Rumeli'de Genişleme

İsteğe bağlı  performans ödevi : Yahya Kemal Beyatlı'nın Akıncılar şiirinin  güzel bir şekilde okunması veya İskân Sisteminin araştırılması.
Rumelide İlk Toprak Parçası (1353)
Nedenleri:
1.Bizans İmparatoru’nun Sırplar ve Bulgarlar karşısında Osmanlıdan yardım istemesi 
2. Bizans İmparatorunun taht kavgalarında Osmanlıdan yardım istemesi

Sonuçları:

1. Osmanlı Bizansa yaptığı yardımlar karşılığı Çimpe Kalesini almıştır(1353)

2.Osmanlı, Rumeliye yapacağı seferlerde önemli bir askeri üs elde etmiştir.

3.Rumelide ilk toprak parçası ele geçirilmiştir.
Orhan Gazi’nin oğlu Şehzade Süleyman Paşa ise Bizans’taki otorite boşluğundan faydalanarak Lüleburgaz,Gelibolu, Tekirdağ, Malkara, Keşan ve Çorlu’yu ele geçirdi. Hedef:Bizans'ın batıyla bağlantısını kesmekti.
Bizans'la Antlaşma(1357)
Sebepleri:
1.Orhan Bey'in on iki yaşındaki oğlu Halil'in Foçalı Rumlarca  kaçırılması.
2.Rumeli Fatihi Şehzade Süleyman Paşa'nın vefatı.
Sonuç: Osmanlı- Bizans arası sükunet yaşandı.
Buraya kadar ilişkiler çatışma ve uzlaşma şeklinde olmuştur.
Yıldırım Bayezid Dönemi Osmanlı-Bizans İlişkileri
Hedef: Osmanlı  toprak bütünlüğü
Olay:İstanbul Kuşatmaları.

A.Kuşatma için Anadolu Hisarını yaptırdı(1391) ve kuşattı.

B.İlk kuşatmayı Niğbolu Savaşı nedeniyle kaldırdı(1396).

C.1402'de  İstanbul'u ikinci kez kuşattı.

D. İkinci kuşatmayı ise Timur tehlikesi nedeniyle kaldırdı.
E.Bizansla  antlaşma imzalandı.

Sonuç:

1. Bizans,İstanbul'da Türk Mahallesi,camii ve Türkler için Türk Kadıyı kabul etti.

2.Bizans,Osmanlı'ya yıllık vergi vermeyi kabul etti.
3.Osmanlı'nın Bizans karşısında siyasî üstünlüğü oluştu. 
Osmanlı Devleti'nin Rumeli ve Balkanlar'da Hakimiyet Kurmasındaki  Etkenler
A.1.Murat  döneminde Balkanların kapısı olan Edirne'nin fethi(1363).
B.Balkanlardaki krallıkların ve feodal beylerin kendi aralarındaki mücadeleleri.
C.Katolik,Ortodoks ve Bogomil hristiyan mezhepleri arasındaki mücadeleler.
D.Büyük  veba  salgını
E.Akıncı uç beyleri  ve kumandanları
F.Şeyhler ve dervişler.(Bkz.Prof.Dr.Ö.L.Barkan Kolonizatör Türk Dervişleri makalesi)
G.Ahiyân-ı Rum ( Müslüman Türk Esnaf Teşkilâtı).
H.Baciyân-ı Rum (Üretim,İskân ve İrşad faaliyeti yapan Müslüman Türk Kadınları Teşkilâtı).
Akıncılar
 Kimlik: Sınırlardaki hafif süvari birlikleri olup hem güvenliği sağlar, hem de sınır ötesine akın yaparlardı.Misal:Evrenos Bey,Hacı İlbeyi,Mihal Bey.
 İşlev: Hizmetleri karşılığı toprak verilir. Bununla imar ve iskân sağlanırdı.
 Yapılan Savaşlar
1.Murat döneminde  Haçlılarla Çirmen,1.Kosova savaşları yapıldı ve kazanıldı.
Yıldırım Bayezid döneminde bütün(İng.Fr.Alm.dahil) haçlılarla Niğbolu Savaşı yapıldı ve kazanıldı(1396).
II.Murat döneminde Varna Savaşı ve II.Kosova Savaşıyla (1448)Osmanlı'nın Balkan hakimiyeti  kalıcı hale geldi.

