Fetihlerden Savunmaya 2

Doğuda Mücadele ve Safevilerin Sonu

a.İran Mukasamenamesi

1700'lü yılların başına İran'da meydana gelen Afgan ayaklanmaları, Rusya ve Osmanlı Devleti'nin gözlerini Batı İran'a dikmelerine neden olmuştur.

Rusya, Derbent ve Bakü'yü işgal ederken Osmanlı Devleti de bölge halkının da isteğiyle Tiflis,Revan,Nahcivan,Tebriz ve Güney Azerbaycan'ı ele geçirmiştir.

İki devletin Kafkaslar ve civarındaki bu ilerleyişi savaş ihtimalini ortaya çıkarınca Fransa'nın arabulucuğuyla İstanbul Antlaşması(İran Mukasamenamesi) imzalanarak paylaşmanın nasıl yapılacağı karara bağlanmıştır.

b.Ahmet Paşa  Antlaşması

Safevileri yöneten Şah Tahmasb buna razı olmayıp,Avşar Beyi Nadir Han'ın yardımıyla Afganlıları ülkeden çıkardıktan sonra Revan'da karşı saldırıya geçmiştir. Burda Osmanlılara yenilmiştir.Bunun sonucunda Ahmet Paşa (1732) Antlaşması imzalanmıştır. 

c.Safevilerin Sonu

Nadir Han,bu anlaşmayı tanımamış ve yaptığı mücadele sonucu Şah Tahmasb'ı tahttan indirerek yerine şah olmuştur.Böylece İran'da Safeviler dönemi sona ermiştir(1736).

Nadir Han, döneminde Kasr-ı Şirin sınırları yeniden kabul edilmiştir.

d.Kerden Antlaşması

Osmanlı Devleti'nin 1736-39 yıllarında Rusya ve Avusturya ile savaşlarını fırsat bilen Nadir Han, Kerkük,Musul ve Bağdat'a saldırmıştır. Bunun üzerine Osmanlı Devleti Mısır ve Kırım kuvvetleriyle karşılık  verince barış istemek zorunda kalmıştır. Kerden Antlaşması imzalanmıştır(1746). Kasr-ı Şirin sınırları kabul edilmiştir.

1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı

Sebepleri:

1. Çariçe II. Katerina'nın Petro'nun yayılmacı politikasını izlemesi.
2. Rusya’nın Lehistan’ın içişlerine karışması ve egemenliğine almak istemesi
3. Leh milliyetçilerinin Rusya'nın kendinden yana kral seçtirmesine karşı Rusya'ya direniş göstermeleri, Osmanlıdan yardım istemeleri.
4. Lehli milliyetçilerin Osmanlı topraklarına sığınmaları ve Rusların izlemek bahanesiyle Osmanlı topraklarına girmesi.
5. Rusların Osmanlılara bağlı olan Sırbistan,Karadağ,Eflak ve  Boğdan ortodokslarını Osmanlılar aleyhine kışkırtmaları. Hatta savaş esnasında Mora Rumlarını da kışkırtmıştır.

6 Temmuz da İzmir de Çeşme Limanında Osmanlı Donanmasını yakmışlardır ( Çeşme Faciası). Donanmanın böylece yok edilmesi bu acı antlaşmanın kabulünde önemli bir etken olmuştur.

 Rusların bu başarıları Avusturya ve Prusya’yı telaşlandırdı. Kendi aralarında bir antlaşma yaparak Lehistan’ı paylaştılar. Osmanlıyla Rusya arasında arabuluculuk yaparak antlaşma yapılmasını sağladılar.

Mağlubiyetin Sebepleri:

1.Kırım Hanı Devlet Giray'ın Kırım'da düzeni sağlayamaması ve gerekli desteği verememesi.

