Kapitülasyonlar

İlk defa 1352 yılında Cenevizlilere verilen Kapitülasyonlar, yabancı ülke tüccarına Osmanlı topraklarında ticaret yapma hakkı veriyordu. Ancak Osmanlı Devleti ticaret imtiyazlarını siyasi ve diplomatik menfaatleri çerçevesinde kullanarak ittifak yapacağı devletlere vermişti.

İlk Fransız Kapitülasyonu, Kıbrıs seferi öncesinde 1569 yılında verildi. Katolik dünyasına ve Papa ambargosuna karşı ittifak sağlamak için Protestan olan İngiltere’ye 1580′de, Hollanda’ya   1612′de Kapitülasyonlar verildi. 

Balkan Savaşları

Balkan Savaşlarının Nedenleri:
1.Rusya’nın Balkan Devletlerini Osmanlı Devletine karşı kışkırtması.
2.Osmanlı Devletinin Trablusgarp Savaşı ile uğraşması.
3.Milliyetçilik fikirleri.

I.BALKAN SAVAŞI

Sonuçları :
1. Avrupalı Devletlerin arabuluculuğuyla Londra Anlaşması İmzalandı.(1912)Bu anlaşmaya göre;
A.Osmanlı Devleti Midye-Enez çizgisinin batısında kalan tüm topraklarını kaybetti.
B.Edirne ve Kırklareli elimizden çıktı.
C.Arnavutluk bağımsız oldu
D.Ege adaları elimizden çıktı.

2. Bulgaristan Ege Denizine kıyısı olacak şekilde geniş topraklara sahip olmuş oldu.
3.Balkan Devletleri kendi aralarında anlaşamadıkları için II.Balkan Savaşına yol açtı.

II. BALKAN SAVAŞI:
Birinci Balkan Savaşı sonrasında Osmanlı Devletinin kaybettiği toprakları Balkan Devletleri kendi aralarında paylaşamadı. En büyük payı Bulgaristan’ın aldığını iddia eden diğer Balkan Devletleri Bulgaristan’a savaş açtılar.Bu savaşa Romanya da katıldı.Yunanistan, Romanya,Sırbistan,Karadağ Bulgaristan’la savaşırken Osmanlı Devleti de durumdan yararlandı.Daha önce kaybettiği Edirne ve Kırklareli’mi geri aldı.Avrupalı Devletlerin araya girmesiyle Bükreş Anlaşması imzalandı.

İSTANBUL ANLAŞMASI

Bu anlaşmaya Balkanlarda sınırları kalmadığı için Osmanlı Devleti katılmadı.Osmanlı Devleti Bulgaristan’la İstanbul Anlaşmasını(1913) imzaladı.Bu anlaşmaya göre;
1.Meriç Nehri her iki ülke arasında sınır kabul edildi.(Edirne Osmanlı Devletine kaldı.)
2.Batı Trakya Bulgaristan’a bırakıldı.

ATİNA ANLAŞMASI

Yunanistan’la  Atina Anlaşması(1913)imzalandı. Bu anlaşmaya göre;
1.Bozcaada ve Gökçeada dışındaki tüm Ege adaları Yunanistan’a verildi.
2.Selanik ve Girit adası da Yunanistan’a bırakıldı.

BALKAN SAVAŞLARININ GENEL SONUÇLARI

Osmanlı Devleti’nin Balkanlardaki hakimiyeti sona erdi,Ege Adaları ve Makedonya elden çıktı.
Birinci Meşrutiyetten beri geçerli olan Osmanlıcılık görüşü önemini yitirdiğinden Türkçülük politikası etkili olmaya başlamıştır.
İttihat ve Terakki Cemiyeti yönetimi ele geçirdi[Londra Konferansı devam ederken toplantı halindeki Bakanlar Kurulunu basarak hükümeti ele geçirdiler.(Bab-ı Ali Baskını)]
Bugünkü Türk-Bulgar sınırı büyük ölçüde tespit edildi.
Yüzbinlerce Türk ,asırlardır yaşadıkları toprakları terk ederek Doğu Trakya ve Anadolu’ya göç ettiler.Yerlerinde kalanlar ise büyük baskı ve zulüm gördü(Batı Trakya Türkleri sorunu-Yunanistan ile olan sorunumuz)
Savaş sonrası ,İttihat ve Terakki Partisi yöneticileri ,orduda ıslahat yapılması gerektiğini anladılar.Kara ordusunu ıslah etmek için Almanya’dan subaylar getirildi.(Birinci Dünya savaşında bazı Alman subayları cephelerde görev yapmıştır)Bu durum Osmanlı-Almanya yakınlaşmasını sağlamıştır.