ORTAÇAĞDA SİYASÎ YAPILAR

Performans Ödevleri:

1.Burda yazılı anahtar    kelime ve cümlelerden grafik hazırlayınız.

2.Ortaçağdaki  devlet yönetimi şekillerini karşılaştırınız.

3.Yeryüzünde olan ve olmuş yönetim şekilleri ( rejimler/ devlet düzenleri) nelerdir,araştırınız.

İstediğiniz birini yapabilirsiniz.

A.  Roma  İmparatorluğu

M.S.350 yılında başlayan Kavimler Göçü sonucunda Roma İmparatorluğu 395'te  Doğu Roma ( Bizans) ve Batı Roma olmak üzere ikiye ayrıldı.

Batı Roma İmparatorluğu 476'da yıkılınca Avrupa'da büyük bir otorite boşluğu oluştu. 

Bu boşluk durumunda

1. Avrupa'da feodalizm(derebeylikler yönetimi) ortaya çıktı.

2. Germen kabileleri birleşerek Frank, Vizigot, Ostrogot, Sakson gibi Germen krallıkları kurup siyasi üstünlüğü ele aldılar.

3.Avrupa'da güçlü otorite yokluğu, büyük bir karmaşaya sebep olmuştur.

Feodalizm:Avrupada Batı Roma İmparatorluğunun yıkılmasından sonra ortaya çıkan krallar, lordlar ve vassallar arasında güç mücadelesiyle yürüyen bir yönetim sistemi olup Ortaçağ Avrupasına özgü bir yönetim tarzıdır.

B.Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu

1. Sasani ve Hellenizm monarşileri ile  Ortodoksluk etkisinde olduğu için otokratik ve  merkezî bir imparatorluktur.

2.Bizans imparatoru, Hz. İsa’nın yeryüzündeki vekili olup sadece Hz. İsa’ya karşı sorumlu olmuştur.

Otokrasi: monarşinin bir türü olup  yönetimin miras yoluyla değil, kişiler tarafından ele geçirildiği bir yönetim şeklidir.

C.Sasaniler

 1.Pers Devlet Geleneğini benimsemişlerdir.

 2.Yönetim şekli monarşidir.

 3.İmparatorun ünvanı Şehinşahtır (Kralların Kralı).

 4.İktidar kavgaları devleti zayıflatmıştır.

 5.Şehinşahtan sonra başa geçecek kişi yönetmeyi öğrenmesi için eyaletlerin başına yönetici olarak gönderilmişlerdir ve yardımcı olarak da tayin edilmişlerdir.

 6.Krallar,Tanrı Ahuramazda’nın yeryüzündeki temsilcisi olarak kabul edildiklerinden kutsal sayılmışlardır.

 7.Sasaniler, Bizans'la yaptıkları uzun kara savaşlarıyla Anadolu'yu ele geçirmişlerse de Bizans'ın deniz gücü karşısında geri çekilmişlerdir.

 8.VII. yüzyılda İslam Devleti'nin ortaya çıkışından sonra 651'de Nihavend Savaşı'yla yıkılmışlardır.

Not: Sasanilerin yıkılması, Bizans'ın da zayıflaması sonrasında Anadolu Türkler'in yurdu olmak için uygun bir konuma gelmiştir. Selçukluların yaptığı Pasinler ve Malazgirt Savaşı'yla başlayan Anadolu'nun Türk yurdu olma süreci Miryokefalon Savaşı'nın da kazanılmasıyla kesinlik kazanmıştır.                               

D.Moğol İmparatorluğu

1. Liderin tarih oluşumundaki önemi burda ortaya çıkmıştır.

2.Şamanlarca  bir kabile önderi olan Cengiz kutsallaştırılmıştır. Böylece onun ardından gelenlerde  meşrulaştırılmıştır.

İmparatorluklarda Sosyal, Ekonomik ve Askerî Durum    

A.Avrupa 

Germen kralları ülkelerini eyaletlere ayırmıştır.

Eyaletlerin başına valiler ve ordusu olan dükler atanmıştır. Onların altındaki yönetim birimini kontlar yönetmiştir.

Krallar,  meclislerinde  kontlara ve psikoposlara danışırlardı. Kontlar, kendi toplumlarını hristiyan din adamlarına itaate zorladılar.Hristiyan din adamları da halkı kontlara itaate zorladılar.

