En Uzun Yüzyıl

Osmanlı Devleti ve Avrupa'nın Genel Durumu

A. İngiltere

1. 19. yüzyılın en güçlü devleti,üzerinde güneş batmayan imparatorluk.
2. Meşrutiyet (krallı parlamenter sistem).
3. Fransa ile birlikte milliyetçilik fikrini destekliyordu. 

Senedi İttifak, Tanzimat ve Islahat Fermanları

A.Sened-i İttifak

XIX. Yüzyıl başında Anadolu ve Rumeli’de ayan­lar türemişti. Alemdar Mustafa Paşa, sarsılan devlet düzenini yeni­den kurabilmek amacıyla bütün ayanları İstanbul’da topladı. Ayanların ve devlet adamlarının katılımıyla büyük bir toplantı yapıldı. Yapılan görüşmeler sonun­da hükümet ile ayanlar arasında “Sened-i İttifak” yapıldı (1808)  

 Sonuçları:

     1.Osmanlı Devleti ayanların varlıklarını tanıyarak onları hukuki hale getirmiştir.

     2.II.Mahmut âyanların etkisini kırabilmek için zaman kazanmıştır.

     3.II.Mahmut, zaman içinde âyanların yerine devlet görevlilerini atayarak otoritelerini ortadan kaldırmış ve devlet otoritesini yeniden tesis etmiştir. 

B. Tanzimat Fermanı

Diğer isimleri:Gülhane Hattı Hümayunu,Tanzimat-ı Hayriye

İlan eden :Abdülmecid 

Hazırlayan:Mustafa Reşit Paşa
Tarih:1839

Amaç: 1.Batılı devletlerin Osmanlı iç işlerine karışmasına engel olmak
           2. Devletin parçalanmasını önlemek 

1. Herkesin mal, can, ırz, namus ve hürriyetine saygı duyulması,
2. Açık mahkeme ve eşit şartlarda yargılanma,
3. Herkes gelirine göre vergi ödeyecek,
4. Herkes kanun önünde eşit olacak,
5. Özel mülkiyet hakkı verilecek,
6. İşkence, dayak ve angarya kaldırılacak,
7. Rüşvet ve iltimas kalkacak şartları getirilmiştir.

Sonuçları:

1.Vergi ve askere gitme vatandaşlık borcu haline getirilmiştir. 
2.Osmanlıda anayasal sürece geçişe ilk adım atılmıştır.
3.Yabancı devletler,Osmanlı'nın içişlerine karışmaya devam ettikleri gibi isyanlar da sona ermediğinden Osmanlı Devleti istediği sonucu alamamıştır. 

C. Islahat Fermanı

İlan eden : Abdülmecid
Hazırlayan: Mehmet Emin Âli Paşa
Tarih: 1856

Amaç : 1.Yabancı devletlerin ülkenin iç işlerine karışması nı önlemek 
      2. Paris Barış Konferansında lehine karar alınmasını amaçlamıştır. 

Sonuçları:
1.Yabancı ülkelerin baskısı daha çok artmıştır. 
2.Ferman Paris Anlaşmasının maddesi olarak ilan edilmiş ve uygulaması zorunlu hale gelmiştir. 
3. Gayri Müslim Azınlıklara;

1. Bedelli askerlik,
2. Şirket ve banka kurma,
3. Devlet memuru olabilme,
4. Mahkemelerde eşit şahitlik,
5. İl genel meclisinde görev alma hakları verilmiştir.

Tanzimat fermanının ilanı ile başlayıp I. Meşrutiyetin ilanına kadar süren bu döneme Tanzimat dönemi denir.

Bu dönemde,

1. Vilayet Nizamnamesi ile eyaletler kaldırılmış yerine il, sancak, kaza, nahiye ve köy yönetim birimleri kurulmuştur.
2. İl Genel Meclisleri oluşturulmuştur.
3. Kaime adındaki ilk kağıt para basılmıştır.
4. Tercümanı Ahval adında ilk özel gazete kurulmuştur.
5. İlk Osmanlı bankası olan Bank-ı Dersaadet kurulmuştur.
6. Eğitim Bakanlığı kurulmuştur.
7. İptidailer, İdadiler ve Sultaniler açılmıştır.
8. Yabancı ülkelere okul açabilme hakkı verilmiştir.
9. İzmir – Aydın arası ilk demir yolu açılmıştır.
10. İlk telgrafhane kurulmuştur.
11. İlk kez Avrupalı devletlerden dış borç alınmıştır.
12. 1863 yılında Memleket Sandıkları kurulmuştur. Daha sonra Ziraat Bankasına dönüşmüştür.
13. Danıştay kurulmuştur.
14. İlk üniversite olan Darül Fünun açılmıştır.

D. Kanun-ı Esasi

Balkan bunalımını görüşmek üzere İstanbul Konferansı toplandığı esnada Avrupa devletlerinin iç işlerimize karışmasını engellemek için 23 Aralık 1876’da Osmanlıcılık fikrini savunan Jön Türklerin gayretleriyle 2.Abdülhamid tarafından Kanun-i Esasi ilan edilerek 1. Meşrutiyet dönemi başlamıştır. 

