OSMANLI DEVLETİ’NDE XVII. YÜZYIL SİYASİ OLAYLARI ŞEMASI

TARİH	OLAY	PADİŞAH Sadrazam	SEBEPLERİ	SONUÇ	ÖZELLİKLERİ	YORUM
1590	Ferhat Paşa (İstanbul ) Ant.	III. Murat	Osmanlının İran’ın taht kavgasından faydalanma. ↧ Kafkasya’ya hakim olma mücadelesi	Galip	Gürcistan, Azerbaycan, Lehistan, Dağıstan Osmanlılarda kalacak	Doğuda en geniş sınırlar
1611	Nasuh Paşa Ant.	I.Ahmet	İranın Osmanlı Avusturya Savaşlarından ve Celali isy. faydalanarak kaybettiği yerleri geri almak istemesi	Mağlup	Osmanlı,Ferhat Paşa Ant. ile aldığı yerleri geri verecek, İran her yıl 200 deve yükü (Sonra 100 oldu) ipek vergi verecek.	Arayış yıllarında alınan toprakların geri verildiği ilk antlaşma
1618	Serav Ant.	II.Osman (Genç)	İran’ın Nasuh Paşa Ant. Uymaması (ipek vergisini vermemesi)	Galip	İran 100 deve yükü ipek vergi verecek
1639	Kasr-ı Şirin          Ant.	IV.Murat	İran’ın hile ile Bağdat’ı alması (1624)	Galip	Bağdat ve Musul Osmanlılara verilecek. Azerbaycan, Revan İran’a verilecek. Zağros Dağlan sınır olacak.	Bugünkü Türkiye – İran sınırı hemen hemen çizildi. İran Savaşları sona erdi.
1645 1669	Girit Kuşatması	I.İbrahim IV. Mehmet Fazıl Ahmet Paşa	Girit’in korsan yatağı olması Venediklilerin Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika’yı tehdit etmesi	Çok Zor Galip	Akdeniz Türk gölü olma özelliğini korudu	Kuşatmanın uzun sürmesi denizciliğin geri kaldığını gösterir. Bundan sonra donanma ihmal edildi
1621	Hotin Seferi ve Ant	II.Osman (Genç)	1.Lehistan’a bağlı olan Kazakların Osmanlı Topraklarına saldırmaları 2.Lehistanın Eflak ve Boğdan'ın içişlerine karışması	Galip	Lehistan Osmanlı üstünlüğünü kabul etti.
1672	Bucaş Ant.	IV.Mehmet (Avcı) Fazıl Ahmet Paşa	Lehistan’ın Osmanlı hakimiyetindeki Ukrayna Kazaklarına saldırması	Galip	Podolya arazisi Osmanlılara verilecek	1.Son kez bu anlaşma ile topraklara toprak katılmıştır.  2.Batıda en geniş sınırlara ulaştı.
1606	Zitvatoruk Ant.	III. Mehmet	1.Sınır Anlaşmazlıkları 2.Avusturyanın vergisini vermemesi	Galip	Celali isy. ve İran ile savaş yüzünden imzalandı .Avusturya Kralı=Osmanlı Padişahı oldu.	Osmanlı’nın Avusturya üstündeki ve Orta Avrupadaki  siyasi üstünlüğü sona erdi.
1664	Vasvar Ant.	IV.Mehmet	Erdel ,Eflak ve Boğdan Beylerinin Avusturya'ya güvenerek ayaklanması	Galip	Erdel Beyliği, Uyvar ve Neograt Osmanlı’da kalacak	Avusturya’dan son kez toprak ve savaş tazminatı alınmıştır.
1681	Bahçesaray Ant. Çehrin Seferi	IV.Mehmet	1.Ukrayna Kazaklarının Ruslara Sığınması 2.Rusyanın Kırımdaki askeri faaliyetleri	Galip	1.Rusya Kırım Hanlığı’na vergi ödemeyi kabul etmiştir. 2.Çehrin ,Podolya ve Bratslav Osmanlıda kalmıştır.	1.Rusyayla yapılan ilk resmî antlaşma 2.Rusya'nın önemli bir güç olduğu anlaşıldı.
1683	II.Viyana Kuşatması	IV.Mehmet Merzifonlu Kara Mustafa	Macar halkının yardım istemesi	Başarısız	Kutsal İttifak kuruldu (Avusturya-Lehistan, Venedik-Rusya-Malta) Osm. hızla toprak kaybetmeye başladı.	1.Osmanlı Devleti Avrupa’ya karşı savunmaya çekildi.
1699	Karlofça Ant.	II.Mustafa Amcazade Hüseyin	II.Viyana Kuşatmasından sonra Haçlıların Kutsal İttifakıyla yapılan savaşların genel olarak kaybedilmesi.	Mağlup	Osmanlı Devleti her cephede hızla toprak kaybetmeye başladı	Bu anlaşma ile Osmanlı Devleti ilk defa  büyük çaplı toprak kaybetti.
1700	İstanbul Ant.	II.Mustafa	Rusya’nın daha fazla imtiyaz koparmak istemesi II. Viyana bozgunu.	Mağlup	Ruslar Azak Kalesini aldı. İstanbul’da elçi bulundurma hakkı.Kudüs’ü serbestçe ziyaret hakkı,Karadeniz’e inme imkanı	Osmanlı Devleti ilk kez Rusya’ya toprak ve ayrıcalık vermiştir.