Feodalizm ve katolik hristiyanlık , Avrupa'da böylece birlikte yerleşerek güçlendiler.

Ortaçağ'da Avrupa'da yaşanan büyük veba salgını getirdiği büyük insan ölümleri nedeniyle  sosyal ve ekonomik  hayatı durma noktasına getirmiştir. Büyük bir korku ve güvensizlik ortamı oluşmuştur.

B.Bizans

Bizans, Çin ve Hindistan'dan gelen malları Avrupa'ya aktaran bir ekonomik konumdaydı. Bu nedenle Sasaniler onlar için stratejik konuma sahipti.

C.Sasaniler

1.Sasaniler, topraktan alınan vergilerle ekonomik olarak güçlenmişlerdir. Vergilerle ticareti kolaylaştıracak yol, köprü ve benzerlerini yaptıkları gibi ordu ve savaş masraflarını da karşılamışlardır.

2.Üreticiyi destekleyen yasalar çıkardılar.

3.Ticaret ağını genişlettiler.

4.Hint Okyanusu’nda, Orta Asya’da ve Güney Rusya’da uluslararası ticarete egemen olmuşlardır.

5.Perslerdeki satraplık sistemine benzer daha merkezî  bir eyalet sistemi uygulamışlardır.

D.Moğollar

1.Orta Asya iklim şartları sonucu sadece hayvancılık ve bunun ticareti temel ekonomik faaliyet olmuştur.

Ordular

Orta Çağda devletlerin siyasî gücü ekonomi yanında güçlü, düzenli ve disiplinli ordularla sağlanmıştır.

  A.Bizans, eyalet birlikleri ve ücretli (paralı) askerler orduya güç vermiştir.

 B.Moğol ordusu, onlu teşkilata göre teşkilatlanmış gönüllü birliklerden oluşmuştur. Çoğunluğu hafif süvari birliklerdir.

 Yönetim             

A.Sasanilerde Kutsal krallar(Hanedan) ve hanedandan soylular yönetimde etkin olduğu danışma meclisi vardır.

B.Roma İmparatorluğunda ise soyluların ( aristokratların) etkin olduğu konsül adlı meclis vardı.

C.Moğollar'da ise üyelerinin liyakatle seçildiği Danışma Meclisi imparatorun (hanın) yönetimde kısmen etkindir.

              

                                                                    

OKUMA PARÇASI 2 Sultan Alparslan'ın Malazgirt Savaşı Öncesinde Askerlerine Yaptığı Konuşma L9

Sultan Alparslan daha sonra askerlerine dönerek şöyle demiştir:

    "Burada Allah'tan başka bir sultan yoktur; emir ve kader tamamiyle O'nun elindedir. Bu sebepten benimle birlikte savaşmakta veya savaşmamak için uzaklaşmakta serbestsiniz."

   Askerler heyecanla, hep bir ağızdan; "Asla emrinden ayrılmayacağız!" diye haykırmışlardı. Alparslan konuşmasına böyle devam etmiştir:
   "Ey askerlerim! Eğer şehit olursam bu beyaz elbise kefenim olsun, Zaferi kazanırsak önümüzde çok hayırlı günler olacaktır. Ey askerlerim ve kumandanlarım! Daha ne zamana dek biz azınlıkta düşman çoğunlukta olmak üzere, böyle bekleyeceğiz. Düşmanı yenersek arzu ettiğimiz netice olacaktır. Yoksa şehit olarak Cennete gideceğiz. Beni izlemek isteyenler gelsinler. Geri dönmek isteyenler serbestçe dönsünler. Onlara hiçbir ceza verilmeyecektir. Bugün burada ne emreden bir sultan, ne de emir alan bir asker vardır. Ben de sizlerden biriyim ve sizinle birlikte savaşacağım."

   Bu konuşmasından sonra oku, yayı atarak kılıcını sıyıran Alparslan, "Bismillah!" diyerek en ön safta düşmana doğru at sürmüştür. Kumandanlarının arkasından şimşek gibi Bizans ordusu üzerine atılan 54 bin er, düşman ordusunu perişan etmişti. Gün boyu devam eden savaş neticesinde müslümanlar kesin zaferi kazanmış, Bizans askerleri yüz geri kaçmağa başlamışlardı.