2.Sadrazam Mehmet Emin Paşa'nın sevk ve idaredeki yetersizliği

3.Erzak hazırlığının zamanında yapılmamış olması

4.Askerlerin maaşlarının zamanında ödenmemesi

KÜÇÜK KAYNARCA ANTLAŞMASI 1774

Maddeleri:

1-Kırıma bağımsızlık verilecek. Kırım sadece dini açıdan Osmanlı halifesine bağlı olacak

2- Kerç, Dinyeper Yenikale arasındaki Kılburun kalesi ile Azak kalesi etrafındaki arazi Rusya’ya verilecek.

3-Rusya'nın savaş sırasında işgal ettiği Eflak, Boğdan, Baserabya, Akdeniz deki Rusların işgal ettikleri adalar Osmanlıya iade edilecek, Fakat buna karşılık:

Bu yerlerde genel af ilan edilecek

Buralarda halka din ve mezhep özgürlüğü tanınacak

Belli bir süre buradaki halktan vergi alınmayacak

Arzu eden halk istediği yere göç edecek

Rus Hıristiyanları kutsal yerleri serbestçe ziyaret edebilecek

4-Rus gemileri Osmanlı limanlarından yararlanabilecek İngiltere ve Fransa'ya verilmiş olan kapitülasyonlar Rusya yada verilecek.

5-Rusya gerekli gördüğü yerlerde konsolosluk açabilecek.

6-Rusya Osmanlı topraklarında Ortodokslarla, Eflak Boğdan beylerinin haklarını koruya bilecek.

7-üç taksit ile ödemek şartıyla Osmanlı Rusya’ya 15.000 kese altın savaş tazminatı ödeyecekti.

Sonuçları

1. İlk defa bir Müslüman arazisi kaybedildi.
2. Karadeniz bir Türk gölü olmaktan çıktı.
3. Rusya’ya kapitülasyonlar verildi.
4. Rusya altıncı maddeye dayanarak Osmanlı iç işlerine karışmaya başladı.
5. Osmanlı ilk kez savaş tazminatı verdi.
6. Dünyanın sayılı devletlerinden olma özelliğini kaybetti.
7. Osmanlı,18.Yüzyılda en ağır antlaşmayı imzaladı.
8. Diplomasi bakımından yardım ettiği için Avusturya’ya Bukovina arazisi verildi.
9. Bu antlaşma ile Kırım, Osmanlı toprağı olmaktan çıktı ve Balkanlar, Rus tehlikesine açık bir duruma geldi.
10. Osmanlı devleti ilk kez halifelikten yararlanmaya çalışmıştır.

Fetihlerden Savunmaya 1

Kronoloji:
1711 Prut Antlaşması
1718 Pasarofça Antlaşması
1730 Patrona Halil İsyanı
1732 Ahmet Paşa Antlaşması
1739 Belgrad Antlaşması
1740 Kapitülasyonların Sürekli Hale Getirilmesi
1746 Kerden Antlaşması
1770 Çeşme Baskını
1774 Küçük Kaynarca Antlaşması

Osmanlı Devleti , III.Ahmet döneminde XVIII.yüzyılın başlarında ana hedef  olarak Karlofça ve İstanbul Antlaşmalarıyla kaybedilen yerlerin geri alınması oluşturdu.
Prut Savaşı ve Antlaşması