Osmanlıda Hukuk, Bilim,Sanat ve Teknoloji Alanındaki Gelişmeler

A.Hukuk









Osmanlı Hakkaniyet Çemberi

Osmanlı kanunnamelerini  ilkin biraraya getiren padişah Fatihtir.Kanunnamei Ali Osman adıyla bir araya getirmiştir. Bunlar daha önce sancakların tahrir defterleri ve benzeri yerlerde dağınık bir haldeydi.
Yavuz ve Kanuni bunu yeni eklemelerle geliştirmişlerdir.Kanuni ayrıca sistemi ayrıntılandırarak işlerliğini güçlendirmiştir.
Adaletnameler ise şikayetlerin düzeltilmesi için çıkarılan kanunlardır.

B. Bilim ve Teknoloji

Osmanlı Vakıf Sistemi

Vakıf : Bir kimsenin malının bir kısmını veya tamamını hayır işine, dini veya sosyal bir hizmete ebediyen tahsis etmesidir.
Vâkıf : Vakıf yapan kimseye denir.
Mevkûf : Vakfedilen mala denir.
Mütevelli : Vakıf yöneticisine denir.
Vakfiye : Kadı huzurunda düzenlenen, vakıf şartlarını belirten sözleşmeye denir.
Osmanlı Devleti’nde başta padişah olmak üzere, hanedan üyeleri, yüksek dereceli devlet görevlileri, toplumun seçkin kişileri vakıflar kurmuşlardır. Devlet bu vakıfların korunması için önlemler almış, devlete ait birçok gelir kaynaklarının vakıflara verilmesini sağlamıştır.
Vakıf Sisteminin Yararları:
1.Devletin kuruluş yıllarında fethedilen topraklara Türklerin yerleşmesini sağlamış ve buraların Türkleşmesini sağlamıştır.
2.Şehir, kasaba ve köylerin büyümesinde, bayındır hale getirilmesinde büyük rol oynamıştır.
3.Bütün eğitim ve sağlık kurumlarının finansmanını sağlamıştır. 
4.Şehirlerin ticaret faaliyetlerinin kolaylaşmasında en büyük rolü oynamıştır.

Balkanlardaki Fetihler B,Ankara Savaşı

YILDIRIM BAYEZİD  DÖNEMİ

NİĞBOLU SAVAŞI (1396)

Taraflar: Osmanlı Devleti ve Haçlı Ordusu ( Avrupanın her tarafından toplanmış büyük haçlı ordusu)

Nedenleri

1. Yıldırım Bayezıt’ın  İstanbulu kuşatması
2. Macarlarla Osmanlılar arasındaki Aşağı Tuna hakimiyet sorunu ve Bulgaristan da üstünlük mücadelesi
3. Ege denizi, Mora ve Arnavutlukta Osmanlı-Venedik rekabeti
4. Papa ve Macarların haçlı seferi çağrısı
5. Osmanlıların 1393’te Bulgar krallığına son vermesi.