II.MEŞRUTİYET VE SİYASÎ GELİŞMELER

II.Meşrutiyet (23 Temmuz 1908)

II. Meşrutiyet’in Nedenleri

1. İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin gizli çalışmaları.
2. 1908 Reval Görüşmesi sırasında İngiltere, Fransa ve Rusya’nın, Osmanlı Devleti’nin durumu, Boğazlar ve balkanların geleceğiyle ilgili kararlar alarak Makedonya’nın özerkliğine karar vermeleri.
3. İttihatçıların ayaklanmaları üzerine II. Abdülhamit’in bu isyanların yayılmasını önlemek için II. Meşrutiyet’i ilan etmesi (23 Temmuz 1908).

İttihat ve Terakki’nin Amacı

Anayasanın yürürlüğe konulmasını ve Osmanlı Mebuslar Meclisinin açılmasını sağlamaktı. Böylece mecliste azınlıklarında temsilcisi bulunacak ve azınlıklar kendi haklarını kendileri koruyabilecekti. Bunun sonucunda Avrupalı devletlerin iç işlerimize karışması önlenmiş olacaktı.

II. Meşrutiyet’in Sonuçları

İttihatçıların Meşrutiyetin ilanıyla uğraştığı sırada;

1. Bulgaristan bağımsızlığını ilan edip, Doğu Rumeli’yi,

     – Avusturya Bosna – Hersek’i,

     – Yunanistan Girit’i,

    – İngiltere Kıbrıs’ı topraklarına kattı.

2. İlk siyasi partiler kurularak faaliyet gösterdiler.

3.İttihat ve Terakki Partisi yönetimde etkin güç haline gelmeye başladı.

31 Mart Olayı

İstanbul'da meydana gelen bir iç ayaklanmadır. Mustafa Kemal Paşa'nın kurmay başkanı olduğu ve Selanik'ten gelen Hareket Ordusu'nca bu ayaklanma bastırılmıştır.

Sonuçları:

1. Abdülhamid tahttan indirilerek yerine V. Mehmet Reşat tahta çıkarıldı.
2. Padişahın yetkileri sınırlandırıldı.
3. İttihat ve Terakki etkinliği ve gücü biraz daha eline geçirdi. 

Tunus ve Mısır'ın Elden Çıkması

TUNUS'UN FRANSIZLARCA İŞGALİ
1830’da Cezayir’i Fransa almıştı.Fransa 1878’de Berlin Konferansı’nda Cezayir’in güvenliği için Tunus’u alması gerektiğini söyledi.Avrupalı devletler bunu uygun gördüler.Ayrıca İtalya’nın da burada gözü vardı.1881’de buradaki bazı sınır hareketleri bahane edilerek Fransa burayı işgal etti.Osmanlı Berlin Antlaşması’nın ihlal edildiğini öne sürerek bu duruma itiraz etti.Fakat Fransa diğer devletlerin desteğini önceden aldığı için sonuç çıkmadı. 

MISIR'IN İNGİLİZLERCE İŞGALİ
1869’da Süveyş Kanalı açılınca Mısır’ın önemi daha da arttı.Çünkü Hint yolu kısalmıştı.Bu da İngilizlerin Mısır’a daha çok önem vermelerini sağladı.Zaman içinde Mısır İngiliz ve Fransızlara borçlandı. Bu iki devlet borçlarını alamayınca Mısır maliyesine el koydular.Bu da Mısır’da isyana sebep oldu.İngilizler ise bu isyanı bahane ederek Mısır’ı işgal etti.Osmanlı bu duruma itiraz etti fakat yapacak başka bir şeyleri olmadığından İngilizlerle anlaşmak zorunda kaldı.
Sonuçta
♦Mısır toprağı hukuken Osmanlı'nın sayılacak
♦Vergisini Osmanlı'ya verecek
♦Osmanlı ve İngilizler burada birer yüksek komiser bulunduracak.
 Mısır sadece görünüşte Osmanlıya bağlı kaldı.I.Dünya Savaşı’nda İngiltere Mısır’a el koyduğunu açıkladı. 