Rusya, Osmanlı'ya tekrar saldırmak istediyse de diğer Avrupalı devletlerin desteğini alamadığı için bundan vazgeçip İsveç'e saldırdı (1709). İsveç, savaşın ilerleyen vakitlerinde Rusya'ya yenildi.İsveç kralı bunun üzerine Osmanlı Devleti'ne sığındı.
III.Ahmed, barışçı siyaset taraftarı iken aşağıda yer alan sebeplerle Rusya'ya savaş ilan etti(1710).
Sebepleri 1.Rusya'nın Osmanlı'ya sığınan İsveç Kralını Osmanlı'dan istemesi.
2.İsveç Kralı ve Fransız elçisinin Osmanlı Devleti'ni Rusya ile savaşa kışkırtması.
3.Rusya'nın   1700 tarihli İstanbul Antlaşması'na aykırı olarak
a) Azak ve Dinyeper'de yeni kaleler inşa etmesi
b)Azak ve Dinyeper'de donanma inşa etmesi
c)Balkanlar'daki Ortodoksları Osmanlı'ya karşı kışkırtması
d)Rus ordusunun Osmanlı topraklarına özellikle de Kırım'da sınır ihlalleri yapması.
Baltacı Mehmet Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, Çar I.Petro komutasındaki Rus ordusunu tamamen imha edebilecek şekilde ağır bir yenilgiye uğrattı. Rusya barış istedi.
Osmanlı Devleti aşağıdaki sebeplerden dolayı barış yapmayı kabul etti.
1.Osmanlı ordusunda malzemenin yetersiz olması
2.Rus ordusuna yardım gelebileceği endişesi
3.Baltacı Mehmed Paşa'nın yeniçerilere güvenmemesi
4.Kırımlıların sadakatine güvenilmemesi
İşte bu nedenlerle Rusya ile Prut Antlaşması imzalandı.
Antlaşmanın maddeleri:
1.Ruslar işgal ettikleri topraklardan çekileceklerdi.
2.Ruslar İstanbul Antlaşması sonrası yaptığı kale ve istihkamları yıkacaklardı.
3.Rusya,Osmanlı  Devleti'nin içişlerine karışmayacaklardı.
4.Rus tüccarlar,Osmanlı ülkesinde serbestçe ticaret yapabileceklerdi
5.İsveç Kralı serbestçe ülkesine dönebilecekti.
Prut Antlaşması'nın sonuçları:
1. Osmanlı Devleti, İstanbul Antlaşması ile kaybettiği toprakları geri aldı.
2.Rusya'ya karşı elde edilen üstünlükle Osmanlı Karlofça Antlaşması ile  kaybedilen toprakları geri alabileceği umuduna kapıldı.
Petervaradin Savaşları

Karlofça Antlaşması ile Venedik'in eline geçen Mora yarımadasında ortodoks halk, Venedik'in katoliklik baskısına karşı Osmanlı Devleti'nden yardım istedi. Osmanlı Devleti aşağıdaki nedenlerle bu isteğe olumlu cevap verdi ve Venedik'e savaş açtı(1714).
1.Osmanlı Devleti de Prut Savaşı'nı kazanmasıyla kazandığı özgüven .
2.Kaybedilen toprakları geri alma isteği
3.Venedik himayesindeki korsanların ticaret ve hac gemilerine saldırmaları.
Osmanlı Devleti 1715 'te Venedik'ten Mora ve çevresini  aldı. Avusturya bunun üzerine
Karlofça Antlaşması'nın bozulduğunu ileri sürerek Osmanlıdan Morayı geri vermesini istedi.
Osmanlı ile Avusturya arasında Petervaradin Savaşı çıktı.Venedik ve Avusturya ittifak antlaşması yaptı.
Petervaradin Savaşının(1716) Nedenleri:
1.Osmanlının Venedikten Morayı geri alması.
2.Avusturyanın Osmanlı Devlletinin yeniden güçlenmesinden endişe etmesi.

Osmanlı Devleti, meydana gelen savaşlarda yenildi. Bunun sonucunda Pasarofça Antlaşması imzalandı.
Pasarofça Antlaşmasının(1718) Sonuçları:
1.Yukarı Sırbistan, Belgrat ve Banat Avusturya’ya verildi.
2.Mora yarımadası ve Girit iskelesi Osmanlı devletinde kaldı.
3.Dalmaçya, Bosna ve Arnavutluk kıyılarındaki bazı iskeleler Venedik’e verildi.
4.Osmanlı devleti Avrupa’ya geçişte çok önemli bir üss olan Belgrat’ı kaybetti.
5.Venedik, Çanakkale boğazı ve Ege’den uzaklaştırıldı.
6.Balkanlarda Avusturyanın etkisi artınca Osmanlı Balkanlarda güvenlik tedbirlerini arttırmıştır.
7.Osmanlı kaybettiği toprakları geri alma umudunu kaybetmiştir.
8.Osmanlı, Avrupanın üstünlüğünü kabul etmeğe başlamıştır.
9.Lale devri başlamıştır.