Sonuçları

1) Haçlıların Türkleri Balkanlardan atma konusundaki 3.girişimleri de sonuçsuz kaldı.
2) Eflak ve Bosna Osmanlı egemenliğine girdi.
3) Selanik alındı ve Mora’ya sefer yapıldı
4) Bizans’a batıdan gelebilecek yardım önlenmiş ve İstanbul’un fethi için uygun ortam oluşmuştur.

5)Halife tarafından Yıldırım Beyazıta "Sultan" ünvanı verildi.

6) Osmanlı Devletinin İslam Dünyasındaki saygınlığı  arttı.

İstanbul Kuşatmaları

 Sebepler:

1.      Osmanlı Devleti’ne karşı Avrupalı devletleri kışkırtması,
2.      Karamanoğullarıyla ittifak kurması,
3.      Osmanlı şehzadelerini sürekli kışkırtması
4.      Yapılan antlaşmalara uymaması, etkili olmuştur

Süreç

1.Kuşatmayı Macarların saldırıları nedeniyle kaldırdı (1391)

2.Kuşatmayı Niğbolu Savaşı nedeniyle kaldırdı(1395)

3.Kuşatmayı topların yetersizliği ve Rumelideki karışıklıklar nedeniyle kaldırdı.(Rumeli Hisarını bu kuşatma için yaptırmıştı)

4.Kuşatmayı Timurun doğudan Anadoluya girmesi nedeniyle kaldırdı(1400)

Sonuç:

1. Bizansla tek resmi antlaşma imzalandı (1400).

2.Osmanlı, Bizanstan hukuki ve ekonomik ayrıcalıklar elde etti.

Anadolu Türk Birliğini Sağlama Faaliyetleri

1.Orhan Bey döneminde barış yoluyla ilk olarak Karesioğulları Beyliği Osmanlı topraklarına katıldı. 

2.Evlilik yoluyla

Karamanoğullarına karşı güç kazanmak isteyen Germiyanoğlu Süleyman Şah, kızını I. Murat’ın oğlu Yıldırım Bayezit ile evlendirdi. Bu evlilikle Kütahya, Emet, Simav, Tavşanlı çeyiz olarak Osmanlılara geçti.

3.Para yoluyla

I. Murat, Hamitoğulları’ndan da para karşılığıAkşehir, Beyşehir, Yalvaç, Seydişehir ve Isparta’yı aldı.

4.Savaş yoluyla

Yıldırım Bayezit döneminde Türk birliği savaş yoluyla sağlanmaya çalışıldı. Bu amaçla,Saruhanoğulları, Aydınoğulları, Menteşeoğulları, Germiyanoğulları, Karamanoğulları, Hamitoğulları, Eretna Beyliği ve Candaroğulları’nın Kastamonu kolu Osmanlı topraklarına katıldı. Böylece Anadolu Türk birliği büyük ölçüde sağlanmış oldu.Yıldırım Bayezit, 1399’da Memluklere bağlı olan Dulkadiroğulları Beyliği’nden Malatya, Besni, Darende ve Elbistan’ı alarak sınırlarını Orta Fırat’a kadar genişletti

 Ankara Savaşı (1402)

Nedenleri:
1. Timur’un doğu seferi öncesinde arkasında güçlü bir devlet bırakmak istememesi.
2. Her iki hükümdarda da bulunan “cihan hakimiyeti” düşüncesi.
3. Topraklarını sürekli genişleten iki devletin birbirine komşu olması.
4. Her iki devlete sığınan kişilerin hükümdarları kışkırtmaları.
5. Timur’un Osmanlı topraklarına girmesi.
Sonuçları:
1. Anadolu Türk birliği bozuldu. Beylikler yeniden kuruldu.
2. Osmanlı Devleti dağılma tehlikesi geçirdi.
3. Yıldırım’ın oğulları arasında taht kavgası başlamış ve Osmanlı Devleti “ Fetret Devri’ne” girmiştir.
4. Bizans yıkılmaktan kurtuldu ve batıda fetihler durdu.