KIBRIS’IN İNGİLİZLER'İN ELİNE GEÇMESİ
1877-1878 Osmanlı Rus harbinden sonra Ayestefanos Barışı imzalanmıştı.Bu antlaşmaya göre Rusya Ege Denizi’ne Bulgaristan sayesinde inmiş Fırat ve Dicle’ye yaklaşmıştı.Bu durum İngiltere’nin işine gelmedi ve bu barışa itiraz etti.Osmanlıya bu barışı bozduracağını fakat Rusya’nın daha aşağıya inmesini engellemek için Kıbrıs’ı üs olarak alması gerektiğini söyledi.
Böylece
♦Süveyş Kanalı’nı kontrol etmek
♦Doğu Akdeniz’e hâkim olmak.
Neticede toprak bizim olması şartıyla ada İngilizlere verildi.İngiltere hedefine ulaşmış oldu.Osmanlı l. Dünya Savaşı’na girince İngiltere adaya el koyduğunu açıkladı.Osmanlı bu durumda hiçbir şey yapamadı.

Kırım Savaşı (1853) ve Paris Antlaşması

Savaşın Nedenleri:

1. Rusya’nın Akdeniz’e inme emelleri.
2. Rusya’nın, Eflak ve Boğdan’ı işgal edip, Sinop’ta Osmanlı donanmasını yakması.
3. 1853 yılında İngiltere ve Fransa, Osmanlı Devleti ile ittifak yaparak Rusya’ya savaş ilan etmesi

Paris Antlaşması (1856)

1. Osmanlı Devleti bir Avrupa devleti sayılacak, Avrupa Devletler Hukukundan yararlanacaktır. Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğü Avrupa devletleri tarafından korunacaktır.
2. Karadeniz, tarafsız hale getirilecek, savaş gemisi bulunmayacak, yalnızca ticaret gemileri geçecektir.
3. Rusya ve Osmanlı Devleti, Karadeniz’de savaş gemisi bulundurmayacaktır.
4. Eflak ve Boğdan’a özerklik verilecek, Avrupa devletleri’nin garantisinde olacaktır.
5. Tuna ırmağında ticaret gemileri serbestçe dolaşacak ve Avrupa Devletleri tarafından denetlenecektir.
6. Boğazlar, 1841 Londra Senedi’ne göre düzenlenecektir.

Antlaşmanın Önemi:

1. Osmanlıların XIX. yüzyılda kazanan devlet olarak imzaladıkları tek antlaşmadır.
2. Osmanlı Devleti’nin kendi toprak bütünlüğünü koruyamayacağı anlaşıldı.
3. Osmanlı Devleti, bir Avrupa devleti olmanın diyetini Islahat Fermanı ile ödedi.
4. Rusya da  Osmanlı da Karadeniz'de  yetkisiz  hale getirildi.
5. Rusya’nın Akdeniz’e inmesini engelleyerek İngiltere ve Fransa Akdeniz’de güvenliklerini sağladı.
6. Rusya’nın Balkanlar’da egemenlik kurması engellendi.
7. Rusya, 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması ile elde ettiklerini kaybetti.

                        "ELLE  GELEN DÜĞÜN  BAYRAM OLMAZ"

Mısır Sorunu ve Mehmet Ali Paşa İsyanı

Anahtar Kelimeler:Mısır,Yunan İsyanı,Girit,Adana,Suriye,Kütahya Antlaşması,Hünkar İskelesi Antlaşması,Nizip Antlaşması,Londra Antlaşması

Kavalalı Mehmet Ali Paşa;

• 1804 yılında Mısır valiliğine getirildi.
• Mısır’da birçok ıslahatlar yaptı.
• 1821’de Mora’da ortaya çıkan Rum isyanını bastırdı.
• Mora valiliği isteği reddedilince, Suriye ve Çukurova’ya girerek Kütahya’ya kadar ilerledi.
• Bunun üzerine II. Mahmut, Rusya’dan yardım istedi.

