Kale Tarihi

Kale ya da kermen, düşmanın gelişinin beklendiği yollar üzerine, stratejik öneme sahip olan şehirlere, geçit ve dar boğazlara savunma amaçlı olarak inşa edilen devasa askeri yapı. Bu tür savunma tesisleri insanlığın eski çağlarından beri kullanılmıştır. ve askerî işlevlerinin yanı sıra idari, siyasi ve ekonomik merkez olarak iş görmüştür. Kimi kaleler aynı zamanda devlet yönetim merkezi ve halkın barınması için de  imkanı sağlarlardı. Kalelerde kuleler ve surlar gibi farklı özelliklere sahip bölümler bulunurdu. İstanbul 'un fethinden sonra 15. yüzyılda topların yaygınlaşmasıyla klasik Ortaçağ kaleleri işlevlerini yitirdi ve yerini İtalyan  Tarzı yıldız şekilli yüksekliği daha az kalelere  bıraktı.

TERMİNOLOJİ 

Kale sözcüğünün kapsamı farklı şekillerde belirlenebilmektedir. Günümüzde müstahkem pek çok yapıya kale denilmektedir. İngilizcedeki castle sözcüğü genellikle bir lordun ikamet ettiği tahkim edilmiş mesken olarak ifade edilir. Fransızca kökenli şato sözcüğü 13 ve 14. yüzyıllarda castle sözcüğüyle eş anlamlı olarak kullanılırken 15. yüzyılda feodalizmin zayıflamasıyla birlikte şatafatlı köşkleri ifade etmek için kullanılmaya başlanmıştır.[7] Hisar sözcüğü aslında şato gibi hem konut hem tahkimat görevi gören yapıları ifade etmek için kullanılmaktadır.[8] Kermen ise Tatarca kirmen sözcüğünden gelmektedir ve Rusçadaki kremlin sözcüğünün kökenini oluşturmaktadır.[9] Palanka ve kale sözcükleri tahkim edilmiş şehirlerin bütününü kapsayacak şekilde de kullanılmıştır. Eğer bir kale şehri kapsamaktaysa ona kalekent denir. Müstahkem şehir de aynı anlamda kullanılan başka bir terimdir.

Yer adı bilimi olarak incelendiğindeyse hisar sözcüğünün Türkiye'nin batısındaki yer adlarında, kale sözcüğünün Türkiye'nin doğusundaki yer adlarında, kermen sözcüğünün ise Kırım coğrafyasındaki yer adlarında yaygın olduğu görülmektedir. Arapçada kale anlamında kullanılan hısn kelimesi Türkçede pek kullanılmamıştır ancak günümüzde yer adı olarak Hısnıkeyfâ’da (Hasankeyf) yaşamaktadır.