Meclisi Ayan ve Mebusan olmak üzere iki tane meclis açılmıştır. Ayanlar meclisi üyeleri padişah tarafından seçilir ve ölene kadar üye kalırlar. Meclis-i Mebusan üyeleri 50.000 kişide 1 olmak üzere halk tarafından seçilir. Anayasaya göre yürütmeden padişah ve hükümet, yasamadan meclis sorumludur. Fakat son söz padişahındır. Hükümet padişaha karşı sorumludur. Padişahın meclisi açma kapatma yetkisi vardır.

Sonuçları:

1. Birinci Meşrutiyet ile halk ilk defa sınırlı olsa da seçme, seçilme ve temsil edilme haklarına kavuşmuş oldu.
2. İlk defa azınlıkların temsil edilme hakları olduğu kabul edildi.
3. Azınlık toplumlarının fikirleri gelişti, bağımsızlık istekleri hızlanmış oldu.
4. Osmanlılarda ilk defa rejim değişikliği yapılmış oldu. Mutlak Monarşi anlayışından Meşruti Monarşi sistemine geçilmiş oldu.
5. İlk anayasa yapılmış ve ilk meclis kurulmuş oldu.
6. Osmanlı Devleti’nde daha özgürlükçü bir hava hâkim olmaya başladı.

1877-1878 Osmanlı-Rus harbinden sonra II. Abdülhamit meclisi kapatmıştır.Böylece 1.Meşrutiyet sona ermiştir.

TANZİMAT VE ISLAHAT FERMANLARI L 10

II. Mahmut’tan sonra tahta geçen Abdülmecid Tanzimat Fermanı’nı ilan etmiştir.

Tanzimat Fermanı

1839 yılında Mustafa Reşit Paşa tarafından Gülhane Parkında yabancı temsilcilere ve halka okunarak ilan edilmiştir. Gülhane Hattı Hümayunu olarak bilinen bu ferman batılı devletlerin Osmanlı iç işlerine karışmasına engel olması ve devletin parçalanmasını önlemek amacıyla ilan edilmiştir.

1. Herkesin mal, can, ırz, namus ve hürriyetine saygı duyulması,
2. Açık mahkeme ve eşit şartlarda yargılanma,
3. Herkes gelirine göre vergi ödeyecek,
4. Herkes kanun önünde eşit olacak,
5. Özel mülkiyet hakkı verilecek,
6. İşkence, dayak ve angarya kaldırılacak,
7. Rüşvet ve iltimas kalkacak şartları getirilmiştir.

Bu ferman ile padişah yetkileri ikinci kez kısıtlanmış vergi, askere gitme vatandaşlık haline getirilmiştir. Osmanlıda ilk kez kanun gücü üstünlüğü kabul edilmiş ve anayasal sürece geçişe ilk adım atılmıştır. Fakat bu ıslahat çalışmaları ile Osmanlı istediği sonuçları alamamıştır. Yabancı devletler azınlıklar için bu hakları yetersiz bulmuş ve baskı ile 1856 yılında Osmanlıyı Islahat Fermanını yayınlamak zorunda bırakmışlardır.

Islahat Fermanı

Azınlıklara verilen bir takım haklar ile yabancı devletlerin ülkenin iç işlerine karışması önlenmek istenmiştir. Ayrıca bu fermanın yayınlanması ile Paris Barış Konferansında lehine karar alınmasını amaçlamıştır. Fakat yabancı ülkelerin baskısı daha çok artmıştır. Ferman Paris Anlaşmasının maddesi olarak ilan edilmiş ve uygulaması zorunlu hale gelmiştir. Azınlıklara;

1. Bedelli askerlik,
2. Şirket ve banka kurma,
3. Devlet memuru olabilme,
4. Mahkemelerde eşit şahitlik,
5. İl genel meclisinde görev alma hakları verilmiştir.

Tanzimat fermanının ilanı ile başlayıp I. Meşrutiyetin ilanına kadar süren bu döneme Tanzimat dönemi denir.

Bu dönemde,

1. Vilayet Nizamnamesi ile eyaletler kaldırılmış yerine il, sancak, kaza, nahiye ve köy yönetim birimleri kurulmuştur.
2. İl Genel Meclisleri oluşturulmuştur.
3. Kaime adındaki ilk kağıt para basılmıştır.
4. Tercümanı Ahval adında ilk özel gazete kurulmuştur.
5. İlk Osmanlı bankası olan Bank-ı Dersaadet kurulmuştur.
6. Eğitim Bakanlığı kurulmuştur.
7. İptidailer, İdadiler ve Sultaniler açılmıştır.
8. Yabancı ülkelere okul açabilme hakkı verilmiştir.
9. İzmir – Aydın arası ilk demir yolu açılmıştır.
10. İlk telgrafhane kurulmuştur.
11. İlk kez Avrupalı devletlerden dış borç alınmıştır.
12. 1863 yılında Memleket Sandıkları kurulmuştur. Daha sonra Ziraat Bankasına dönüşmüştür.
13. Danıştay kurulmuştur.
14. İlk üniversite olan Darül Fünun açılmıştır.