UYARI: Osmanlı Devleti, ilk defa kendi valisi ile savaştı. Mısır sorunu bir iç sorunken zamanla uluslar arası bir sorun haline geldi.

• 1833 yılında Rus donanması İstanbul’a geldi.
• 1833 yılında Kütahya Antlaşması imzalandı.
• Osmanlı Devleti, 1833’de Rusya ile Hünkâr İskelesi Antlaşması’nı imzaladı.

Kütahya Antlaşması (1833) :

• Mehmet Ali Paşa’ya Girit Valiliğine ek olarak Suriye Valiliği verilecektir.
• Oğlu İbrahim Paşa’ya Cidde Valiliğine ek olarak Adana Valiliği verilecektir.
• Mehmet Ali Paşa, Osmanlı Devleti’ne vergi ödeyecektir.

Hünkâr İskelesi Antlaşması (1833)

Osmanlı Devleti ile Rusya arasında imzalandı.

• Osmanlı İmparatorluğu ve Rusya savaş durumunda birbirlerine yardım edecektir.
• Osmanlı İmparatorluğu’na saldırı olursa, Rusya asker gönderecek, masrafları Osmanlı Devleti tarafından karşılanacaktır.
• Rusya’ya saldırı olursa Osmanlı Devleti Boğazları kapatacaktır.

Önemi:

• Osmanlı Devleti ile Rusya arasında ittifak kuruldu.
• Rusya, Karadeniz’de güvenliğini sağladı.
• Osmanlı Devleti, Boğazlardaki egemenlik haklarını kendi isteği doğrultusunda son kez kullandı.
• Boğazlar sorunu başladı.

Nizip Savaşı (1839)

• Kütahya Antlaşması, ne Osmanlı Devleti’ni, ne de Mehmet Ali Paşa’yı memnun etmişti.
• 1839 yılında Mehmet Ali Paşa, Osmanlı Devleti’ne ödemesi gereken vergiyi ödemedi.
• Mehmet Ali Paşa, aynı yıl bağımsızlığını ilan etti.
• 1839 yılında Osmanlı ve Mısır orduları Nizip’te karşılaştı ve Osmanlı ordusu yenildi.
• Avrupa ülkeleri, 1840 yılında, Londra’da bir konferans topladı.
• Konferans’ta Osmanlı Devleti’nin Mehmet Ali paşa’ya karşı korunması kararı alındı.

Londra Antlaşması (1840)

• 1840 yılında Londra’da Osmanlı Devleti, İngiltere, Rusya, Avusturya ve Prusya delegeleri bir araya gelerek Mısır Sorununu halletmek üzere bir mukavele imzaladılar. Bu mukaveleye göre:
• Mısır eyaleti hukuk bakımından Osmanlı Devleti’ne bağlı olmakla beraber, yönetim açısından Mehmet Ali Paşa’ya bırakıldı.
• Mısır’ın Osmanlı Devleti’ne yılda 80 bin kese altın vermesi kararlaştırıldı.
• Suriye, Adana ve Girit Osmanlı Devleti’ne geri verilecek.

A.B.D.'NİN KURULMASI

Amerika kıtasının 1492 yılında keşfedilmesinden sonra
ispanyollar, Portekizliler, Fransızlar ve İngilizler bu kıtaya gelerek koloniler kurdular.
Bu koloni topraklarına başta İngiltere’den olmak üzere Avrupa’dan gelen göçmenler yerleşti.
Koloniler, İngiliz kralının atadığı valilerce yönetiliyordu.
Kolonilerde yaşayan halk bu durumdan memnun değildi.Amerika’yı yeni vatanları olarak kabul ediyorlardı.

