Okuma Parçası 1929-1934 İstanbul Tophane Ford Montaj Fabrikası

Tarihimizi, özellikle modernleşme ve sanayiileşme tarihimizi çok az biliriz.
Örneğin bugün İstanbul Tophane’de, Nusretiye Camii’nin yanıbaşında, halen nargileciler ve kot pantolon satıcılarının bulunduğu bölgede bir Ford otomobil fabrikasının kurulu olduğunu kaç kişi bilir?
1929 yılında Ford Motor Company ile imzalanan anlaşmayla bu bölge “memleket harici bölge:serbest bölge" kabul edilir ve Cumhuriyet’in ilk montaja dayalı otomotiv fabrikası aynı yıl üretime geçer. Şirketin ithalat ve ihracatı vergiden muaftır. İlk yıl yüzde 60, ikinci yıl yüzde 75 Türk uyruklu personel çalıştırma koşulu vardır...
O yıllarda Trieste, İskenderiye gibi kentlerde fabrikası bulunan Ford şirketinin amacı civar ülkelere otomobil ve kamyon sevk etmek daha da önemlisi Rusya’ya Fordson traktörleri ihraç etmekti.
1930 yılı Ocak ayı başında fabrikada 300 yevmiyeli işçi ile 100 kadar maaşlı personel görev almıştı.
Fabrika günde 150 araç üretebilecek kapasitedeydi. İki ayda Türkiye’deki tüm otomobillerin sayısı kadar araç üretebilirdi.
Ne var ki, araya 1929 ekonomik bunalımı, Türkiye’deki mevzuat zorlukları vs. girer.Fabrika daki Türk memurun yolsuzluk için ABD li bir kişiyle anlaşıp vergi kaçırması ve bunun uzun süren davası girer. İlk baştaki umutlar birkaç yılda suya düşer.
Fabrika üretime ayda 45 taşıt ile başlamış, üretimi durdurduğu 1933 yılında günde 6 taşıta düşürmüştü.1934'te üretim sona erer.
Fabrika 1944’e kadar depo vs olarak kullanılır. O yıl tasfiye edilir. Makineleri Romanya ve İskenderiye’deki fabrikalara taşınır.
Montaj sanayinin hikayesi o yıllarda böyle başlar.

Sanayi İnkılâbının Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri

1. Sanayileşen Avrupa devletlerinin sömürgecilik yarışına hız vermeleri Osmanlı İmparatorluğu’nu kapitülasyonlar ve Baltalimanı Ticaret Antlaşması nedeniyle negatif etkiledi.
2. Osmanlı Devleti’nin dış ticaret balansı (dengesi) bozuldu. İthalat artarken, ihracat azaldı.
3. Osmanlı ülkesi 19. asrın ortalarından itibaren Avrupa mallarının istilasına uğradı.
4. Düşük fiyatlı Avrupa malları karşısında küçük atölyeler, el tezgahları rekabet edemeyerek kapanmaya başlaması neticesi işsizlik arttı.
5. Lonca teşkilatı zayıflayarak ortadan kalktı.
6. İşsiz kalanların sayısındaki artış ülkeyi toplumsal taraftan; iktisadi alandaki zayıflama ise, devletin siyasi açıdan çöküşünün hızlanmasına sebebiyet verdi.

18.Yüzyılda Avrupa-2 L10

AYDINLANMA ÇAĞI

Aydınlanma, 18. yüzyılda Avrupa’da ortaya çıkan ve her konuda akla öncelik tanıyan düşünce sistemine “Aydınlanma”, bu düşünce sisteminin etkisiyle bilim ve felsefede büyük gelişmelerin olduğu bu yeni döneme “Aydınlanma Çağı” denmiştir.

Aydınlanma Çağı’nda “aklın kullanılması ile doğru bilgiye ulaşılabileceği” fikri temel alınmıştır.

Bu dönemin önemli bilim insanları;

Newton (Nivton); fizik ve matematik alanında çalıştı.Copernik (Kopernik); Evrende Güneş merkezli bir sistem olduğunu ve Dünya’nın Güneş çevresinde döndüğünü kanıtladı.Galileo; Dünya’nın yuvarlak olduğunu ispatladı.Descartes (Dekart); analitik geometriyi geliştirdi.Jean Jacgues Rousseau (Jan Jak Russo); toplumsal alanda önemli eserler verdi.Mozart, Bach (Bah) gibi besteciler müzik alanında önemli başarılar elde etti.

Aydınlanma Çağı’nın Sonuçları

Bilim, sanat, edebiyat, siyaset ve sosyal alanlarda önemli eserler verildi.Bilimsel ve teknolojik gelişmeler Sanayi İnkılâbı’nın temellerini oluşturdu.Siyasi ve sosyal gelişmeler
ABD’nin kurulmasında ve Fransız İhtilali’nin çıkmasında etkili oldu.Avrupa’da akılcı düşünce sistemi gelişmiştir.

SANAYİİ İNKILABI

Sanayi İnkılabı, Avrupa’da 18. ve 19. yüzyıllarda yeni buluşların üretime olan etkisi ve buhar gücüyle çalışan makinelerin makineleşmiş endüstriyi doğurması, bu gelişmelerin de Avrupa’daki sermaye birikimini arttırmasına denir. Sanayi Devrimi, ilk olarak Birleşik Krallık’ta ortaya çıkmış, ardından Batı Avrupa, Kuzey Amerika ve Japonya’ya sıçramış ve ardından bütün dünyaya yayılmıştır.
Sebepleri



1)Hızlı nüfus artışı 16. yüzyıldan başlayarak Avrupa’nın nüfusu hızla artması kentlerde  iş gücü doğurdu
2)Yaşam düzeyi yükselmesiyle  tüketim malı talebini artması
3)Bilimsel ve teknolojik gelişmeler
4)Coğrafi keşiflerle oluşan sermaye birikimi
5)Kömür ve demirin ilgili ülkelerde bol olması

Sonuçları

1)Avrupa'da tarım toplumundan sanayi toplumuna geçildi.

2)Ulusal gelirde sanayiinin payı tarımın aleyhine sürekli artmaya başladı.

3)Sanayinin gelişkin olduğu bölgelerde nüfus yoğunluğu kırsal kesime göre arttı. Kırdan kente göç başladı.

4)İşçi sınıfı güçlendi, işçi hareketleri yaygınlaşmaya başladı.

5)Üretimde el emeğinin yerini makineler almaya başlayınca atölye üretiminin yerini de fabrikalar almaya başladı.

6)Sömürge ülkelerinin bağımlılığı arttı. Devletlerarası gelişmişlik faikı daha belirgin hale geldi.

7)Pazar ve hammadde kaynaklarına sahip olma yarışı hızlandı. Devletler arasında topyekün çatışmalar dönemi başladı.