1733 Osmanlı, Rusya ve Avusturya Savaşları  ( Belgrat Antlaşmaları)

1733'te Rusya Kırım Tatarlarının ülkesine akınlarını önlemediği gerekçesiyle Osmanlı Devleti topraklarına saldırınca Osmanlı Devleti de Rusya'ya savaş açmak zorunda kaldı. Başlangıçta Rusya üstün durumdayken Avusturya'da Osmanlı Devleti'ne saldırdı. Osmanlı Devleti her iki devleti de yapılan savaşlarda yenilgiye uğrattı ve geri püskürttü. Fransa'nın aracılığıyla barış yapıldı.

Belgrat Antlaşması (1739),  1735-1739 Osmanlı-Rus-Avusturya Savaşı’nı sona erdiren barış antlaşması dır.
Sonuçları :
1.Bu antlaşma ile Avusturya Pasarofça Antlaşması ile aldığı yerleri (Sırbistan, Belgrad, Eflak’ın bazı kısımlarını ve Bosna’da bir sınır bölgesini) Banat bölgesi hariç geri verdi.
2.Azak Kalesi yıkıldı, toprakları Osmanlı Devleti ile Rusya arasında sınır oldu.
3.Kuzey Kafkasya’da bulunan ve dağ geçitlerini (Daryal Geçidi, vb…) denetleyenKabartay bölgesi (Kabardiya) tarafsız bir bölge olarak kabul edildi.
4.Ruslar, Kırım’dan çekilmeyi kabul etti.
5Ruslar, .Karadenizde savaş ve ticaret gemileri bulundurmamayı kabul etti.
6.Osmanlı Devleti’nin  imzaladığı son kazançlı antlaşmadır.
 Çünkü Belgrad Antlaşmaları ile Karadeniz’in bir Türk gölü olduğu bir kez daha kabul edildi. Bu antlaşma ile Karadeniz’in Türk gölü olduğu son kez onaylanmıştır.
7.Bu antlasmanın imzalanmasında etkili olan Fransızlar için kapitülasyonlar süresiz olarak uzatılmıştır.