• Yedi Yıl Savaşları (1756–1763) ve Amerika’nın Bağımsızlık Mücadelesi
• İngiltere, Yedi Yıl Savaşları sonunda Fransa ve İspanya’yı yendi.
• Hindistan, Kanada ve Amerika kıtasındaki Missisipi Nehri’nin doğusunu ele geçirdi.
• Ancak savaşlar sonunda İngiltere ekonomisi bozulmuştu.
• Bozulan ekonomisini  kolonilere yeni ve ağır vergiler koyma yoluyla çözmeye çalışan İngiltere’ye tepkiler büyük oldu.
• Amerika’daki İngiliz kolonilerinde isyanlar çıktı.
• Yedi Yıl Savaşları’nın intikamını almak isteyen Fransa, isyancılara silah ve cephane yardımı yaptı.
• Koloni temsilcileri, 1774 yılında Filedelfiya’da toplandılar.
• Toplantıda İngiltere’nin kolonilerin izni olmadan vergi koyamayacağına dair karar alındı.
• İsteklerinin reddedilmesi üzerine 1776’da ikinci kez toplanan kongre, İngiltere ile savaş kararı aldı.
• Toplantı sonunda İnsan Hakları Bildirisi ilan edildi.
• Kolonilerin komutanlığına George Washington getirildi.

Amerikan Bağımsızlık Bildirisi (4 Temmuz 1776)

• 4 Temmuz 1776’da 13 İngiliz sömürgesi İnsan Hakları Bildirisi’ni kabul ederek bağımsızlıklarını ilan ettiler.
• Amerika Birleşik Devletleri’nin kuruluş tüm dünyaya ilan edildi.

İnsan Hakları Bildirisi’nde;

Bütün insanlar özgür doğarlar, özgür yaşarlar.
Devlet ancak bu özgürlükleri korumak ve bunlardan herkesi eşit derecede yararlandırmak için vardır.
Özgürlüklere dokunan devlet kendi varlık nedenini yitirir.
İngiltere hükümeti, Amerikalıların özgürlüklerin’ çiğneyerek onları kendisine bağlayan temel sözleşmeyi bozmuştur.
Bu durumda serbest kalan Amerikan halkı, yeni bir hükümet kurmaya karar vermiştir.
Bu bildiri ile yönetim şekli demokrasi olarak benimsenmiştir.

İngiltere, 1783 yılında yenilgiyi kabul ederek Versay Antlaşması’yla Amerikan kolonilerinin bağımsızlığını tanıdı.
Koloniler, anayasa hazırlayarak federal bir cumhuriyet yönetimine geçti.

ABD'nin kuruluşunun sonuçları:

1.Avrupa’dan Amerika’ya göçler oldu. Avrupa’da işsizlik azaldı.
2.ABD, dünya tarihini etkileyerek yeni bir denge unsuru oldu.

3.Avrupa Kültürü , Avrupa dışına  yayılma ve devletleşme sürecine girdi.

Türk-Amerikan ilişkilerinin Başlangıcı

• Türk-Amerikan ilişkileri, Osmanlı’ya bağlı olan Cezayir Beylerbeyliği aracılığıyla kurulmuştur.
• ABD ile Osmanlı’ya bağlı Cezayir, Trablus ve Tunus arasında ticaret antlaşması imzalanmıştır.
• ABD, bu ticaretten dolayı Cezayir’e vergi ödemiştir.
• Amerikalıların Istanbul’a ilk ziyareti 9 Kasım 1800’de olmuştur. Bu ziyarette Amerikalılar, padişaha çeşitli hediyeler sunmuştur.
• Bu ziyaret sebebiyle, Akdeniz’e giren ilk Amerikan gemisi George Washington Fırkateyni olmuştur.

