– Sosyal bir bilim olan tarih geçmişte yaşanmış ve bitmiş olayları incelediği için deney yapamaz.
–Tarihin yöntemi, tarihi olayları inceleyerek anlamak ve açıklamaktır.
– Tarihi olaylar hakkında doğru bilgi edinmek ise ancak o dönemden kalan veya olaya tanıklık edebilecek belge ve bulguların değerlendirilmesi ile mümkündür. Bu değerlendirmede sistematik bir yöntem izlenir.
a) Tarama (Kaynak arama)
– Tarihi bilgilerin doğru ve güvenilir olması için tarihi olaylarla ilgili kaynaklara
başvurmak gerekmektedir.
– Tarihi bir olayla ilgili bilgi veren her türlü belge kaynak olarak kabul edilir.
Tarihin kaynakları, birbirinden farklı niteliklere ve özelliklere sahiptir.
– Kaynaklar, oluştuğu döneme ve tarihçinin kullanım önceliğine göre iki gruba ayrılır:
1-Tarih insanlara doğru yorum ve sonuçlara varmaları için ışık tutan bir düşünce tarzıdır. Geçmişini bilmeyen yani kendini tanımayan bir toplum tıpkı hafızasını kaybetmiş ve akıntıya kapılmış gibidir. Gerek fertlerin gerekse toplumların ne olduklarını ve nereden geldiklerini bilmeye ihtiyacı vardır.
2. Geçmişini bilmenin sağladığı ruhi tatmin yanında, pratik bir takım faydaları da mevcuttur. Zira insanlar yalnızca kendi tecrübelerinden değil, kendilerinden önce yaşamış insanların tecrübelerinden de faydalanırlar.
3. Tarih insana, doğru değerlendirme, sentez ve analiz yapabilme kabiliyeti kazandırır.
4. Tarih üzerinde tefekkür yapabilme, eleştirel düşüncenin oluşumunda önemli rol oynar ve insanı tanımaya yardım eder.
5. Tarih, insanların kültür seviyelerini yükseltir, saygınlıklarını arttırarak bireysel ve toplumsal özgüvenlerini kazanmalarını sağlar.
6. Tarih insanlarda ahlâk bilincini uyandırıp manevi değerlerin gelişmesinde rol oynar.
7. İnsanı ve insanın bütün faaliyetlerini esas aldığı için diğer bütün ilimlerin gelişmesi adına katkı sağlar. Bu sebeple, sosyal ve siyasi ilimler tarihe büyük ihtiyaç duyarlar.
8.İnsanlığın varlığına derinlik katar.
9.Olaylara ve olgulara daha geniş açıdan bakmayı sağlar.
10.İnsanın empati kurma ve yorumlama becerilerini geliştirir.
Toplumsal Faydaları
1. Barışın önemini ve değerini insana öğretir.
2. Devletler arası ilişkiler düzenler.
3. Millî ve kültürel değerlerin öğretilmesinde etkilidir.
4. Millî birlik ve beraberliğin önemini kavratır.Sosyalleşmeye olumlu katkıda bulunur.
5. Kültür ve uygarlığın somut olan ya da olmayan mirası üzerinde tarih araştırmaları yaparak çalışkanlık, bilimsellik, sanatseverlik ve estetik değerleri kazandırmada etkilidir.
6. Tarih manevi anlayısımıza katkıda bulunur.
7. Tarih “kimlik” edinmemizi sağlar.
8. Tarih öğrenmek iyi vatandas olmak için gereklidir.
– Sosyal bir bilim olan tarih geçmişte yaşanmış ve bitmiş olayları incelediği için deney yapamaz.
–Tarihin yöntemi, tarihi olayları inceleyerek anlamak ve açıklamaktır.
– Tarihi olaylar hakkında doğru bilgi edinmek ise ancak o dönemden kalan veya olaya tanıklık edebilecek belge ve bulguların değerlendirilmesi ile mümkündür. Bu değerlendirmede sistematik bir yöntem izlenir.
a) Tarama (Kaynak arama)
– Tarihi bilgilerin doğru ve güvenilir olması için tarihi olaylarla ilgili kaynaklara
başvurmak gerekmektedir.
