından biri olan vakanüvislik, 

XVIII. yüzyılın başlarından itibaren ön plana çıkmıştır. Osmanlı merkez 

teşkilatında devlet tarihçisi olan vakanüvisler, kendilerinden önce yazılan 

olayları derlemişler ve görevli bulundukları dönemin olaylarını kaydetmişlerdir.

– Osmanlı Devleti’nde vakanüvislerden önce olayların kaydını “şehnameci”

adı verilen görevliler tutmuştur.