Fetret Devri
-Ankara Savaşından sonra Osmanlı Devletinin başsız kalması nedeniyle şehzadeler arasında hükümdarsız geçen bu devreye “ Fetret Devri” denir. (1402 – 1413).
– Yıldırım’ın oğulları; İsa, Musa, Süleyman ve Mehmet Çelebi arasındaki taht kavgasını Mehmet Çelebi kazandı ve tek başına Osmanlı padişahı oldu.
-Bu dönemde Rumelide pek fazla bir kayıp olmamasının temel sebebi Osmanlı Devletinin kurduğu sağlam işleyen devlet teşkilatıdır.

OSMANLI TARİHİ GENEL HATLAR

Balkanlardaki Fetihler 1

I.MURAT  DÖNEMİ

1. Edirnenin Alınması /Sazlıdere  Savaşı (1363)

Nedenleri:
1.Balkanlardaki  Macarlar ve özellikle Bulgarların  I.Murat zamanında artan Balkan fetihlerini durdurmak istemeleri
2. Osmanlı Devletinin Edirneyi fethetmek istemesi

Taraflar: Osmanlı ile Bizans-Bulgar birleşik ordusu

Sonuçları:
1.Edirne fethedildi.
2.Bizansın Balkanlarla bağlantısı kesildi.
3.Balkanlardaki fetihler için önemli bir üs elde edilmiş oldu.
4.Balkanlardaki fetihler hızlandı.
5.Haçlı Seferleri yeniden başladı

2.Sırpsındığı Savaşı(1364)

Nedenleri:
1.Osmanlı Devletinin Balkanlarda ilerlemesi
2.Osmanlı Devletinin Edirne, Filibe ve civarını fethetmesi

Taraflar: Osmanlı ile Haçlı ordusu ( Macarlar,Bulgarlar,Sırplar,Eflaklılar,Bosnalılar)

Sonuçları:
1.İlk Osmanlı-Haçlı Savaşıdır.
2.Edirne başkent yapıldı(1 yıl sonra)
3.Balkanlarda Trakya Osmanlı egemenliğine geçmiştir
4.Balkanlarda özellikle Makedonyada  fetihler hızlanmıştır
5.Macar imparatorluğunun Avrupadaki etkisi bitme noktasına gelmiştir.
6.Bulgarlar,Osmanlıya katılmaya  başlamıştır.

3.Çirmen Savaşı (1371)
Nedeni:
1.Sırpların Sırpsındığı Savaşının İntikamını almak istemesi
Taraflar.Osmanlı ile Sırplar
Sonuçları:
1.Osmanlılara Makedonyada engel olabilecek bir güç kalmadı.
2.Makedonyadaki Sırp Prensleri,Bulgar Kralı ve Bizans İmparatoru Osmanlı üstünlüğünü tanıdılar
3.Osmanlı Devletinin  Balkanlardaki fetihleri  kolaylaştı.

Not: 1388 de Haçlı Ordusu Ploşnik mevkiinde bazı Türk birliklerine aniden saldırıp onları yenilgiye uğrattı.

4.I.Kosova  Savaşı (1389)
Nedenleri:
1.Haçlı Ordusunun Ploşnik Savaşından cesaret alarak Osmanlıya saldırmaları
2.Haçlıların Osmanlı- Karamanoğulları mücadelesinden yararlanmak istemesi
3.Haçıların   Osmanlıları Balkanlardan atmak istemeleri
4.Osmanlıların Balkanlarda  Sofya,Manastır ve Nişi fethetmeleri
Taraflar: Osmanlı ile  Haçlı Ordusu 
( Sırplar,Macarlar,Bosnalılar,Eflaklılar ve Çekler)
Sonuçları:
1.Sırp Krallığı Osmanlıya vergi vermeğe başlamıştır
2.Osmanlı ordusu ilk defa bu savaşta top  kullanmıştır.
3.Anadolu beylikleri bu savaş sırasında Osmanlıya yardım  gücü göndermişlerdir.
4.Tuna Nehrine kadar olan topraklar fethedilmiştir.
5.Osmanlı Devletinin Balkanlarda önemli bir güç olduğu ispatlanmış oldu.
6.Türklerin İslam dünyasındaki  önemi artmıştır.
7.I.Murat savaş sonunda şehid olduğu için yerine  Yıldırım Bayezid geçmiştir.