18.Yüzyıl Osmanlı Siyasî Tarihi

PADİŞAH Tarih	OLAY	KİMİNLE	SEBEP	SONUÇ
III. Ahmet -1711	Prut Antlaşması	Rusya	Lehistan askerlerinin Osmanlıya sığınması ile Rus askerlerinin Osmanlı topraklarına girmesi.	A.İstanbul Anlaşması ile kaybedilen topraklar geri alındı. B.Rus ordusu İmhadan kurtuldu.
III Ahmet -1718-	Pasarofça Antlaşması	Venedik Avusturya	Karlofça Anlaşması ile kaybedilen topakların geri alınmak istenmesi	A.Kaybedilen toprakları geri alma ümidi yok oldu.Bu Lale devrine yol açtı. B. Mora alındı,Belgrat kaybedildi. C. Balkanlarda güç dengesi değişti.
III.Ahmet 1724	İstanbul  Antlaşması	Rusya	İran’ın Kafkasya topraklarının  paylaşılması	A.Rusya’yla imzalanan ilk dostluk antlaşmasıdır. B.İran(Safevîler) tepki göstermiştir ve  İran savaşları yeniden başlamıştır.
I.Mahmut 1746	Kerden Antlaşması	Iran	A.Batıda kaybedilen üstünlüğü doğuda koruma B. İran’ın sınır ihlalleri	A.Kasrı Şirin’le çizilen sınır tekrarlanmıştır. B.18. yüzyıl Osmanlı-İran Savaşları sona ermiştir.
l . Mahmut 1739	Belgrat Antlaşması	Avusturya, Rusya	Osmanlı Devleti’nin kaybettiği toprakları almak istemesi	A.Arayış Yıllarının en kârlı anlaşmasıdır B. Karadeniz son kez Türk gölü olmuştur. C.Fransa arabuluculuk yapmasından dolayı Kapitülasyonlar sürekli hale getirildi.
III. Mustafa 1774	Küçük Kaynarca Antlaşması	Rusya	Rusya’nın sıcak denizlere inmek istemesi ve Kırım’a saldırması	D.Rusya Ortodoksların koruyucusu haline geldi Ve Osmanlı Devleti’nin içişlerine karışma fırsatı buldu. A.Ruslara  ilk defa kapitülasyon  verildi B.Kırım bağımsız oldu. C.Rus ticaret gemileri boğazlardan ilk defa geçiş yaptılar. D.Karadeniz Türk gölü olmaktan çıktı. E.18.Yüzyılda imzalanan en ağır antlaşmadır.
I.Abdülhamit 1779	Aynalı Kavak Tenkihnamesi	Rusya	Rusya’nın Kırım’ı işgali	A.Kırım,siyasi olarak Osmanlı Devletinden kopmuştur. B.Rusya’nın Kırımda etkisi güçlenmiştir.
III. Selim 1792	Ziştovi Antlaşması Yaş Antlaşması	Avusturya Rusya	Kırım’ın işgal edilmesi	A.Fransız ihtilalinden endişelenen Avusturya ile Ziştovi Antlaşması imzalanmış ve kazandığı toprakları geri vermiştir. B.Rusya ile de Yaş Antlaşması imzalanarak Kırım’ın Rusya’ya ait olduğu kabul edildi.

18.Yüzyıl Osmanlı Siyasal Tarihi-1 L10

                                                       

18.YÜZYIL OSMANLI GENEL ÖZELLİKLER

1)- Osmanlı Devleti 18. yüzyıla batıda  ilk defa büyük  toprak kaybetti.

2)- Osmanlı Devleti 18. yüzyılda ise en çok Rusya ile savaşmıştır.

3)- 18. yüzyılda Osmanlı Devleti'nin toprak kaybı hızlandı. Avrupa'nın bilim ve tekniği alınmaya çalışılsa da yeterli olmadı  ve  sonuçta Osmanlı Devleti Avrupa'nın üstünlüğünü kabul etmek zorunda kaldı.

                                           III.AHMET DÖNEMİ

 II. Mustafa  Edirne Olayıyla  tahtan indirildi ve   III. Ahmet padişah yapıldı.

                PRUT SAVAŞI VE ANTLAŞMASI

Nedenleri :

1. İsveç Kralı Şarlın Ruslarla  savaşında savaş alanından kaçarak Osmanlı devletine sığındı. Ruslar İsveç kralını takip ederek Osmanlı topraklarına girdiler.
2.Rusyanın Osmanlıya karşı Balkanlardaki Ortodoksları (Eflak ve Boğdan beylerini) kışkırtması
3.Osmanlının 1700 İstanbul Antlaşmasını değiştirmek istemesi

Sonuçları :

1. Prut Antlaşması yapıldı(1711).
2. İstanbul antlaşması ile Ruslara verilen Azak kalesi geri alınacak.
3. Ruslar İstanbul’da devamlı elçi bulunduramayacak.
4. Rusya Lehistan’ın iç işlerine karışmayacak.
5. Demirbaş Şarl ve maiyeti serbestçe geri dönebilecek.
6. Anlaşmanın şartları çok hafiftir.
7. Rusya savaş meydanında yenilmesine rağmen  ordusunu imhadan kurtarmayı başarmıştır.
8. Osmanlı kaybettiği toprakları geri alma umuduna kapıldı.