Fransız İhtilali

FRANSIZ İHTİLALİ'NİN  OLUŞUMU

Fransa kralı 16’ıncı Lui zamanında ekonomik sorunlara çözüm bulabilmek maksadıyla Etajenero Meclisi toplantıya çağırılmıştır. Toplantıda soylular, rahipler ve halk meclisleri arasında tartışmalar meydana gelince halkı temsil eden halk meclisleri Etajenero’yu Milli Meclis ilan etmişlerdir. Toplantı sonucunda da Milli Meclisin onayı olmadan vergi toplanmaması kararı alınınca, Fransa kralı askerleri ile meclisi dağıtmak istemiştir. Bunun üzerine halk ayaklanarak 14 Temmuz 1789 yılında Bastil Hapishanesi’ni basarak tutukluları serbest bırakmıştır. 28 Ağustos 1789 tarihinde Meclis soyluların ve rahiplerin ayrıcalıklarını kaldırmış İnsan ve Vatandaş Hakları Bildirisi yayınlanmıştır.

SEBEPLERİ 

1. Amerika ve İngiltere’deki demokratik gelişimlerin etkisi

2. Fransız aydınlarından Montesquieu, Voltaire, Jan Jack Rousseau ve Diderot'nun yazdıkları eserler

3. Fransa’da soylular ve rahipler geniş imtiyazlara sahipken, tüccar burjuvazinin ve köylülerin haklarının kısıtlı olması.

4. Fransa’nın katıldığı savaşların ekonomiyi bozması sonucu kralın  halka yeni vergiler yükleyerek durumu düzeltmeye çalışması

SONUÇLARI 

1. Soyluların ve rahiplerin ayrıcalıkları kaldırılmış ve eşitlik ilkesi getirilmiştir.

2. Mutlak monarşi sistemi yıkılarak  demokratik ve laik yönetim anlayışı değer kazanmaya başlamıştır.

3. Eşitlik, adalet, milliyetçilik, hürriyet, ulusal egemenlik, laiklik ve cumhuriyet gibi kavramlar yayılmaya   başlamıştır.

4. Milliyetçilik ilkesinin yayılması ile imparatorlukların dağılması için ortam sağlamıştır.

5. İnsan Hakları Bildirisi evrensellik kazanmaya başlamıştır

6. Yeni Çağ bitmiş ve Yakın Çağ’ın başladığı kabul edilmiştir.

18.Yüzyılda Avrupa'da Bilim ve Teknoloji

AYDINLANMA ÇAĞI

Aydınlanma, 18. yüzyılda Avrupa’da ortaya çıkan ve her konuda akla öncelik tanıyan düşünce sistemine “Aydınlanma”, bu düşünce sisteminin etkisiyle bilim ve felsefede büyük gelişmelerin olduğu bu yeni döneme “Aydınlanma Çağı” denmiştir.

Sonuçlar

1. Bilim, sanat, edebiyat, siyaset ve sosyal alanlarda önemli eserler verildi.
2. Teknolojik gelişmeler Sanayi İnkılâbı’nın temellerini oluşturdu.
3. Siyasi ve sosyal gelişmeler ( ABD'nin kurulması,Fransız İhtilali)

SANAYİİ İNKILÂBI

Sanayi İnkılabı, Avrupa’da 18. ve 19. yüzyıllarda yeni buluşların üretime olan etkisi ve buhar gücüyle çalışan makinelerin makineleşmiş endüstriyi doğurması, bu gelişmelerin de Avrupa’daki sermaye birikimini arttırmasına denir. 
Sebepleri
1)Bilimsel ve teknolojik gelişmeler
2)Coğrafi keşiflerle oluşan sermaye birikimi
3)Kömür ve demirin ilgili ülkelerde bol olması

Sonuçları
1)Avrupa'da tarım toplumundan sanayi toplumuna geçildi.
2)Üretimde el emeğinin yerini makineler almaya başlayınca atölye üretiminin yerini de fabrikalar almaya başladı.
3)Pazar ve hammadde kaynaklarına sahip olma yarışı hızlandı.

III.AHMET DÖNEMİ ISLAHATLARI

1718 Pasarofça Antlaşması ile başlayıp, 1730 Patrona Halil İsyanı ile sona eren devire Lale Devri denir.

Padişah: III. Ahmet,

Sadrazam: Nevşehirli Damat İbrahim Paşa

Lale Devri Islahatları:

1. Avrupa’ya ilk kez geçici elçiler gönderildi.
2. Sait Efendi ve İbrahim Müteferrika ilk kez Türk matbaasını kurdu (1727).
3. Kağıt,çini,kumaş ve seramik fabrikaları açıldı.
4. Tulumbacılar Bölüğü adı ile ilk kez bir itfaiye bölüğü kuruldu.
5. İlk kez çiçek aşısı uygulandı.
6. İstanbul’da kütüphaneler açıldı.
7. Doğu ve batıdan pek çok eser tercüme edildi.