   Dersin Sözleri:  
   Başarılı olanlar işinde samimi  olanlardır.
   İyi insanlar her zaman vardır.

Osmanlı Tarihi Genel Hatları / Panoramik Bakış

1299   Osmanlı Devletinin Kuruluşu

1281 – 1324 Osman  Bey: İlk bakır  para Mangır basıldı,İlk vergi uygulamaya koyuldu,Koyunhisar(Bafeon) savaşı yapıldı (Bizans ile ilk savaş)

1324 – 1362 Orhan Bey: İznik ,İzmit, Karesioğulları,ilk gümüş para,medrese,ordu,divan,vezir,subaşı,kadı,tersane

               1326  Bursanın fethi gerçekleşti :

                1353  Çimpe Kalesi Alındı :

1362 – 1389  I.Murat : iskan politikası uygulandı , kapıkulu ocağı kuruldu ,ilk defterdar atandı ,tımar sistemi kuruldu ,ilk kazasker atandı,Rumeli beylerbeyliği kuruldu.Klasik Osmanlı ilk temel kurumlar.

1363 Sazlıdere Savaşı  : Başkent Edirne oldu

1364 Sırpsındığı Savaşı : Haçlılar mağlup edildi

1389 I.Kosova Savaşı    : İlk kez top kullanıldı , Balkanlardaki fetihler kalıcı oldu

1389 – 1402  I.Beyazit (Yıldırım): Anadolu hisarı,Tersane

                1396 Niğbolu Savaşı : Bizans vergiye bağlandı

                1402 Ankara Savaşı  : Timur ordusu Osmanlıyı yendi, Fetret devri başladı, İstanbulun alınması gecikti.

1402-1413 Fetret Devri

1413 – 1421 I.Mehmet(Çelebi)
               Fetret Devrinin sona ermesi
               Şeyh Bedreddin İsyanı ve bastırılması

1421 – 1451 II.Murat
                1444  Edirne Segedin Antlaşması .Haçlılarla ilk  resmi antlaşma

                1444 Varna Savaşı : Osmanlının Balkanlardan atılamaması ve eski gücüne kavuşması

                1448 II.Kosova Savaşı

1451 – 1481 Fatih Sultan Mehmet : Topkapı sarayı inşa edildi,Rumeli Hisarı inşa edildi,Kilitbahir kalesi inşa edildi,Sahn-ı seman medresesi açıldı,enderun mektebi geliştirildi, kanunname-i ali osman(ilk kez yasalar bir araya toplandı) yayınlandı ,ilk altın para basıldı

1491 Trabzon Pontus Devleti yıkıldı

1473 Otlukbeli Savaşı : Akkoyunlu Uzun Hasan yenildi.

1478 Topkapı Sarayı inşa edildi

1475 Kırım alındı

1483 Karamanoğulları yıkıldı

1481 – 1512 2.Beyazit
Cem Sultan Meselesi

1484 Boğdan Fethi

1498 Lehistan Seferi

1512 – 1520 Yavuz Sultan Selim

1514 Çaldıran Savaşı : Safevi devleti yıkıldı Doğu anadolu osmanlı egemenliğine girdi

1516 Mercidabık Savaşı : Memlüklüler yenildi Suriye alındı.
1517 Ridaniye Savaşı : Memlükler yenildi Mısır alındı,halifelik Osmanlıya geçti