– Tarihi bir olayla ilgili bilgi veren her türlü belge kaynak olarak kabul edilir.
Tarihin kaynakları, birbirinden farklı niteliklere ve özelliklere sahiptir.
– Kaynaklar, oluştuğu döneme ve tarihçinin kullanım önceliğine göre iki gruba ayrılır:
Milletlerarası ilişkileri aydınlatır ve bunların düzenlenmesine yardımcı olur. Devletlerarası anlaşmazlıkların barış yolu ile çözümlenmesine katkıda bulunur.
Vatan ve millet sevgisini artırır. Milli birlik ve bütünlük duygusunun gelişmesine katkıda bulunur.
İnsanların analizlerinin ve düşüncelerinin gelişmesine katkıda bulunur.
Bir millet, tarihinin dünya tarihindeki yerine bakarak, karşılaştığı sorunların çözümünde yeni yorumlar geliştirebilir.
Günün kavramı Anakronizm: Türk Dil Kurumuna göre “tarihlendirmede yanılgı içerisinde bulunma”demek olan anakronizm, bir olayın tarihi ve çağı üzerinde yanılma, tarih ve çağları birbirine karıştırma şeklinde tanımlanmaktadır.
Misal 1: 1308 yılında yıkılan Türkiye Selçuklu Devleti vaktinde olan Babailer isyanını 1789 'da olan Fransız İhtilalinden sonra dünyaya yayılan kavramlarla açıklamak.
Misal 2 : Köleliğin son derece yaygın olduğu ve
her ülkede köleliğin olduğu bir dünyada herhangi bir devleti veya toplumu
köleliğin varlığı dolayısıyla suçlamak.
TARİHÎ OLAYLARIN DEĞİŞEBİLİR ÖZELLİĞİ
Tarih mutlak doğru bilgilerden oluşmaz. Yeni belgeler ortaya çıktıkça tarih yeniden değerlendirilmelidir. Bulunacak her yeni kaynak (belge) bu bilgileri güçlendirebilir veya değişikliğe uğratabilir.
Yer: Şanlıurfa kent merkezinin 18 km doğusunda Örencik Köyü yakınlarında
Arkeolog: Klaus Schmidt (1995) Türü: Tapınak.Merkezde T ve L şeklinde dikili taş ve etrafında onu çevreleyen taşlar ve duvar şeklinde bir yapı. Zamanı: Günümüzden 12 bin yıl önce. Oluşturduğu değişiklik: insanlığın önce konut sonra tapınak yaptığı görüşü tartışılır hale gelmiştir. Özellikleri: 1. Dünyanın ilk tapınağı 2. Türkiye'de olup UNESCO Dünya Mirası Listesinde yer alan 18 yerden biridir. Kaynak Ayrıntılı Bilgi
Çatalhöyük
Yer:Konyanın Çumra ilçesi yakınlarında
Arkeolog:J.Mellart(1958)
Türü:Yerleşke,Yapılar topluluğu
Zamanı:M.Ö.5500 yılı.
Özellikleri:
1. Köyden kente geçişin net görüldüğü ilk yerleşke.
2. Kendi ekmek ihtiyaçlarının kendilerince karşılandığı bir yer. 3. Köpek ve sığır evcilleştirilen hayvanlardır. 4.UNESCO dünya mirası listesinde yer alır
Çayönü
Yer: Diyarbakır Ergani İlçesinde
Arkeolog:Robert J.Braidwood ve Halet Çamlıbel
Türü:Köy yerleşmesi
Zamanı:Günümüzden yaklaşık 10 Bin yıl önce.
Özellikleri:
1.Yakındoğunun bilinen en eski ve en büyük yerleşim merkezi
2.Tarım ve avcılık için uygun bir yerdi.
3.Avcı toplayıcı toplulukların yerleşik hayata geçtiği yerdir.
