Eskiçağ Medeniyetlerinde Hukuk

 Hukuk: toplum düzenini sağlamak için çıkarılmış ve devlet eliyle güçlendirilmiş kurallar bütünüdür.Toplum halinde  yaşam ve siyasi organizasyonlar hukuku netice verdi. 

Mezopotamya

Mezopotamya devletlerinde ülkenin krallar tarafından tanrı adına yönetildiğine inanılırdı. Bu bağlamda hukukun kaynağı da dine dayanırdı. 

Cezalandırmada kısas ilkesinin yanında bazen de para cezası uygulanmıştır.

Hukukun ana alanı insan ve mülkiyet olup kadınları ve erkekleri kapsar. Bu alanla ilgili çok çeşitli kanunlar ( özel mülkiyet, can emniyeti, devletin sorumlulukları ve benzeri) bu hukukta yer almıştır.

Eski Çağda Yönetenler ve Savaşanlar

                                           ZİGGURAT

Eski Çağ Medeniyetlerinde Yönetim ve Askeri Yapılar Özeti

1. Mezopotamya Medeniyetleri

Medeniyet	Yönetim Yapısı	Askeri Yapı ve Güç
Sümer	Kent devletleri halinde organize oldular. Kral (Ensi veya Patesi) aynı anda başyargıç, başkomutan ve başrahipti. Sınır anlaşmazlıkları nedeniyle şehirler surlarla çevriliydi.	Ordu, üniformalı piyadeler ve savaş arabalı birliklerden oluşuyordu. Silahları: savaş arabaları, ok, yay, mızrak, kalkan ve miğfer.
Akad	Tarihte ilk imparatorluğu kurdular. Şehir devletlerini güçlü bir ordu ve yönetim organizasyonuyla itaat altına alarak çok uluslu hale geldiler. Krallarına "Dünya Hakimi" denildi.	Ordu çok güçlü ve düzenliydi. Ancak ordunun ihtiyaçlarını karşılayan sistem (Ordu Donatım) zayıf olduğu için askeri güçlerini kaybederek yıkıldılar.
Asur	Yeni Asur döneminde savaş ve diplomasi yoluyla devrin en güçlü imparatorluğunu kurdular. Acımasızlıkları ve güçleriyle meşhurdurlar.	Büyük bir imparatorluk oluşturdular.
Babil	Kral Hammurabi tarafından Hammurabi Kanunları hazırlanarak reformlara imza atıldı.	Asur Devleti'ni yıkıp Mezopotamya'nın büyük bir bölümüne hükmettiler.

---

2. Mısır Medeniyeti

• Yönetim: Krallıkla yönetilen Mısır'da krallar sonradan Firavun (Büyük Ev) unvanını kullandı. İlk başlarda bölge valileri asker gönderme yetkisine sahipken, daha sonra bu kaldırılıp tek yetkili Firavunlar oldu.

• Ordu: Ordunun başlangıcı eyalet valilerinin topladığı milis güçleri iken, iç kargaşalar sonrası düzenli orduya geçildi. Ordu; düzenli ordu, paralı askerler, köle savaşçılar ve konargöçer savaşçılardan oluşurdu. Güçlü orduyla valiler itaat altına alındı ve ticaret kervanlarının güvenliği sağlandı.

---

3. Anadolu Medeniyetleri

• Hititler: Krallar öldükten sonra tanrılaştırıldı. Yaşarken Tanrı'nın yeryüzündeki temsilcisi, başrahip ve başkomutandı. Üst düzey görevlilerin bulunduğu Pankuş Meclisi yönetimde etkiliydi.

  • Ordu: Piyade esaslıydı, savaş arabaları da mevcuttu. Taktik: Önce savaş arabalarıyla düşman zayıflatılır, ardından piyadelerle mağlup edilirdi. Silahları bronzdan imal edilen pala, balta ve uzun mızraklardı.

• İyonyalılar: 12 ayrı şehir devleti halinde yaşadılar.

• Urartular, Frigler, Lidyalılar: Siyasi ve askeri yapılarından bahsedilmemiştir, sadece yıkılış nedenleri belirtilmiştir.

---

4. Avrupa Medeniyet Havzası

• Yunan Şehir Devletleri: Atina (güçlü donanma) ve Sparta (güçlü kara ordusu) arasındaki rekabetten dolayı uzun süre birlik sağlanamadı.

• Romalılar:

  • Yönetim: Krallık (sadece klan erkekleri yurttaştı), Cumhuriyet (yetkileri toplayan iki kişilik Konsül ve Senato) ve son olarak İmparatorluk (imparatorun yetkileri arttı, mutlak monarşiye benzedi). Hristiyanlık ilk başta yasaklandı ancak M.S. 380'de resmi din oldu.

  • Ordu: Güçlü, düzenli ve disiplinliydi. Çoğu piyade olup her Roma Yurttaşı asker sayılırdı. Askeri birliklere lejyon, düzenli maaş alan askerlere lejyoner denirdi. Taktik: Üstten ve yandan saldırılara karşı koruma sağlayan Kaplumbağa Dizilişi (Testudo taktiği).

• Makedonlar: II. Philip devrinde güçlü bir ordu kurularak Yunanistan hakimiyet altına alındı. Büyük İskender döneminde ülke genişledi.

---

5. Türkistan Medeniyet Havzası

• Asya Hunları:

  • Yönetim: Yönetme yetkisinin Gök Tanrı'dan geldiği inancı (Kut anlayışı) vardı. Hükümdarlık soydan geçerdi. Toy veya Kurultay adı verilen bir meclis yönetimde etkindi. Devlete "il" denilirdi.