Not 1: Lale Devri Osmanlı Devleti’nde, batının üstünlüğünün kabul edildiği ve batının örnek alınarak ıslahatlar yapıldığı ilk dönemdir.

XVII. YÜZYILDA OSMANLIDA BİLİM,TEKNOLOJİ VE SANAT

A.Mimari:  

Sultan Ahmet Camii  ( Blue Mosque)

Mimarı: Sedefkâr  Mehmet  Ağa

B.Hat Sanatı:

Hattat Hafız Osman

C.Edebiyat:

1.Nef’î –Başlıca Eseri: Sihamı Kaza

   Hiciv ve Kaside Şairi

2.Karacaoğlan

    Halk Şairi  ,âşık edebiyatı

3.Nabî.  Başlıca Eseri: Hayriyye  (Şiir), Tuhfetül Harameyn (Nesir)

 Divan Şiiri:Eleştirel ve didaktik

D.Bilim ve Teknoloji

1.Lagarî Hasan Çelebi

   Roketle uçuş  yaptı.

2.Evliya Çelebi  - Eseri:Seyahatname

   Seyyah(Gezgin), coğrafya

3.Kâtip Çelebi – Başlıca Eserleri: Cihannüma ( Tarih), Tuhfetü’l Kibar fi Esfari’l Bihar(Tarih), Keşfü’z Zunun(bibliyografya), Düsturü’l Amel li – İslahi’I Halel (Islahat  Raporu), Mizanü’l Hakk (Dinî)

4.Mustafa Naima Efendi – Başlıca Eseri: Naima Tarihi

  Tarihçi, eleştirel,toplumsal ve analitik .

5.Hezarfen Ahmet Çelebi
Kanatlarla ilk uçuş

E.Müzik

Itrî.   Besteci

  

17.Yüzyıl Islahatlarının Genel Özellikleri

1.Devleti eski gücüne kavuşturmak amaçlanmıştır.
2.Sorunların gerçek  nedenlerine inilememiştir.
3.Baskı yoluyla düzen yeniden kurulmaya çalışılmıştır.
4.Islahatlarda süreklilik sağlanamamıştır.
5.Islahatlar, mali ve askeri alandadır.
6.Batıdaki gelişmeler örnek alınmamıştır.

XVII.YÜZYILDA ASYA,AVRUPA VE OSMANLI DEVLETİNİN GENEL DURUMU

A. Asya

    Asyada   Altın Orda Hanlığının dağılmasından sonra çeşitli hanlıklar ortaya çıkmıştı. Bunların yanısıra Özbek Hanlıkları gibi çeşitli Türk hanlıkları  vardı. Bu dağınık durum güçlenen  Rus Çarlığının yararına olmuş. Ruslar bundan yararlanarak 19.yüzyıla kadar süren devrede bu hanlıkları ortadan kaldırmış ve egemenlikleri altına almışlardır.

   Hindistanda  Babür Şah Devleti  , Türk-İslam kültürünü başarılı şekilde temsil etmiştir. Dünyanın yedi harikasından biri olan Tac Mahal bunların döneminde inşa olunmuştur. Bu devlet zamanla İngilizlerin sömürgesi haline gelmiştir.

B.Avrupa

   Coğrafi keşiflerin etkisiyle Avrupa'da  Portekiz,İspanya,Hollanda,Fransa ve İngiltere güçlü sömürge imparatorlukları haline gelmişlerdir. Bu arada Avrupa içinde mezhepsel-siyasi Otuz Yıl Savaşları (1618-1648) yaşanmış ve bu olay 1648 Westfalya Antlaşmasıyla son bulmuştur. Avrupanın genel siyasi temel siyasi sınırları ortaya çıkmıştır.