ÇelebiMehmet Fetret devrine son vererek Osmanlı Devletini dağılmaktan kurtardığı için Osmanlı tarihinde devletin ikinci kurucusu sayılır. Onun temel politikası dışta barış içerde ise Ankara savaşı ile bozulan Anadolu Türk Siyasi Birliğini yeniden sağlamaktı. A.ANADOLUDAKİ FAALİYETLERİ 1.Aydınoğullarından İzmir’i aldı. 2.Ardından Karamanoğullarından Akşehir, Beyşehir ve Seydişehir’i aldı. 3.Menteşeoğulları ve Tekeoğulları Osmanlı Devletine bağlılıklarını bildirdiler. 4.Saruhanoğullarından Samsun’u aldı. 5.Böylece Akkoyunlular ve Karakoyunlular ile komşu oldu
B.İÇ İSYANLAR
1.Şeyh Bedreddin İsyanı
İslama aykırı fikirleri bulunan Şeyh Bedreddinin bağlılarından Börklüce Mustafa Karaburun’da, Torlak Kemal de Manisa’da devlete karşı isyan etmişlerdir. Ayaklanmalar bastırılmış ve Şeyh Bedrettin dahil diğer isyancılar idam edilmiştir.
2.Düzmece Mustafa İsyanı
Timurun ölümü üzerine esirlikten kurtulup Anadoluya gelen Şehzade Mustafa dış destekle ayaklandı . Bu ayaklanma Çelebi Mehmetçe bastırıldı.Şehzade Mustafa Bizansa sığındı.
C.BALKANLARDAKİ FAALİYETLER
1.Eflak ve Bosna Beylikleri yeniden egemenlik altına alındı.
2.1416 da Venedikin saldırısıyla ilk deniz savaşı olan Çalıbey Deniz Savaşı yapıldı ve kaybedildi. Ancak deniz savaşında tecrübe kazanılmış oldu.
Tarih: İnsan ve insan topluluklarının geçmişteki yaşayışlarını, birbirleriyle olan ilişkilerini, yer ve zaman göstererek, sebep – sonuç ilişkisi içerisinde belgelere dayanarak, objektif (tarafsız) bir biçimde açıklayan sosyal bilim dalına tarih denir.
Tarih Biliminin yöntemi
Tarih bilimi,"bilimsel araştırma metodu"yöntemini kullanır.
Bu metod, tasnif,tahlil,tenkit ve sentez (terkip) aşamalarından oluşur.
Tarihi olaylar hakkında bilgi veren her türlü malzemeye (bilgi, belge ve veri) kaynak denir. Olayın olduğu zamanda oluşmuş kaynaklara birinci elden kaynak, onlardan yararlanarak oluşturulmuş kaynaklara ise ikinci elden kaynak denir.Tarih biliminde deney yerine kaynaklardan araştırma yöntemi uygulanır.
Tarih, başlangıçtan günümüze kadar bir bütünlük gösterir. Bu uzun geçmişi araştırmak ve öğrenmeyi kolaylaştırmak için tarih zamana, yere ve konularına göre sınıflandırılmıştır. Tarih Bilimi; Genel Tarih, Özel Tarih, Siyasi Tarih, Kültür Tarihi ve Bilim Tarihi gibi bölümlere ayrılır.
Tarihe Yardımcı Bilimler
Kronoloji Geçmişten günümüze meydana gelen olay ve olguların zamanını tespit ederek sıralar.
Coğrafya İnsan ve mekânın karşılıklı etkileşimini araştırır.
Diplomasi : Siyasi belgelerin cins, şekil ve içerik olarak değerlendirmesini yapar
Arkeoloji: Kazı yolu ile toprak ve su altındaki maddi kalıntıları ortaya çıkarır
Heraldik: Tarihte devletlerin kullandığı armaları inceler.
Etnografya: Toplumların örf, âdet, gelenek ve yaşayışlarını inceler.
Antropoloji İnsan ırkını inceler ve kültürlerin gelişimini araştırır.
Nümizmatik: Tarih içerisinde basılan paraları inceler
Paleografya: Yazıları, alfabeleri ve bunların zaman içerisindeki değişimlerini inceler.
Filoloji :Dillerin tarihini, gelişimini ve değişimini araştırır.