  • Ordu: Askerlik özel bir meslek değildi, ücretli asker yoktu. İdari ve askeri görevler iç içeydi. Mete Han orduda onlu sistemi oluşturdu (TSK'nın kuruluş yılı kabul edilir). Taktik: Hilal taktiği olarak da bilinen sahte geri çekilme ile pusu kurma.

Elamca Dili Tarihi

 

Elamca, Elamlılar tarafından Antik İran'da MÖ 2600 ile 330 yılları arasında konuşulmuş eklemeli bir izole dildir.Dil ve edebiyatı, Elam Kralı Şilhak-İnşuşinak'ın gayretleriyle çok gelişmiştir. Elamca, MÖ 522-486 döneminde Ahameniş İmparatorluğu'nun hakimiyeti altında önemli bir gelişme göstermiş ve Ahameniş krallarının yazıtlarında kullanılan üç dilden biri olmuştur. Elamcanın ölü bir dil haline gelmesi, İskender'in Ahamenişleri fethettiği devre tekabül eder.

Persepolis'te bulunan iki arşivden Darius, Haşayarşa ve I. Ardeşir dönemine ait Elam dilinde birkaç bin tablet bulunmuştur. Bu belgelerin okunmasıyla ve hatta nerede olduğuyla ilgili bugüne kadar hiçbir haber yoktur. Chicago Üniversitesinde bulunan 10.000'den fazla yazıt, bugüne kadar okunamamıştı.

Tarım Devriminin Eski Çağa Etkileri

 

🌾 Tarım Devriminin Eski Çağa Etkileri 

Metin, günümüzdeki Yapay Zeka (AI) seviyesine ulaşan medeniyetin temelinin Eski Çağ'daki gelişmeler, özellikle de Tarım Devrimi olduğunu vurgulamaktadır.

İnsanoğlunun Gelişimi ve Tarım Devriminin Başlangıcı

Tarihçilerin teorisine göre insanoğlu gelişimini şu adımlarla sağladı:

1. Alet Yapımı: Akıl ve ellerini kullanarak önce kaba taş aletler yaptılar.

2. Beslenme: Meyve ve sebze topladılar.

3. Tarım: Topladıkları ürünlerin tohumlarını ekerek Tarım Devrimini başlattılar (Neolitik Devrim).

4. Yerleşik Hayat: Tarım devrimiyle birlikte insanlar göçebe avcılık-toplayıcılıktan yerleşik hayata geçtiler ve bu, medeniyetin ilerlemesinin başlangıcı oldu.

Tarım Devrimi MÖ 10.000 civarında Mezopotamya'da başladı; MÖ 8000 civarında Çin'de pirinç ve MÖ 7000 civarında Orta Amerika'da mısır evcilleştirildi.

Tarım Devriminin Sonuçları

Tarım Devrimi, Eski Çağ'da büyük toplumsal dönüşümlere yol açtı:

• Ekonomik ve Sosyal Değişimler:

  • Artı Ürün oluşumu.

  • Özel Mülkiyetin ortaya çıkışı.

  • Yoğun işgücü ihtiyacıyla köyler ve kentler doğdu.

  • Toplumsal işbölümünün artması (koruma, güvenlik, dağıtım vb. yeni işkolları).

  • Kadınların tarımsal işgücüne katılımı.

  • Artı ürünün alım satımıyla takas ekonomisinin gelişmesi.

• Siyasi ve Demografik Sonuçlar:

  • Yaşam kalitesinin artmasıyla nüfus artışı.

  • Şehir Devletlerinin kurulması süreci başladı. Mezopotamya, Güneydoğu Asya ve Orta Amerika'da büyük nüfuslu şehirler ortaya çıktı.

  • Şehirlerde yönetici, din adamı, asker, tüccar, çiftçi ve köle gibi sosyal sınıflar oluştu.

  • Zorunlu işbölümünü sağlamak için devlet olgusu ortaya çıktı.

Tarih Öncesi Çağlar

Metin, Tarih Öncesi Çağları iki ana kısımda inceler:

1. Taş Çağları:

   • Eski Taş (Paleolitik): Avcılık/toplayıcılık, mağara yaşamı, ateşin bulunması, kaba aletler (Örn: Yarımburgaz, Karain).

   • Orta Taş (Mezolitik): Avcılıkta ustalaşma, mikrolit adı verilen küçük taş aletler, köpeğin evcilleştirilmesi.

   • Yeni Taş (Neolitik): Buzulların erimesiyle yerleşime uygun bölgeler oluştu, Mezopotamya'da Tarım Devrimi, çömlekçi çarkının icadıyla çanak-çömlek yapımı (Örn: Çatalhöyük, Hacılar).

2. Maden Çağları:

   • Bakır: Tabiatta çok bulunduğundan ilk kullanılan maden.

   • Tunç: Bakırın dayanıklılığını artırmak için kalay ile karıştırılmasıyla bulundu.

   • Demir: Tunçtan daha dayanıklı ve pratik olduğu için kullanılmaya başlandı.

Yazının İcadı

Tarım Devrimi sonucunda oluşan artı ürünün vergilendirilmesi ve kayıt altına alınması ihtiyacı, yazının icadının önemli bir sebebi oldu. Yazı, yapılan her şeyin kayıt altına alınmasını ve nesillere aktarılmasını sağlayarak, günümüzdeki yapay zeka teknolojisine kadar gelen medeniyetin ana taşıyıcısı rolünü üstlendi.