C.Osmanlı

   Osmanlı Devleti bu dönemde 16. yüzyıldaki  dinamik devlet ve toplum yapısının etkisiyle en geniş sınırlarına  ulaşmışsa da  eski gücünden uzaklaşmış bir halde çeşitli iç ve dış sorunlarla  karşı karşıya kalmış bir haldedir. 

1596'da yapılan Haçova Meydan Savaşı geri hizmet birliklerinin savaşa  dahil olmasıyla kazanıldı. Karşıdaki  Avusturya öncülüğündeki  düşman kuvvetleri  ağır bir yenilgiye uğradılar. Osmanlı  Gücünü Avusturya karşısında bir kez daha ispat etmiş oldu.

Osmanlıda Hukuk, Bilim,Sanat ve Teknoloji Alanındaki Gelişmeler

A.Hukuk









Osmanlı Hakkaniyet Çemberi

Osmanlı kanunnamelerini  ilkin biraraya getiren padişah Fatihtir.Kanunnamei Ali Osman adıyla bir araya getirmiştir. Bunlar daha önce sancakların tahrir defterleri ve benzeri yerlerde dağınık bir haldeydi.
Yavuz ve Kanuni bunu yeni eklemelerle geliştirmişlerdir.Kanuni ayrıca sistemi ayrıntılandırarak işlerliğini güçlendirmiştir.
Adaletnameler ise şikayetlerin düzeltilmesi için çıkarılan kanunlardır.

B. Bilim ve Teknoloji

BEYLİKTEN DEVLETE OSMANLI DEVLET TEŞKİLATI

1.Osmanlı  Devlet Anlayışı
 A. Osmanlı Devletinde  yönetme  yetkisinin Allah tarafından Osmanlı Hanedanına nasip edildiğine inanılırdı.Bu Türklerdeki  Kut Anlayışının İslamiyetten sonraki hali olarak görülmektedir.
B. Osmanlı  Devletinde egemenliğin kaynağı olarak İslam hukuku ve Türk devlet geleneklerine  bağlı kalınmıştır.
C.Osmanlı  Devletinde  I.Murattan itibaren " devlet hanedan üyelerinin ortak malıdır"anlayışı " yerine " devlet,padişah ve oğullarının ortak malıdır" anlayışına geçilmiştir.

2.Osmanlı  Devlet  Teşkilatı
 A.Padişah, ülkenin mutlak hakimi olup, İslam hukukuna ve Türk geleneklerine uymak zorundadır.
B.Padişah ülkeyi  divan  teşkilatı yoluyla  yönetir.
İlk divan  teşkilatını  Orhan Bey kurmuştur. Divanın bu dönemdeki üyeleri:vezir,kazasker,nişancı ve defterdardır.

3.Osmanlı  Askeri Teşkilatı
A. Orhan Bey döneminde  yaya ve müsellem( atlı asker) adıyla ilk düzenli ordu kuruldu.
B.I.Murat döneminde Kapıkulu Ocağı (devşirmeler/yeniçeriler) kuruldu.

*Devşirme  Sistemi:Osmanlı Devletinde I.Murattan itibaren uygulanmaya başlanan fethedilen yerlerdeki  hristiyan ailelerden  belirli şartları taşıyan  erkek çocukların öncelikle gönüllü ailelerden alınıp asker veya devlet adamı olarak yetiştirilerek devlet hizmetine verilmesi sistemine devşirme sistemi denir.

4.Osmanlı Taşra  Teşkilatı
A.I.Murat döneminde ülke eyaletlere ayrıldı.
  Ülkenin idari teşkilatı:
  Eyalet-sancak,kaza-köy

*İlk eyalet Rumeli Beylerbeyiliğidir.

5.Osmanlı  Toprak  Yönetimi
A.I.Murat tımar sistemini kurdu. Tımar sistemi ikta sistemnin Osmanlıdaki  halidir. Topraklar has,zeamet ve tımar diye ayrılarak sistem kuruldu.

Not: Osmanlı  Devletinde teşkilatlanmanın temelini atan Orhan Bey, bu temel üzerine klasik Osmanlı Devletini teşkilatlandıran ise  I.Murattır.