Not:Osmanlı Aleyhine Rusya’nın siyasetinin esasları:
1. Orta Asya üzerinde yayılmak istemesi
2. Balkan toplumlarını kışkırtarak Slavlaştırmak istemesi (Panslavizm)
3. Osmanlı topraklarında ki Ortodoksları himaye altına almak istemesi
4. Açık ve sıcak denizlere inmek istemesi

Osmanlı Devletinin Prut Antlaşmasını kabulünün nedenleri:

1. Yeniçerilere güvenilmemesi
2. Kuşatmanın uzun sürmesi ve yeni bir kutsal ittifak kurulacağı endişesi
3. Rusların ateş gücü yüksek silahlarının kaybı artıracağı endişesi

                  PETERVARADİN SAVAŞI VE  PASAROFÇA ANTLAŞMASI (1718)

Moranın Alınmasının Nedenleri:
1.Osmanlı devletinin Morayı kurtarmak istemesi
2.Katolik Venediklilerden şikayetçi olan Ortodoks Mora halkının  Osmanlı devletinden yardım istemesi
3.Venedikli korsanların Osmanlı ticaret gemilerine saldırması
Sonuçları
1.Mora  Venediklilerden alındı(1715).
2.Avusturya Karlofçanın bozulduğunu ileri sürerek Osmanlıdan Morayı geri vermesini istedi.
3.Osmanlı ile Avusturya arasında Petervaradin Savaşı çıktı.

Petervaradin Savaşının(1716) Nedenleri:

1.Osmanlının Venedikten Morayı geri alması
2.Avusturyanın Osmanlı Devlletinin yeniden güçlenmesinden endişe etmesi



Pasarofça Antlaşmasının(1718) Sonuçları:

1. Yukarı Sırbistan, Belgrat ve Banat Avusturya’ya verildi.
2. Mora yarımadası ve Girit iskelesi Osmanlı devletinde kaldı.
3. Dalmaçya, Bosna ve Arnavutluk kıyılarındaki bazı iskeleler Venedik’e verildi.
4. Osmanlı devleti Avrupa’ya geçişte çok önemli bir üstü olan Belgrat’ı kaybetti.
5. Venedik, Çanakkale boğazı ve Ege’den uzaklaştırıldı. 
6. Balkanlarda Avusturyanın etkisi artınca Osmanlı Balkanlarda güvenliği arttırmıştır.
7. Osmanlı kaybettiği toprakları geri alma umudunu kaybetmiştir.
8. Osmanlı, Avrupanın üstünlüğünü kabul etmeğe başlamıştır.
9. Lale devri başlamıştır.

Osmanlı- İran İlişkileri

Savaşların Sebepleri:

1.  İran da ki karışıklılıklardan yararlanma isteği
2.  İran halkının  Osmanlıdan İran Yönetimine  karşı yardım isteği
3.  Rusların Kafkaslardaki ilerleyişine engel olmak.

1724 İstanbul Antlaşması

Nedenleri

1.Rusların Azerbaycana kadar ilerlemeleri üzerine Osmanlının da Gürcistanda ilerlemeye başlaması üzerine Kafkasyada Rusya ve Osmanlı arasında savaş ihtimalinin ortaya çıkması
2.Fransanın arabulucuk yapması

Sonuçları
1.İstanbul Antlaşması (İran Mukasemenamesi ;1724) imzalandı.
2.İranın Kafkasya toprakları Osmanlı ve Rusya arasında paylaştırıldı.
3.Osmanlı ilk kez Ruslarla ittifak yaptı.
4.İki taraf da paylarına düşen bölgeleri işgale girişti
5.İran ise bu anlaşmayı tanımayarak her iki devlete savaş açtı.

İranla Yapılan Antlaşmalar:

1. Ahmet Paşa Antlaşması (1732) : Bazı sınır değişiklikleri oldu.

2.Kerden Antlaşması (1746) :
               A.Kasrışirin antlaşması  sınırları İran- Osmanlı arasında geçerli sınır olarak kabul edildi.
               B.İranla yapılan son resmî anlaşma olup günümüze dek geçerliği devam etmektedir.