1520 – 1566 Kanuni Sultan Süleyman

        1522 Rodos Fethi

1526 Mohaç Savaşı : Macaristan alındı

1529 I.Viyana Kuşatması

1535 Fransaya İlk kez kapütülasyon hristiyan birliğini parçalamak ve ekonomik canlılık sağlamak için verildi.

1538 Preveze Deniz Savaşı : Akdeniz Türk gölü , Cezayir alındı.

1551 Trablusgarp Fethi

1564 – 1579 Sokullu Mehmet Paşa : Kıbırsın fethi, ölümü ile duraklama dönemi başladı

1571 İnebahtı Deniz Savaşı : Haçılar Osmanlı donanmasını yaktı

1639 Kasrı Şirin Antlaşması : Türkiye – İran sınırı

1656 Çınar Vakası(Vakayi Vakvakiye)

1699 Karlofça Antlaşması : İlk kez büyük çapta toprak kaybı, Gerileme dönemi başladı

1595 – 1603 III.Mehmet : Kafes usulünü getirdi

1603 – 1617  I.Ahmet : Ekber – Erşed Sistemini Getirdi

1618 – 1622 Genç Osman :
Yeniçerileri kaldırmayı düşündü.
Yeniçeriler tarafından öldürüldü
Şeyhülislamın  kızıyla evlendi.
Şeyhülislamın yetkilerini kısıtladı.

1623 – 1640 IV.Murat :
    Islahat için Raporlar Hazırlandı.Koçi Bey Risalesi

1669 Giritin Fethi

1711 Prut Savaşı

1718 Pasarofça Antlaşması :Batının üstünlüğü kabul edildi, barış politikasına geçildi

1718 Lale devri : III.Ahmet

1730 Patrona Halil İsyanı : Lale devri sona eriyor

1730 – 1754 I.Mahmut : Handesehane,bölük,alay,tabur,Kont dö Boneval

1739 Belgrad Antlaşması : Fransaya verilen kapütülasyonlar sürekli hale geldi

1757 – 1774 III.Mustafa : Sürat topcuları,esham senetleri, denizcilik okulu(Bahri hümayün)

1774 Küçük Kaynarca Antlaşması : Kırım Bağımsız oldu , Rusyaya ilk kez kapütülasyon verildi

1774 – 1789 I.Abdulhamit : ulufe yasak,istihkam okulu,yeniçeri sayımı,culüs yasak

1789 Fransız İhtilali : milliyetçilik ve demokrasi

1789 – 1807 III.Selim : devlet matbaası,askeri okulda fransa zorunlu,berri hümayün,yerli malı,lahiya,meşveret meclisi

1792 Yaş Antlaşması : Kırım Rusyaya ,İlk Müslüman toprağı kaybı

1793 Londraya ilk daimi elçiliğin açılması (yusuf agah efendi)

1804 Sırp İsyanı

1807 Kabakçı Mustafa İsyanı : 3. Selim tahttan indiriliyor

1808 – 1839 II.Mahmut : Redif,harbiye,tıbbiye,mızıka-i hümayun,ilk nüfus sayımı,tımar kaldırıldı,muhtarlıklar,polis,karantina,müsadere kalktı,pasaport,posta,rüştiye,mektebi maarif(memur),Avrupaya ilk öğrenci,takvimi vakayi,memura maaş

 1808 Senedi İttifak (ilk anayasal belge)

1821 Eflak ve Morada Rum isyanı (yunan)

1829 Edirne Antlaşması : Yunanistan Bağımsız

1830-1848 İhtilalleri : Fransada cumhuriyet ilan edildi

1830 Cezayir Fransa tarafından işgal edildi

1833 Mısır meselesi

1833 Kütahya Antlaşması : Mısır,girit,şam,cidde valilikleri mehmet ali paşada

1833 Hünkar İskelesi Antlaşması : Rusya ile yakınlaşma, boğazlar sorunu çıkıyor

1838 Balta Limanı Antlaşması : İngiltereye ticari ayrıcalık, Osmanlı açık pazar
1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı : Dağılma Dönemine Giriş


NOT:Konuyu  düzenlemeye devam  ediyorum. Her gün yeni düzenlemeler ve ekler  gelecek tam hale gelip bu açıklama kalkana kadar.LYS hazırlık öğrencileri için inşaallah faydası olur.